Slokdarmontsteking: Waarom komt het voor, hoe uit het zich? Wat helpt bij een ontstoken slokdarm?

Oesofagitis (ook wel slokdarmontsteking genoemd) is een ontstekingsziekte van het slokdarmslijmvlies. Het staat vermeld als K20 - oesofagitis in de International Classification of Diseases. De ziekte omvat geen refluxoesofagitis (K21.0) en slokdarmerosie (K22.1).

De ziekte wordt meestal in verband gebracht met GERD, wat gastro-oesofageale refluxziekte is.

Maar er kunnen ook veel andere factoren aan het ontstaan ervan ten grondslag liggen. De symptomen zijn meestal pijn achter het borstbeen, ook wel brandend maagzuur genoemd, en problematisch of pijnlijk slikken.

Je bent meestal geïnteresseerd in:
Waarom ontstaat de ziekte en hoe manifesteert het zich?
Hoe wordt het behandeld en kunnen kruiden of thee helpen om het ongemak te verlichten?

Slokdarmontsteking kan acuut zijn, die plotseling ontstaat, maar ook chronisch, die lange tijd aanhoudt. Het wordt ook onderverdeeld in refluxoesofagitis, catarrale, erosieve slokdarmontsteking en ook eosinofiele slokdarmontsteking. De diagnose wordt gesteld op basis van de klachten, laboratoriumonderzoek en vooral door endoscopisch onderzoek.

De juiste behandeling hangt af van de diagnose en het bepalen van het type en de uitlokkende oorzaak. Aanpassing van het dieet en de algemene levensstijl is noodzakelijk. Preventie, bescherming tegen het ontstaan of opnieuw optreden van de ziekte, speelt ook een belangrijke rol.

De slokdarm is een onderdeel van het spijsverteringsstelsel. Het is een hol orgaan, een buis die de keelholte met de maag verbindt. Hij is ongeveer 30 cm lang en 1,5 cm in diameter. De slokdarm is een gespierd orgaan. De spieren zorgen voor de verplaatsing van voedsel (voedsel dat in de mond is verwerkt) naar de maag.

De slokdarm is een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel en grenst ook aan andere structuren en delen van de orgaansystemen, zoals het ademhalingssysteem en het cardiovasculaire systeem. Daarom speelt differentiële diagnose een belangrijke rol.

Slokdarmrefluxziekte veroorzaakt slokdarmontsteking, maar kan ook ontsteking van de luchtwegen veroorzaken. Een invasieve tumor (kanker) groeit in het omliggende gebied en veroorzaakt zo andere complicaties. En pijn achter het borstbeen als gevolg van slokdarmontsteking kan worden verward met hart- en vaatziekten.

Er is niet één oorzaak van slokdarmontsteking. Er liggen verschillende uitlokkende factoren aan ten grondslag. Meestal wordt het veroorzaakt door gastro-oesofageale refluxziekte, ook bekend als GERD. GERD is een afkorting van de Engelse term gastroesophageal reflux disease.

Het mechanisme is de langdurige irritatie van het slokdarmslijmvlies door de zure inhoud van de maag. Het probleem ontstaat doordat de sluitspier, de sfincter, niet of onvoldoende in staat is om de achterwaartse passage van zuur uit de maag in de slokdarm te voorkomen.

Dit is echter maar één voorbeeld van de vele. Een andere vorm is ontsteking van het slijmvlies door infectie met virussen, bacteriën of schimmels. Voorbeelden hiervan zijn Candida, herpes simplex of cytomegalovirus. Ook voedselinname is problematisch, vooral als iemand gedurende lange tijd te pittig, warm of koud voedsel consumeert en drinkt.

Erosieve slokdarmontsteking wordt gekenmerkt door erosie (diepe beschadiging van het slokdarmslijmvlies) en is vooral het gevolg van langdurige blootstelling aan negatieve factoren. Acuut kan het worden uitgelokt door verbranding van de slokdarm met chemicaliën, zuur of voedsel en vloeistof van hoge temperatuur.

De immuungemedieerde vorm wordt eosinofiele oesofagitis (EOE) genoemd. Deze vorm is meestal goedaardig en houdt lang aan. De ziekte komt op elke leeftijd voor, maar meestal bij jongeren en kinderen, vooral bij jongens.

De oorzaak is nog niet opgehelderd. Achter het ontstaan ervan zit een samenspel van verschillende risicofactoren, samen met een immuuncomponent. De invloed van voedselallergie en genetische aanleg wordt verondersteld. Maar ook de inwerking van negatieve factoren op jonge leeftijd van een persoon kan hier debet aan zijn.

Het slokdarmslijmvlies bevat bij dit type ontsteking meestal een verhoogd aantal eosinofielen. Eosinofielen zijn witte bloedcellen (leukocyten) en hun belangrijkste functie is de immuunafweer van het lichaam. Een andere vorm is door geneesmiddelen veroorzaakte slokdarmontsteking.

Welke risicofactoren en oorzaken slokdarmontsteking veroorzaken (tabel):

Symptomen van slokdarmontsteking kunnen typisch zijn, maar soms kan de ziekte asymptomatisch (sluimerend) zijn.

