Wat zijn de oorzaken, risico's en behandeling van strabisme bij kinderen en volwassenen?

Scheelzien is een visuele stoornis die gebaseerd is op het verlies van coördinatie van de bewegingen van beide ogen. Het is een toestand van afwijking van de ogen bij het kijken naar een voorwerp. Let echter op, scheelzien is niet alleen een esthetisch probleem.

Scheelzien = strabisme. Strabismos - Grieks = scheelzien. Strabos - scheef, schuin.

De hersenen proberen deze toestand te onderdrukken om een correct en scherp resulterend beeld te krijgen. Daarom negeert het zwakkere oog het. Het is een adaptief mechanisme van het centrale zenuwstelsel. De hersenen negeren het signaal van het zwakkere oog.

Om dubbelzien te voorkomen, schakelen de hersenen één oog uit (het zwakkere) en ontvangen het signaal, het beeld, niet.

Een soortgelijk effect treedt op bij stompzien (amblyopie). Als dit bij jonge kinderen niet op tijd wordt ontdekt, is er een permanent verlies van het gezichtsvermogen in het aangetaste oog, en dus blindheid.

Scheelzien is natuurlijk de oorzaak van amblyopie.

Je vraagt je vaak af:

• Wat veroorzaakt scheelzien in één oog?
• Wat is de oorzaak van scheelzien bij pasgeborenen, kleine baby's, kinderen en volwassenen?
• Wat is inconsistent strabisme?
• Hoe kan scheelzien worden gecorrigeerd? Kunnen oefeningen helpen of is een operatie nodig?
• Hoe lang duurt het om te herstellen van een strabismusoperatie?

Strabisme komt voor bij jonge kinderen, zelfs vlak na de geboorte. Bij pasgeborenen is het echter niet altijd blijvend. Als het bij oudere kinderen blijft bestaan, is naast screening ook een specialistisch onderzoek nodig.

In de kindertijd zijn de mogelijkheden voor oplossing en remedie beter en hebben ze goede vooruitzichten. Aan de andere kant kan men op volwassen leeftijd een operatie niet meer vermijden.

Daarom is ook in dit geval een vroegtijdige oplossing en behandeling van belang. Scheelzien is een ernstig esthetisch probleem. Het veroorzaakt psychologische stress voor zowel het kind als de volwassene. Door de visuele beperking beperkt het de getroffen persoon in de dagelijkse activiteiten.

Wat is scheelzien in vaktermen en in het kort?

De basis van strabisme is een stoornis in de samenwerking en gecoördineerde beweging van de twee ogen. Het is een pathologische (ziekte) aandoening waarbij de zichtassen van de twee ogen elkaar niet ontmoeten op één enkel richtpunt tijdens het fixeren van het zicht.

De stand van de ogen is asymmetrisch (ongelijk). Orthotropie = symmetrische rechte oogstand. Heteroforie = stoornis van het spierevenwicht van de ogen of ook binoculair (beide ogen) zien.

Strabisme is onderverdeeld in verschillende vormen. De basisindeling is primair en secundair:

1. Primair
   • Latent en manifest.
     • Manifest is verder onderverdeeld in
       • incompitant (paralytisch) - aangeboren of verworven
       • concomitant (dynamisch) - convergent, niet-uniform strabisme, verticaal strabisme en speciale vormen van strabisme
     • latent strabisme, dat alleen zichtbaar is in bepaalde situaties
2. Secundair
3. Afhankelijk van het type afwijking
   • Verticaal type
   • Horizontaal type
   • torsietype
4. Door commutatie gelijktijdigheid
   • gelijktijdig (dynamisch, hetzelfde in alle richtingen)
   • incommitant (verlammend met hoekveranderingen afhankelijk van de kijkrichting)
5. Op lateraliteit
   • unilateraal/vast (slechts één oog knijpt permanent)
   • afwisselend (wanneer de fixatie afwisselt tussen de ogen, waarbij het andere oog op dat moment knijpt)

Een andere vorm van verdeling is in richting:

- Esotropie, wanneer het aangedane oog mediaal, dus naar binnen is gericht (strabismus convergens).

Het omvat vele vormen, zoals congenitale (infantiele), verworven, accommodatieve (refractieve esotropie), abnormale accommodatieve convergentie, en esotropie ex anopsie.

