Wat is reizigerstrombose: oorzaken en symptomen? Hoe te vermijden?

Wat is reizigerstrombose? Weet je dat dit de overmatige vorming van bloedstolsels is?

Wat zijn de oorzaken, verschijningsvormen en risico's? Kan het worden voorkomen? Lees voor meer informatie met ons mee...

Toerisme is de snelst groeiende industrie ooit. Het is momenteel booming en is goed voor 30% van alle diensten die mensen wereldwijd graag gebruiken.

Het snelste en nog steeds populairste vervoermiddel is het vliegtuig. Ondanks de vele vliegtuigongelukken, rampen en terroristische aanslagen op vliegtuigen die in de media te lezen zijn, worden vliegtuigen nog steeds beschouwd als het veiligste vervoermiddel.

Maar zijn ze echt zo veilig als we denken?

Welke gezondheidsrisico's lopen we met vliegen?

Zelfs het meest comfortabele transportmiddel heeft zijn zwakke punten. De zwakke punten komen voort uit de omgeving en de omstandigheden aan boord van het vliegtuig. Zelfs de meest luxueuze luchtvaartmaatschappij kan de meeste daarvan niet onder controle houden. Helaas brengen sommige veranderingen de veiligheid van de vlucht zelf in gevaar.

1. Krappe ruimtes - verhogen het risico op het verspreiden van infecties via druppels of direct contact, veroorzaken beklemming van bepaalde lichaamsdelen en belemmeren de bloedcirculatie, verhinderen beweging, verhogen het risico op zwelling van de onderste ledematen en trombose.
2. Droge lucht - Veroorzaakt een kriebelende keel, irritatie bij het hoesten, snellere verspreiding van micro-organismen en ontwikkeling van infecties.
3. Veranderingen in barometrische druk - Veroorzaakt verhoogde bloeddruk, gesprongen bloedvaten, bloedingen, bloedende postoperatieve wonden, oorsuizen, schade aan trommelvliezen, verergert ademhalings- en hartaandoeningen en veroorzaakt longembolie.
4. Vervoermiddel - Veroorzaakt angst, hartkloppingen, hartritmestoornissen, angst, paniekaanvallen, misselijkheid, braken.

Interessant: Wetenschappelijke studies hebben bevestigd dat het risico op bloedstolsels en veneuze trombose tijdens de vlucht toeneemt. Het is iets minder als je in een gangpadstoel zit. Er is meer beenbeweging. De meest comfortabele en ruime stoelen zijn die in de buurt van nooduitgangen. Deze worden echter vaak in rekening gebracht omdat zelfs luchtvaartmaatschappijen zich bewust zijn van de voordelen ervan.

Hoe zit het met grondvervoer?

De situatie is vergelijkbaar met betrekking tot veneuze trombose en reizen met grondtransport. Mensen die regelmatig langere afstanden afleggen, kunnen meer last hebben van bloedstolsels in de onderste ledematen.

Dit zijn vooral beroepschauffeurs (taxichauffeurs, vrachtwagenchauffeurs...).

Wil je meer weten over reizigerstrombose? Wat zijn de predisponerende factoren voor het optreden ervan? Hoe uit het zich en kan het gecompliceerd zijn? Bestaat er een effectieve preventie en wat zijn de behandelingsmogelijkheden? Lees dan verder bij ons.

Wat is reizigerstrombose?

Reizigerstrombose is een diepe veneuze trombose van de onderste ledematen die optreedt in combinatie met een reis die meestal 4 uur of langer duurt.

De populariteit van intercontinentale vluchten heeft dan ook een verhoogd risico op trombo-embolie met zich meegebracht. Niet alleen hebben vliegreizen van meerdere uren toeristen meer mogelijkheden gegeven om onbekende landen te verkennen, maar ook het economy class syndroom, een andere naam voor reizigerstrombose, is toegenomen.

Door het samenspel van meerdere factoren die optreden tijdens lange reizen, vormt zich een bloedklonter (trombus) in het diepe veneuze systeem.

