Behandeling van impetigo: Topische zalf, systemische geneesmiddelen en antibiotica

Lokale behandeling

Bij beide vormen van impetigo worden zalven (3-5% salicyl vaseline) gebruikt om de korsten te verzachten. Daarnaast wordt vochtig verband met desinfecterende oplossingen aanbevolen.

De patiënt met impetigo moet bepaalde voorzorgsmaatregelen in acht nemen. In plaats van baden, moet hij een korte douche nemen. Voor het wassen moet hij ontsmettende zeep gebruiken.

De arts moet de keuze van de medicatie individueel benaderen. Er moet rekening worden gehouden met de kans op contactallergie en de mogelijkheid van resistentie. Een goede medewerking van de patiënt is een belangrijke voorwaarde voor topische behandeling.

De volgende geneesmiddelen worden gebruikt voor de topicale behandeling van impetigo:

• bacitracine
• neomycine
• fusidinezuur
• mupirocine

De combinatie van neomycine en bacitracine is een van de meest gebruikte geneesmiddelen in de praktijk. Deze combinatie is echter niet geschikt voor de behandeling van impetigo.

Neomycine is vooral geschikt voor de uitroeiing van aerobe Gram-negatieve bacteriën. Het effect van neomycine op Gram-positieve bacteriën is grotendeels beperkt.

Momenteel wordt vooral mupirocine of fusidinezuur gebruikt voor de lokale behandeling van impetigo.

• Mupirocine

Mupirocine wordt voornamelijk gebruikt voor de lokale behandeling van primaire en secundaire bacteriële huidinfecties. Andere toepassingen zijn onder andere

1. voorkomen van bacteriële besmetting van kleine wondjes
2. voorkomen van infectie van schaafwonden en kleine snijwonden en wonden

• Fusidinezuur

Fusidinezuur wordt voornamelijk gebruikt om primaire bacteriële huidinfecties (impetigo, steenpuist) te behandelen. Het wordt ook gebruikt in het geval van geïnfecteerde huidwonden of secundaire geïnfecteerde dermatosen (atopische en contactdermatitis).

Fusidinezuur is werkzaam tegen een aantal Gram-positieve bacteriën en sommige Gram-negatieve cocci. Staphylococcus aureus en Corynebacterium sp. zijn bijvoorbeeld zeer gevoelig. Streptococcen zijn matig gevoelig.

Geneesmiddelen voor uitwendig gebruik die fusidinezuur bevatten, zijn verkrijgbaar in crème- en zalfvorm. Vergeleken met andere uitwendige antibiotica vertoont het een vergelijkbare werkzaamheid en een vergelijkbare of betere verdraagbaarheid.

Fusidinezuur is, net als mupirocine, effectiever dan orale antibiotica bij de behandeling van sommige vormen van impetigo.

Systemische behandeling

Systemische antibioticabehandeling wordt door de arts gekozen bij falen van de lokale behandeling van impetigo of bij uitgebreidere manifestaties. Bij gecompliceerde en gegeneraliseerde manifestaties voorkomt systemische antibioticabehandeling de ontwikkeling van complicaties (glomerulonefritis).

Systemische behandeling is geschikt voor patiënten

• bij wie de toestand niet verbetert met lokale behandeling
• met grote en multipele foci
• met gecompromitteerde immuniteit
• die lijden aan ernstige ziekte

In het geval van stafylokokkeninfecties worden in de praktijk de volgende middelen gebruikt:

• Oxacilline

Oxacilline behoort tot de groep oxazolylpenicillinen. Ze zijn resistent tegen β-lactamasen die door stafylokokken worden geproduceerd en worden daarom ook wel antistafylokokkenantibiotica genoemd.

Het gebruik van oxacilline is geïndiceerd bij patiënten met infecties veroorzaakt door stammen van Staphylococcus aureus met microbiologisch bevestigde gevoeligheid.