- Exotropie wanneer het oog lateraal is gericht, d.w.z. naar buiten (strabismus divergens).

Er worden ook meerdere vormen genoemd, zoals:

• basaal (constant) - wanneer het kind dichtbij en veraf loenst
• intermitterend - wanneer het kind in de verte kijkt
• exotropie ex anopsie (veroorzaakt door visuele beperking of verwonding, ziekte van één oog)

- hepatropie, waarbij het oog craniaal wijst, d.w.z. naar boven (strabismus sursumvergens).

- Hypotropie, waarbij het oog caudaal wijst, d.w.z. naar beneden (strabismus deosumvergens).

In de tabel staan enkele soorten scheelzien met beschrijvingen

Het oog is een zintuig

We gebruiken onze ogen om tot 90% van de informatie in onze omgeving waar te nemen. Het is daarom ons belangrijkste zintuig. Met onze ogen nemen we licht, kleuren, vormen, contrast en diepte waar. Hierdoor kunnen we ons in onze omgeving oriënteren.

Het oog heeft een zintuiglijk deel dat informatie uit de omgeving oppikt, bijvoorbeeld licht. Het motorische deel bestaat uit spieren die belangrijk zijn bij het bewegen van de ogen.

Deze oculomotorische spieren zorgen er samen met de oculomotorische zenuwen en het centrum in de hersenen voor dat we door de ruimte kunnen navigeren door te bewegen.

De bulbus (oogbol) van het oog is ongeveer 24 millimeter groot (in het volwassen oog) en is bolvormig. De samenstelling is complex en het maakt gebruik van lichtgevoelige cellen, namelijk kegeltjes en staafjes, om licht waar te nemen. Deze verplaatsen de waarneming verder via de oogzenuwen naar de hersenen. Dit gebeurt vanuit beide ogen tegelijk.

De waarneming van de wereld, de omgeving, de ruimte, de diepte en de algehele 3D-waarneming wordt gegarandeerd door het samenspel van beide ogen.

We focussen, fixeren onze blik en nemen waar. Van de twee beelden associëren de hersenen er één, en dat is van de precieze patronen die op het netvlies worden "weergegeven".

Dit is binoculair zien.

Hoe is het bij kinderen?

Na de geboorte neemt de baby de wereld niet waar in kleur, omdat de stralen perifeer vallen en niet centraal op de gele vlek. Bijgevolg begint na de 4e week monoculair zicht te ontstaan.

We bereiken binoculair zicht wanneer we ongeveer 3 maanden oud zijn.

De ontwikkeling van het gezichtsvermogen gaat door bij het kind tot de leeftijd van ongeveer 6-9 jaar.

Daarom is het belangrijk om scheelzien tegen die tijd op te sporen en op te lossen. De hersenen moeten de wereld vanuit beide ogen kunnen waarnemen om te voorkomen dat één oog wordt "uitgeschakeld".

Als het visuele centrum twee verschillende patronen zou ontvangen, zou er dubbel zicht ontstaan.

We zien de dofheid niet en het kind kan het zelfs niet beschrijven. Daarom is het noodzakelijk om de ontwikkeling en de kwaliteit van het gezichtsvermogen te controleren met een arts (in dit geval een kinderarts) en, als het gezichtsvermogen verminderd is, een oogspecialist.

Scheelzien daarentegen is uitwendig zichtbaar en veroorzaakt aanzienlijke problemen voor het kind, vooral in een groepssetting, waar het vaak het mikpunt is van spot. Maar spot is niet het einde van het probleem. Het kind is niet in staat om nauwkeurige informatie uit de omgeving te ontvangen, wat tot nog meer problemen leidt.

Strabisme komt bij kinderen voor in een verhouding van ongeveer 4-6%.

Afhankelijk van de periode wordt het onderscheiden in:

1. congenitale en infantiele strabisme - aanwezig vanaf de geboorte tot het begin in de 6e levensmaand
2. verworven - treedt op tussen het 1e en 3e levensjaar, meestal als verworven esotropie.

Strabismus (strabisme) kan openlijk (manifest) of verborgen (latent, verschijnt alleen in bepaalde situaties) zijn. Het is belangrijk om deze aandoening zo vroeg mogelijk bij kinderen te diagnosticeren, het beste voor de leeftijd van 7 jaar.