De trombus creëert een obstructie in het bloedvat, waardoor het verstopt raakt en de bloedstroom door het gebied wordt beperkt of volledig stopt.

Het bloed in het getroffen lidmaat kan niet normaal wegstromen, wat verdere veranderingen en bijbehorende symptomen veroorzaakt.

Voor- en uitlokkende factoren voor reizigerstrombose

De ontwikkeling van een reisgerelateerd bloedstolsel komt voor bij predisposed individuals. Dit zijn mensen die al voor het reizen predisposed (vatbaar) zijn voor het ontwikkelen van de ziekte.

Met predispositie bedoelen we meestal de huidige toestand van de patiënt en geassocieerde ziekten.

De vlucht zelf creëert omstandigheden die de ontwikkeling van trombose uitlokken. Gebrek aan ruimte, het onvermogen om de ledematen te bewegen, hun geforceerde positie en neerlaten, veranderingen in de barometerdruk - dragen allemaal bij aan de ontwikkeling ervan.

Interessant: veneuze trombose van de onderste ledematen komt voor tijdens de vlucht, maar veel vaker binnen een week of zo na de vlucht.

Onder fysiologische omstandigheden stolt het bloed niet in de bloedvaten. Ook hier speelt de zogenaamde Virchow-triade een grote rol, die drie basiscomponenten voor de ontwikkeling van veneuze trombose omvat. Dit zijn stoornissen in de bloedstolling, beschadiging van de vaatwand en stoornissen in de bloedstroom in de bloedvaten.

De trias van Virchow:

• stoornissen in de bloedstolling - stoornissen in de hemocoagulatie (trombofiele toestand, voorgeschiedenis van trombo-embolie, verhoogde stolselvorming door hormonale geneesmiddelen, drugs...)
• beschadiging van de vaatwand - beschadiging van het vasculaire endotheel (diabetes, spataderen, aderontsteking, trauma, chirurgie...)
• doorbloedingsstoornissen - bloedstuwing (immobiliteit en stand van de ledematen, spataderen, strakke kleding...)

Tabel van risicofactoren voor trombo-embolie

De volgende artikelen bevatten ook interessante informatie:

• Trombose: een ziekte van ouderen? Ook een bedreiging voor jongeren + Oorzaken en manifestaties
• Diep veneuze trombose
• Tromboflebitis van de oppervlakkige aderen
• Trombo-embolische ziekte
• Chronische veneuze ziekte
• Chronische veneuze insufficiëntie

Hoe manifesteert reizigerstrombose zich?

De bovenstaande factoren zorgen ervoor dat het bloed in de onderste ledematen stagneert (wordt vastgehouden, stopt).

Dit fenomeen wordt bloedstase genoemd.

Het treedt op door de vaste positie van de ledematen, die gedurende enkele uren neergelaten zijn, als gevolg van de zwaartekracht, die het bloed naar beneden leidt. Het falen van de spierpomp door gebrek aan beweging en immobilisatie van de benen draagt hier ook aan bij.

Het opgehoopte bloed zorgt ervoor dat het volume van de ledematen met ongeveer 4% toeneemt.

Deze "verdikking" is met het blote oog zichtbaar als zwelling van de ledematen.

De veneuze stase wordt verergerd door een daling van de barometerdruk in de cabine, met als gevolg een vermindering van de hoeveelheid zuurstof in het bloed (hypoxie). De drukdaling leidt ook tot activering van het stollingssysteem - een hyperthrombotische toestand. In de praktijk betekent dit dat er een verhoogde vorming van bloedstolsels is.

Als een bloedklonter een bloedvat verstopt, is het weefsel dat er voorheen door gevoed werd ischemisch. Dit uit zich door pijn in het aangetaste ledemaat (meestal het linker).

