Kan spierstijfheid wijzen op een ernstige ziekte?

Spierstijfheid kan door een aantal factoren worden veroorzaakt. Het kan een zenuwziekte zijn of een probleem veroorzaakt door een infectie.

Tegenwoordig krijgen we steeds vaker te maken met spierstijfheid door aanhoudende stress.

Heel vaak treedt stijfheid en het onvermogen om de spier te bewegen op bij hersenletsel, hersenbloeding of tumor. Soms is de stijfheid alleen plaatselijk. De oorzaak kan een plaatselijke ontsteking zijn van de zenuw die de spier innerveert.

De meest voorkomende oorzaken van spierstijfheid

Spierstijfheid kan het gevolg zijn van verlamming. Dit is een neurologische ziekte of een symptoom van een andere ziekte waarbij iemands mobiliteit en motorische vaardigheden beperkt zijn. Verlamming kan onvolledig (gedeeltelijk) zijn. Dan spreekt men van parese.

Bij volledige verlamming (paralyse) is er een totaal verlies van mobiliteit en wordt plegie genoemd. Bij parese is er een vermindering van spierkracht, terwijl er bij plegie een volledig verlies van spierkracht is.

Verlamming kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een virusinfectie die de motoneuronen vernietigt en zo hun functie beperkt. Spierstijfheid of verlamming kan ook veroorzaakt worden door een bacteriële aandoening, vooral een chronische infectie.

Een andere oorzaak kan hersenbeschadiging door een beroerte zijn.

Beroerte

Een beroerte wordt ook wel een plotselinge beroerte genoemd vanwege de zich snel ontwikkelende handicap van de hersenen. De oorzaak is het niet stollen van een deel van de hersenen door een verstopping van een bloedvat, bijvoorbeeld door trombose of embolie. Dit wordt een ischemische beroerte genoemd.

Trombose is het gevolg van atherosclerose van een hersenvat. Embolisatie treedt op wanneer een bloedstolsel vrijkomt en een hersenvat afsluit. Meestal zijn deze stolsels afkomstig van het hart, meer bepaald van de linkerkant. Hier zijn verschillende redenen voor, waaronder hartritmestoornissen.

Tip: Voor meer informatie over hartritmestoornissen, zie de artikelen Hartritmestoornissen en Snelle hartslag.

De oorzaak kan niet alleen liggen in het feit dat de hersenen niet goed doorbloed en van zuurstof voorzien zijn, maar ook in een bloeding. Deze bloedingsepisoden worden ook wel hemorragische episoden genoemd. Ze worden veroorzaakt door het scheuren van een cerebraal bloedvat. Dit scheuren gebeurt bij hoge bloeddruk of een aneurysma.

Tip: Weet jij wat bloeddrukwaarden zijn en welke symptomen wijzen op een hoge bloeddruk?

Hoofdletsel en hersenbeschadiging

Schade aan de hersenen kan ook worden veroorzaakt door een hoofdletsel, zoals verschillende schedelbotbreuken, hersenkneuzingen en diffuse axonale schade. Een hoofdletsel kan ook een intracraniële bloeding veroorzaken.

Er zijn verschillende soorten bloedingen, bijvoorbeeld

• epiduraal is een bloeding tussen de schedel en de dura mater.
• subdurale bloeding is een bloeding tussen de dura mater en het arachnoïd. Het arachnoïd is de bedekking van de hersenen.
• subarachnoïdaal is een bloeding tussen het arachnoïd en de pia mater (het zachte membraan dat de hersenen bedekt)
• intracerebraal is een bloeding in het hersenweefsel

Waakcoma

Een toestand die bekend staat als waakcoma kan optreden na een ernstig trauma, maar ook na hersenbeschadiging door infectie, beroerte, tumor of na een tijdelijke hersenbloeding.

Andere namen zijn waakcoma, areactief waaksyndroom, apalisch syndroom of vegetatieve toestand. Deze ernstige hersenstoornis is meestal onomkeerbaar. De ogen van de persoon zijn open en er kunnen onwillekeurige bewegingen van ledematen en spierstijfheid aanwezig zijn.

Er is een gebrek aan reactie op externe prikkels. De persoon communiceert niet en kan af en toe geluiden maken. Alleen primitieve reflexen zoals kauwen, gapen en grijpen blijven behouden. Alle cognitieve functies zijn verloren gegaan.

Hersenverlamming

Cerebrale parese is een probleem waarbij spierstijfheid typisch aanwezig is. Het is een stoornis van de centrale motorische controle en het looppatroon. Deze ziekte is ook neurologisch van aard.

Het tast alleen de hersenen aan en begint zich al in de vroege kinderjaren te manifesteren. Slechte coördinatie van bewegingen en spraakstoornissen zijn ook typische symptomen van de ziekte. De meest voorkomende vorm is de spastische vorm, die zich uit in stijve, samengetrokken spieren.

Multiple sclerose

Het centrale zenuwstelsel wordt ook aangetast door multiple sclerose (technisch bekend als multiple sclerose). Bij deze ziekte breken de myelinescheden in de witte stof van de hersenen af. De myeline helpt dus bij het doorgeven van zenuwimpulsen en prikkelingen.