Dit vanwege het risico op blijvende stompheid en blijvende visuele beperking.

Wat zijn de oorzaken van scheelzien? Het is een diverse groep aandoeningen. In sommige gevallen kan er geen duidelijke oorzaak worden aangewezen.

Ook in het geval van deze aandoening is er natuurlijk sprake van de zogenaamde multifactoriële werking, waarbij verschillende factoren samenkomen.

De meest voorkomende oorzaken van scheelzien zijn

• refractiefouten van het oog - ongecorrigeerde fouten
• ogen met verschillende dioptrische fouten
• eenzijdige gezichtsscherpte (staar, netvliesaandoening)
• onderontwikkelde oogbewegingsspieren
• verminderde functie van de oculomotorische spieren
• andere aangeboren aandoeningen van het oog en de oogbol (afwijkingen in grootte en vorm)
• oogziekten zoals staar, ontsteking
• oog- en hoofdletsel
• diabetes en andere stofwisselingsziekten
• schildklieraandoeningen
• hoge bloeddruk
• degeneratieve ziekten zoals multiple sclerose
• hersenaandoeningen
• syndroom van Down
• hydrocefalie
• hersenverlamming
• beroerte of trombose in het gezichtscentrum, oog
• ontsteking van de hersenen - encefalitis, meningitis
• tumor - van de hersenen en rond het oog
• premature baby's
• schade aan de foetus/kind tijdens de geboorte, zwangerschap
• toxische blootstelling - botulinetoxine, alcoholisme

Een voorbeeld is de verdeling van oorzaken van oculomotorische stoornissen:

• neurogene stoornissen - neurale oorzaak
  • aandoeningen van de hersenzenuwen, hun kernen en banen
  • bij andere hersenaandoeningen
  • en andere
• myogene aandoeningen - musculaire oorzaak
  • ziekte van Graves-Basedow (overproductie van schildklierhormoon)
  • myasthenia gravis
  • multiple sclerose
  • en andere

Scheelzien bij pasgeborenen, kleine baby's en zuigelingen?

Deze aandoening corrigeert zichzelf meestal binnen enkele maanden, zelfs zonder de nodige interventie en behandeling. Het kind kan het beeld niet met beide ogen tegelijk fixeren. Zijn ogen wisselen elkaar af bij het kijken, wat strabisme kan veroorzaken.

Als het echter langer dan 6 maanden aanhoudt, is een onderzoek (door een kinderarts en een oogarts) nodig.

Strabisme van de ogen komt bijvoorbeeld ook voor als het kind ziek is of koorts heeft gekregen.

Er wordt gemeld dat het meestal een wederzijdse disfunctie van de oogspieren is. Daarnaast zijn er ook verschillende neurogene oorzaken mogelijk.

Iedereen kent de symptomen van scheelzien. Het is een aandoening die zichtbaar is aan de buitenkant en daarom is het ook een groot esthetisch probleem voor mensen. Maar daar houdt het probleem niet op.

Scheelzien kan permanent zijn, maar het kan ook met tussenpozen voorkomen, alleen in bepaalde situaties. In de meeste gevallen treedt het probleem al op in de kindertijd.

Bij kinderen is het probleem meestal dat één oog gefixeerd is op een voorwerp. Het andere oog beweegt zijwaarts, naar de neus toe, omhoog, omlaag, of de andere kant op, weg van het gezicht.

De verworven vorm kan natuurlijk op volwassen leeftijd optreden en worden toegeschreven aan verschillende aandoeningen, zoals aangegeven in de oorzaken. Plotseling optredend strabisme kan een symptoom zijn van een andere ernstige ziekte.

Pas op, een plotseling begin van strabisme kan een teken zijn van een acute ziekte.

Veranderingen in oogbewegingen kunnen tot uiting komen doordat de ogen naar elkaar toe bewegen, alsof hun assen naar elkaar toegroeien. Maar het kan ook andersom zijn, wanneer ze in de tijd divergeren bij het kijken naar een voorwerp.

Voorbeelden zijn de typische afwijkingen die de vorm kunnen bepalen...

Esotropie / convergentie concomitante strabisme

Convergent concomitant strabisme is het meest voorkomende type bij kinderen. Het oog is naar de neus gericht. Het is een manifest type waarbij het scheelzien altijd aanwezig is.