• Amoxicilline/clavulaanzuur

Amoxicilline behoort tot de aminopenicillinegroep. Stafylokokken die β-lactamase produceren zijn resistent tegen de werking ervan.

Door de juiste toevoeging van clavulaanzuur (een β-lactamaseremmer) kan het spectrum echter aanzienlijk worden verbreed en dit principe wordt vaak therapeutisch gebruikt.

• Cefalexine

Cefalexine wordt geclassificeerd als een cefalosporine van de eerste generatie. Het werkingsmechanisme is gebaseerd op het doden van vatbare micro-organismen op het moment van voortplanting. Het heeft een breed werkingsspectrum (tegen veel micro-organismen).

Voor streptokokkeninfecties schrijft de arts meestal voor:

• Fenoxymethylpenicilline kaliumzout

Fenoxymethylpenicilline is een biosynthetisch gemodificeerde basispenicilline die voornamelijk wordt gebruikt voor de behandeling van milde tot matige infecties.

Het heeft onder andere als voordeel dat het bestand is tegen het zure milieu in de maag en daarom ook oraal kan worden toegediend.

Het spectrum van antibacteriële activiteit van fenoxymethylpenicilline komt overeen met dat van penicilline G. Dit betekent dat het ziekteverwekkers zoals Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes (species A), Streptococcus (species B en C) en anaerobe streptokokken omvat.

• Azitromycine

Azitromycine is een macrolide antibioticum van de tweede generatie. Het wordt gebruikt bij de behandeling van infecties veroorzaakt door Gram-positieve bacteriën.

De gunstige eigenschappen zijn onder andere uitstekende weefselpenetratie, verbeterde tolerantie en een uitgebreid werkingsspectrum. Een groot voordeel is de lange biologische halfwaardetijd, waardoor dosering elke 24 uur mogelijk is.

Wat zijn de nieuwe behandelingsmogelijkheden voor impetigo?

We worden momenteel geconfronteerd met de dreiging van toenemende antibioticaresistentie. Daarom zijn wetenschappers op zoek naar nieuwe therapeutische benaderingen. Alternatieve behandelingen worden in twee groepen verdeeld:

1. Chemische

Deze behandelmethode maakt gebruik van organische stoffen, waaronder de hierboven genoemde antibiotica. Naast organische stoffen omvat deze groep metalen nanodeeltjes, stoffen die foto-oxidatieve stressreacties en de ophoping van zuurstofradicalen veroorzaken.

Deze stoffen zijn nadelig voor gebruik in de dermatologie omdat ze de wondgenezing kunnen verlengen.

2. Biologische

Het voordeel van biologische therapie is dat deze het huidmicrobioom niet beschadigt en selectief is. Biologische therapie omvat faagtherapie, antimicrobiële peptiden en enzymtherapie.

Heb je al gehoord van enzybiotica?

Enzybiotica vertegenwoordigen een nieuwe manier om infecties van de huid en weke delen te behandelen. Bij de behandeling worden lytische enzymen gebruikt die de covalente bindingen in het peptidoglycaan van de celwand hydrolytisch splitsen. Het resultaat is celafbraak.

Peptidoglycaan vormt 30 tot 70% van de celwand van Gram-positieve bacteriën.

Afhankelijk van de plaats waar de binding in het peptidoglycaan wordt verbroken, worden enzybiotica onderverdeeld in:

• muramidases
• glucosaminidasen
• amidases
• endopeptidasen

Door hun unieke werkingsmechanisme werken deze enzymen zelfs op bacteriën die resistent zijn tegen alle belangrijke antibioticagroepen.

Een van de best bestudeerde enzybiotica is lysozym, dat over het algemeen een antimicrobiële werking heeft tegen Gram-positieve bacteriën zoals Staphylococcus aureus.

Een ander bekend enzym is lysostafine, dat effecten heeft tegen de meeste stammen van Staphylococcus aureus.