Chroniciteit draagt bij aan complicaties. De slokdarm bevindt zich voornamelijk in de borstholte. Symptomen uit dit gebied kunnen verward worden met ademhalings- of cardiovasculaire problemen.

Symptomen die voorkomen bij slokdarmontsteking zijn onder andere:

• moeilijk en problematisch slikken (dysfagie)
• pijn bij het slikken (odynophagia), pijn verergerd door slikken
• gevoel van een vreemd lichaam in de keel (globus)
• gevoel van een beet die vastzit in de keel
• brandend maagzuur (pyrosis)
• pijn achter het borstbeen
  • brandend gevoel in de borst
  • vooral achter het borstbeen, retrosternale pijn
  • pijn na het eten
• slechte adem
• bitterheid in de mond
• verhoogde speekselproductie, paroxysmaal kwijlen
• droge keel
• terugkeer van maaginhoud naar de mondholte (regurgitatie)
• boeren
• verhoogde lichaamstemperatuur, bij infectieuze oorsprong
• braken, misselijkheid, misselijkheid
• braken
• gebrek aan eetlust
• bloed in braaksel, braken van bloed (hematemesis)
• melena (zwarte ontlasting) van verteerd bloed
• bloedarmoede (anemie)
• gewichtsverlies
• toegenomen tandbederf
• hoesten en heesheid met irritatie van de luchtwegen en stembanden
  • herhaalde luchtweginfecties, laryngitis, pneumonie (longontsteking)
• irritatie van de nervus vagus, de nervus vagus (Xe hersenzenuw) en bradycardie

Als de slokdarmontsteking terugkomt of lang aanhoudt, kan dit leiden tot complicaties. Deze omvatten bijvoorbeeld littekenvorming van het slokdarmslijmvlies. En dit leidt weer tot vernauwing van de slokdarmdiameter. Refluxziekte beïnvloedt de ontwikkeling van ontstekingen, maar ook de slokdarm van Barrett. Een ernstige complicatie is kanker.

In de tabel staan de symptomen afhankelijk van de leeftijd van de persoon

De diagnose slokdarmontsteking is gebaseerd op de voorgeschiedenis en het klinisch beeld. De voorgeschiedenis omvat ook de familiegeschiedenis en genetische (erfelijke) aanleg. Het klinisch beeld houdt rekening met de aanwezige problemen.

De resultaten van de laboratoriumtests worden toegevoegd. Er wordt gezocht naar Helicobacter pylori-infectie en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt om andere ziekten uit te sluiten. Dit zijn bijvoorbeeld röntgenfoto's, echografie, CT-scan of ECG. Voorbeelden zijn een röntgendoorgang door de slokdarm. pH of slokdarmmanometrie, waarbij de functie van de sluitspier tussen de slokdarm en de maag wordt beoordeeld.

Endoscopisch onderzoek is de belangrijkste diagnostische methode. Het bestaat uit het inbrengen van een sonde met optiek in de slokdarm en het beoordelen van het uiterlijk van het slijmvlies. Bij oesofagogastroscopie wordt een weefselbiopsie uitgevoerd, waarbij een klein monster wordt genomen en vervolgens histologisch wordt geanalyseerd.

De arts evalueert mogelijke risicofactoren zoals medicijngebruik, dieet en levensstijl. Hij of zij onderzoekt of de patiënt een voorgeschiedenis van andere slokdarmziekten heeft. Ook chemische inname of slokdarmspoeling wordt opgespoord. De eerder genoemde differentiële diagnose en het onderscheid met angina peptica, maagzweer of slokdarmkanker is belangrijk.

Het verloop van de ziekte hangt af van de oorzakelijke factor. Het kan acuut zijn, vooral bij intoxicatie, maar ook na inname van geconcentreerde alcohol in grotere hoeveelheden of als gevolg van slechte voeding. De chronische vorm ontwikkelt zich als gevolg van negatieve en langdurige blootstelling.

De ziekte kan een tijdlang asymptomatisch zijn, maar meestal is het eerste symptoom slikproblemen of pijn, die verergert door te slikken. Ook het gevoel van een hap die vastzit in de keel is een veel voorkomend symptoom, net als het in de volksmond bekende brandend maagzuur (pyrosis).

Vooral pijn achter het borstbeen is gevreesd, in de vorm van een branderig gevoel. Het kan worden verward met angina pectoris, wat pijn is die wordt veroorzaakt door een ondervermoeidheid van de hartspier, of een hartaanval. Het is belangrijk om snel onderzoek te doen en de oorzaak te achterhalen, en deze vervolgens te behandelen.

In het begin treden de symptomen alleen na een bepaalde maaltijd op, maar later, naarmate de ontsteking vordert, treden ze bij elke maaltijd op. In gevorderde stadia zelfs in nuchtere toestand, 's nachts. De pijn verergert in liggende positie. Vaak is er ook sprake van schrapen en pijn in de keel.

Als het slijmvlies verstoord is en bloedt, kan er bloed in het braaksel aanwezig zijn. Maar ook als melena, wat zwarte ontlasting is. De kleur ervan wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van verteerd bloed. Daarnaast kunnen symptomen van irritatie van de luchtwegen gepaard gaan. En dit is voornamelijk hoesten, later heesheid, schorre stem en frequente luchtweginfecties.