De ogen kunnen afwisselend scheel kijken.

De belangrijkste oorzaak in dit geval is een ongecorrigeerde refractieafwijking van de ogen, in de zin van verziendheid.

Correctie vereist correctie van de fout (bril). Deze kan gedeeltelijk helpen, maar ook volledig. De ogen staan dan in een parallelle positie zonder afwijking.

Als de oplossing met een bril niet genoeg helpt, wordt een chirurgische oplossing toegevoegd.

Exotropie / gelijktijdig divergent strabisme

In dit geval is het oogstrabisme naar boven gericht in de richting van het voorhoofd. Het is een minder vaak voorkomend type.

De afwijking kan hetzelfde zijn wanneer op verschillende afstanden wordt gekeken (basaal divergent strabisme), maar ook verschillend. Het scheelzien betreft één of beide ogen.

Scheelzien van één oog, maar ook van beide ogen.

Paralytisch / incompitant strabisme

Omvat een brede groep oorzaken, variërend van neurologisch tot musculair etc. De afwijking ontstaat door een verstoring in de beweeglijkheid van de orbicularis oculi spieren, in de richting van de beschadigde spier.

Het oog wordt naar de plaats van het probleem gericht.

Vaak is er sprake van een parese (verlamming) van de III, IV of VI hersenzenuw.

Wat zijn de andere mogelijke begeleidende symptomen?

Naast esthetiek en psychisch leed, ervaren mensen die scheelzien verschillende moeilijkheden. Deze komen voort uit verminderd zicht en perceptie van hun omgeving, diepte, ruimte, etc.

Voorbeelden hiervan zijn een kind dat herhaaldelijk tegen voorwerpen om zich heen botst of van de trap valt.

Moeilijkheden die samenhangen met strabisme:

• oog/oog strabisme, convergentie ('kruisen van de ogen'), rollen, verminderde oogbeweging
• verminderde perceptie van ruimte, tegen voorwerpen opbotsen, moeite met traplopen
• dubbel zicht
• lichtblindheid
• kantelen van het hoofd wanneer geprobeerd wordt de blik te fixeren en het hoofd te draaien, bijv. ook bij tv-kijken
• oogopening is opvallend wijd
• weigering om te lezen
• hoofdpijn
• duizeligheid
• braken
• oogpijn
• refractieafwijkingen, soms met grote dioptrieën en dioptrisch verschil
• toegenomen vermoeidheid en sneller vermoeide ogen

Vroegtijdige diagnose van de ziekte is van groot belang om de toekomstige kwaliteit van het gezichtsvermogen van het kind te beschermen. Verwaarlozing en onopgelost scheelzien leiden tot dofheid.

In de kindertijd zijn regelmatige medische controles ook om deze reden belangrijk. In eerste instantie bij een huisarts voor kinderen en adolescenten, d.w.z. een kinderarts. In het geval van een probleem, ook bij een specialist, d.w.z. een oogarts.

Natuurlijk is een anamnese belangrijk (problemen die de persoon zelf beschrijft), maar jonge kinderen kunnen hun problemen nog niet benoemen.

Een oogonderzoek omvat bijvoorbeeld

• strabologisch onderzoek, waarbij de vorm, positie en beweeglijkheid van de ogen (motiliteit) worden bepaald
• onderzoek van de gezichtsscherpte, met verschillende hulpmiddelen, optometrie, enz.
• een test om de beweging en afwijking van de ogen te meten
• onderzoek van het voorste segment van het oog
• onderzoek van de oculaire achtergrond

Bij de verworven vorm, vooral op volwassen leeftijd, worden ook andere onderzoeken uitgevoerd (neurologisch, CT, MRI, EEG, EMG, bloedonderzoek, ECG en andere, afhankelijk van de geassocieerde problemen).

Het is ook belangrijk om risicogroepen op te sporen en ervoor te zorgen dat ze grondig worden onderzocht:

• strabisme bij ouders
• refractieafwijkingen bij de ouders
• aanwezigheid van lui oog
• netvliesaandoeningen
• neurologische aandoeningen, beroerte, hoge bloeddruk, diabetes
• en andere

Je vraagt: Hoe scheelzien te elimineren? Lees in behandeling.