Hierdoor worden de zenuwen en de geleiding van de impuls, d.w.z. de elektrische impuls, onherstelbaar beschadigd. Tot op heden is de ziekte ongeneeslijk. Het verloop van de ziekte is variabel en individueel. Duizeligheid, vermoeidheid, gezichtsproblemen en algemene problemen met bewegen zijn ook typisch.

Ziekte van Parkinson

Problemen met spierstijfheid komen ook voor bij de ziekte van Parkinson. Parkinson is een zenuwziekte die wordt gekenmerkt door een verlies van het vermogen om bewegingen te controleren en te coördineren. Spierspanning, traagheid bij het lopen en psychologische problemen kunnen ook aanwezig zijn.

Bij de ziekte is er een verlies van zenuwcellen in de middenhersenen en het is een degeneratieve ziekte van het zenuwstelsel. De gezondheidstoestand verslechtert gestaag. Het treft meestal mensen boven de 60 jaar.

Infectieziekten die spierverstijving veroorzaken

Sommige infectieziekten kunnen spierproblemen veroorzaken, zoals tetanus. Deze infectie wordt gekenmerkt door spierstijfheid en algemene krampen. De veroorzaker van de ziekte is de bacterie Clostridium tetani.

Deze bacterie produceert een gif dat het zenuwstelsel aantast. Hierdoor worden zenuwprikkels geblokkeerd en kan de persoon zijn of haar lichaam niet meer controleren. Gelukkig is de ziekte nu relatief zeldzaam, dankzij de wijdverspreide vaccinatie in de kindertijd en de overvaccinatie tijdens het leven.

Mensen met meningitis hebben ook stijve spieren. De eerste symptomen uiten zich door verstijving van de spieren in de nek, d.w.z. de hals. De persoon kan zijn hoofd niet buigen en zijn kin niet dicht bij het borstbeen brengen.

De ziekte wordt meningitis genoemd en neemt verschillende vormen aan. De ziekte wordt veroorzaakt door virussen of bacteriën. Het is een ernstige infectieziekte die, als ze onbehandeld blijft, ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Doofheid, blindheid of epilepsie kunnen bijvoorbeeld het gevolg zijn, of de dood.

Symptomen van meningitis zijn onder andere

• hoofdpijn
• stijve nekspieren
• gevoeligheid voor licht (fotofobie) en geluiden (fonofobie)
• braken
• koorts
• verwardheid
• bewustzijnsstoornissen
• verhoogde slaperigheid
• prikkelbaarheid
• huidverschijnselen, petechiën, blauwe plekken, bij meningitis veroorzaakt door Neisseria meningitidis

Niet herkende of onbehandelde ziekte van Lyme kan een andere oorzaak zijn van spierstijfheid, gewrichtspijn en verminderde mobiliteit.

Andere oorzaken van stijfheid

Problemen met stijve spieren kunnen soms worden veroorzaakt door stofwisselingsziekten, maar ook door andere ziekten die het spierweefsel of de zenuwen die dat spierweefsel innerveren, aantasten.

Bij fenylketonurie is er bijvoorbeeld sprake van een toename van spierspanning en stijfheid door ophoping van fenylalanine in de lichaamsvloeistoffen. Als gevolg van de stofwisselingsstoornis wordt deze stof niet omgezet in tyrosine. De behandeling bestaat uit een dieet en is levenslang.

Spierstijfheid kan ook worden veroorzaakt door geneesmiddelen. Het wordt veroorzaakt door een groep geneesmiddelen, de opioïden. Opioïden zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om hevige pijn te behandelen. Ze worden ook gebruikt in de anesthesiologie. De meest voorkomende spieren die worden beïnvloed door stijfheid zijn de borst-, buik- en strottenhoofdspieren.

Heb je last van spierstijfheid? Cervicale wervelkolom?

De huidige tijd wordt gekenmerkt door een zittende levensstijl, verminderde lichamelijke activiteit en een verhoogd stressniveau. Langdurige stress op het werk of in de familiekring in combinatie met eindeloos zitten zijn frequente oorzaken van problemen met de wervelkolom.

Als gevolg daarvan ontwikkelt zich spierstijfheid, voornamelijk in de halswervelkolom, de nek, maar ook in de rest van de wervelkolom tussen de schouderbladen en daaronder. De oorzaak is natuurlijk een verkeerde houding en gebrek aan lichaamsbeweging.

Tip: Informatie over ruggengraatproblemen pijn tussen de schouderbladen, pijn in de halswervelkolom en duizeligheid.

En wat helpt bij stijve spieren?

Het elimineren van stress, een juiste lichaamshouding en ook regelmatige lichaamsbeweging zijn nodig om ongemakkelijke problemen met de wervelkolom, zoals stijfheid en pijn, te elimineren. Beweging zorgt voor versterking van de spieren die het skelet moeten ondersteunen.

Er zijn verschillende medicijnen en andere preparaten tegen pijn, in de vorm van tabletten of om uitwendig aan te brengen. Het is echter het meest effectief om het lichaam minstens 3 keer per week lichaamsbeweging te geven. De toepassing van droge warmte, infralamp, biolamp, sauna, massage, wellness, ontspanning zijn ook geschikt.