Manifestaties van reizigerstrombose:

1. zwelling van het aangetaste ledemaat.
2. pijnlijkheid van het getroffen ledemaat
3. tintelingen, prikkelingen, verminderde gevoeligheid in het ledemaat
4. verandering in temperatuur van het ledemaat - het aangetaste ledemaat voelt kouder aan dan het gezonde ledemaat
5. verandering in de kleur van het ledemaat (beginnend in het teengebied, naar boven toe) - aanvankelijk bleek, later blauw wordend (cyanose)

5 complicaties die kunnen optreden bij reizigerstrombose

De meest voorkomende acute complicatie van reizigerstrombose is longembolie en de meest voorkomende chronische complicatie is ongetwijfeld het posttrombotisch syndroom.

Er kunnen echter ook minder vaak voorkomende en even ernstige tot levensbedreigende complicaties optreden.

1. Longembolie

Longembolie is met recht de ernstigste complicatie van veneuze trombose, met een sterftecijfer van 15%. Tot 80% van de gevallen ontstaat door trombose aan de onderste extremiteit.

Het treedt op wanneer een bloedklonter (trombus), of een deel ervan, gevormd in een bloedvat van het onderste lidmaat afbreekt en verder reist door de bloedbaan. De klonter die door de bloedbaan reist, wordt een embolus genoemd.

De embolus verplaatst zich naar de rechterboezem van het hart, vervolgens naar de rechterhartkamer en uiteindelijk naar een of meer longvaten. Deze raken mechanisch afgesloten, wat ernstige schade aan de longen veroorzaakt.

Verschijnselen van longembolie:

• plotselinge dood
• plotseling begin van stekende pijn op de borst aan de aangedane zijde
• dyspneu in rust, verergerend bij inspanning
• duidelijke bleekheid van het gezicht
• blauwachtige verkleuring van de lippen
• koud zweet
• hartkloppingen
• snelle hartslag

2. Beroerte

Als een embolie in een bloedvat in de hersenen terechtkomt, ontstaat een beroerte, herseninfarct of herseninfarct.

Door de verstopping van een hersenslagader is de bloedtoevoer en zuurstoftoevoer van het deel van de hersenen onvoldoende, wat ischemie en een geleidelijke dood veroorzaakt.

Vroegtijdige trombolytische behandeling (oplossen van het stolsel) is essentieel, niet alleen om het leven van de getroffen patiënt te redden, maar ook om blijvende invaliditeit door verlamming van de ledematen en spraak- of gezichtsstoornissen te voorkomen.

Manifestaties van een beroerte:

• plotselinge dood
• plotseling begin van bewusteloosheid
• paresthesie tot verlamming van het halve lichaam
• loopstoornissen, vallen
• spraakstoornissen (onduidelijke spraak, volledig onvermogen om te spreken)
• visuele stoornissen tot blindheid
• slikstoornissen
• bleekheid in het gezicht
• koud zweet
• misselijkheid, braken
• meestal hoge bloeddruk

3. Acuut hartinfarct

Acuut myocardinfarct treedt op dezelfde basis op als longembolie en beroerte. Een trombus die zich door de bloedbaan verplaatst, gaat echter niet via het hart naar de hersen- en longvaten, maar verstopt de kransslagaders die de hartspier (myocardium) van voeding voorzien.

Ondanks de aanzienlijke vooruitgang in de behandeling van hartaanvallen, kan het optreden van een coronaire embolie snel de dood tot gevolg hebben omdat vroegtijdige behandeling onmogelijk is.

Plotselinge dood als gevolg van coronaire embolisatie treedt vooral op wanneer meerdere vaten tegelijk worden aangetast, met daaropvolgende ischemie van een groot deel van de hartspier. Dit veroorzaakt aanzienlijke aantasting van de hartfunctie en hartstilstand.

Verschijnselen van een acuut myocardinfarct:

• plotselinge dood
• plotselinge bewusteloosheid
• plotselinge druk of brandende pijn in het midden van de borst (uitstralend naar de nek, rug, ledematen en maag)
• plotseling optreden van pijn in de maagstreek (infarct van de onderste hartwand, bij diabetici)
• verschillende ritmestoornissen (individuele ernst)
• kortademigheid in verschillende mate
• koud zweet
• bleekheid in het gezicht
• in sommige gevallen perifere cyanose
• misselijkheid, braken

4. Flegmasia coerulea dolens

Als trombo-embolie van de onderste ledematen wordt onderschat of als de symptomen niet bekend zijn en de diagnose en behandeling te laat komen, verergert de aandoening. Het gebrek aan bloedtoevoer en de daaropvolgende ischemie van de vaten van de onderste ledematen leidt tot een geleidelijke, onomkeerbare weefseldood.

Een ernstige vorm van veneuze trombose is flegmasia cerulea dolens, wat vertaald kan worden als pijnlijk blauw oedeem. Deze vorm of late behandeling leidt tot necrose van het ledemaat, waardoor amputatie noodzakelijk is.

Amputatie van het ledemaat is noodzakelijk in zulke ernstige omstandigheden om te voorkomen dat het gangreen zich verder ontwikkelt en een septische toestand veroorzaakt (in de volksmond: bloedvergiftiging).

Verschijnselen van flegmasia cerulea dolens:

• plotseling optreden van hevige pijn in het aangetaste lidmaat
• duidelijke zwelling van het ledemaat
• blauwe verkleuring van de ledemaat

5. Posttrombotisch syndroom

Het posttrombotisch syndroom is een van de ernstigste chronische complicaties van trombo-embolie in de onderste ledematen.

Het ontstaat door een beschadigd bloedvat (vaatstenose) met vernietiging van de onderliggende klep en een neiging tot veneuze hypertensie (verhoogde druk in de vene).

Naast de onaangename symptomen van de posttrombotische toestand, lopen patiënten ook een hoog risico op herhaling van trombose in het beschadigde bloedvat, evenals het risico op het ontwikkelen van de hierboven genoemde acute complicaties.

Manifestaties van het posttrombotisch syndroom:

• chronische pijn in het aangedane ledemaat
• pijngerelateerde loopstoornissen
• slapeloosheid, vaak wakker worden 's nachts
• depressie
• zwelling
• huidveranderingen (kleurveranderingen, ulceratie - vorming van zweren, bevochtiging, ettervorming)

Preventie, diagnose en behandeling

Tot op zekere hoogte kan de ontwikkeling van sommige ziekten worden voorkomen. Dit geldt ook voor reizigerstrombose.

Patiënten met een hoog risico moeten bijzonder voorzichtig zijn. Mensen met een hoog risico bij wie verschillende ernstige predisposities aanwezig zijn, moeten langere vluchten overwegen.

Basisvoorzorgen:

• Beweging van de ledematen (benen buigen en strekken, waar mogelijk strekken).
• massage van de onderste ledematen, als de situatie dit toelaat
• antitrombotische (compressie)kousen
• drinkregime, hydratatie, vermijden van antidiuretica
• geen kalmeringsmiddelen en antihypnotica gebruiken
• afzien van alcohol en sigaretten vóór de reis
• preventieve toediening van heparine door een arts vóór de reis bij beschikbare patiënten
• preventief gebruik van acetylsalicylzuur (acylpyrine, anopyrine, medipyrine) vóór de reis bij beschikbare patiënten

Kan het behandeld worden?

Na een juiste diagnose op basis van symptomen, vasculair (Doppler) en bloedonderzoek (D-dimeergehalte) kan een behandeling worden gestart.

Premedicatie met antitrombotica is mogelijk voordat de exacte diagnose is gesteld, als er geen contra-indicatie is voor de individuele patiënt.

Interessant: Een verhoogde bloedspiegel van D-dimeer is slechts een richtlijnparameter. De schommelingen ervan worden ook veroorzaakt door ontstekingsprocessen in het lichaam.

Bij de behandeling wordt gebruik gemaakt van antitrombotische en trombolytische therapie.

Deze laatste werkt in op het bloedstolsel, dat het oplost, het verstopte bloedvat ontspant en de bloedtoevoer herstelt. Met tijdige toediening van medicijnen wordt de aandoening gecorrigeerd.

In het geval van een ernstige aandoening met weefselnecrose is amputatie van het onderste lidmaat geïndiceerd. De mate van amputatie wordt aangegeven door de vaatchirurg.