Wat is het syndroom van Asperger, hoe uit het zich en hoe ga je ermee om?

Het syndroom van Asperger, soms ook sociale dyslexie genoemd, is een aparte categorie van autismespectrumstoornissen.

Het is moeilijk om hen te begrijpen, zij hebben op hun beurt moeite om ons te begrijpen...
Onbegrepen mafkezen, Asperger-patiënten.

Het is een neurologische ontwikkelingsstoornis van de hersenen die zich, in tegenstelling tot autisme, niet uit in een spraakgebrek in de ware zin van het woord of een verminderde intelligentie.
De mate van overlap tussen de ziekte van Asperger en hoogfunctionerend autisme is echter nog steeds niet helemaal duidelijk.

In het verleden werden uitingen van de ziekte van Asperger geclassificeerd als psychische stoornissen.
In 2013 werd het syndroom verwijderd uit het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
Vanaf 2019 wordt de ziekte van Asperger geclassificeerd als een autismespectrumstoornis in de International Classification of Diseases.
Het vormt een aparte categorie vanwege enig onderscheid met andere autistische stoornissen.

Het wordt gekenmerkt door een basistriade van symptomen op het niveau van sociale interactie, communicatie en gedrag en verbeelding.

Desondanks wordt het gekenmerkt door een normaal intelligentiequotiënt, in sommige gevallen zelfs bovengemiddeld.

Het syndroom van Asperger en zijn 3 kernkenmerken hebben een aanzienlijke invloed op

• de manier waarop de patiënt met zijn omgeving communiceert
• het onmogelijk voor hem om met anderen om te gaan
• een onvermogen om met andere mensen om te gaan
• begrijpt de betekenis van fatsoen niet, gedraagt zich meestal anders dan de sociale normen
• het individu wordt vaak uitgesloten van het collectief
• neemt zijn toevlucht tot isolatie en introvert gedrag
• wordt beschouwd als een buitenbeentje

Het syndroom van Asperger komt aanzienlijk vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, in een verhouding van 3:1. Onderzoekers denken echter dat het bij meisjes beter verborgen blijft.

Net als bij andere autismespectrumstoornissen is de oorzaak van de stoornis niet helemaal duidelijk.

Het is echter zeker dat genetica verantwoordelijk is voor de afwijkingen van de rechter hersenhelft. Het is alleen niet helemaal duidelijk welke genen en genetische mutaties verantwoordelijk zijn voor het syndroom.
Bewijs wordt ook geleverd door de aanwezigheid van de stoornis in de familie.

Interessant:
Mensen met Asperger hebben verhoogde niveaus van serotonine, dat signalen doorgeeft in de hersenen, pijn dempt en emoties, geheugen en slaap beïnvloedt.
Deze mensen hebben ook een verminderde productie van endogene opioïden, de zogenaamde gelukshormonen.

De symptomen van het syndroom van Asperger zijn variabel. Ze doen zich op verschillende niveaus tegelijk voor en niet iedereen ervaart ze in dezelfde mate.

De normale tot bovengemiddelde intelligentie van deze personen verhult vaak andere symptomen. Niemand zou denken dat zo'n intelligent persoon ziek is.

Sociale interactiestoornissen

Patiënten met het syndroom van Asperger hebben het moeilijk om te integreren in een sociale groep.
Ze hebben niet veel mensen om zich heen omdat ze hen niet begrijpen en tegelijkertijd begrijpen mensen hen niet.

Ze zijn meestal geïsoleerd van hun omgeving, wat niet opzettelijk is.
Veel van deze patiënten willen erbij horen, maar ze voelen zich ongemakkelijk in de maatschappij, ongemakkelijk, anders en onbegrepen.
Eenzaamheid veroorzaakt verdriet, hulpeloosheid en voortschrijdend isolement.

Ze begrijpen ook het gedrag van hun omgeving, hun gebaren en lichaamstaal niet.
Ze vermijden oogcontact en begrijpen ook de blikken van andere mensen niet, die voor hen onleesbaar zijn.

De aandoening kan leiden tot een volledig verlies van contact en zelfs tot fobieën.

De meest voorkomende fobieën bij patiënten met het syndroom van Asperger zijn:

• Antropofobie (angst voor mensen).
• agorafobie (angst voor open ruimten)
• autofobie (angst voor eenzaamheid)
• bacteriofobie (angst voor bacteriën)
• catagelofobie (angst voor plagerijen van anderen)
• cherofobie (angst voor geluk)
• chiraptofobie (angst om aan te raken)
• decidofobie (angst om beslissingen te nemen)
• didaskaleinofobie (angst om naar school te gaan)
• enosiofobie (angst voor kritiek)
• claustrofobie (angst voor afgesloten ruimtes)
• ochlorofobie (angst voor drukke ruimtes)

Spraak- en communicatiestoornissen

De paradox is dat patiënten geen spraakprobleem hebben, maar toch een probleem met communicatie als zodanig.
Het probleem ligt niet in de spraak zelf, maar in de sociale aspecten van communicatie, die nauw verbonden zijn met sociale interactie.

De spraak van de patiënten ontwikkelt zich op een redelijke leeftijd, ze hebben een goede woordenschat, ze praten vloeiend en daarom wordt dit syndroom zelden ontdekt op de kinderleeftijd.
De spraak zelf is monotoon, ze kijken weg als ze met anderen communiceren.

Het grotere probleem is de communicatie. Ze zijn niet in staat om een gesprek met een andere persoon te beginnen, te voeren en vol te houden omdat de inhoud van de communicatie oninteressant blijkt te zijn.
Aan de andere kant kunnen ze een complex en gedetailleerd gesprek voeren, onbegrijpelijk voor de gemiddelde persoon, over een gespecialiseerd onderwerp dat hen interesseert.

In feite is een gesprek over hun favoriete onderwerp een monoloog, omdat ze niet geïnteresseerd zijn in de feedback van de luisteraar, zijn gebrek aan interesse of zijn onvermogen om het gesprek aan te gaan.
Als de andere partij erin slaagt om in gesprek te raken, laten ze hem niet uitpraten, springen ze erin en houden ze opnieuw een monoloog.

Hun intelligentiequotiënt (IQ) ligt op een goed tot hoog niveau, maar hun onvermogen tot interactie met de omgeving over gewone onderwerpen maakt hen anders.
De buitenwereld ziet hen niet als zeer intelligent, maar het tegendeel is waar.

Een ander communicatieprobleem is het uiten en tonen van gevoelens naar een andere persoon.
We zien zelden initiatief in het opbiechten van gevoelens aan een andere persoon, kussen, strelen, het bezitten van uiterlijke emotionele kilte.

Ze hebben ook een probleem met het begrijpen van symbolische of obscure uitdrukkingen (metaforen, grappen, sarcasme, zwarte humor). Ze nemen deze letterlijk en zijn daardoor vaak in de war.

Stoornissen in abstracte perceptie - verbeelding

De perceptie van abstracte dingen staat op een laag niveau. Ze worden gekenmerkt door een gebrekkig voorstellingsvermogen.

Gebrek aan verbeelding wordt gezien als een onvermogen om alternatieve oplossingen voor een probleem te vinden.

Ze zijn niet in staat om context te begrijpen zoals gezonde mensen, ze zijn meer op details gericht.

Voor bomen kunnen ze het bos niet zien...
Voor bloemen kunnen ze de weide niet zien...
Voor sterren kunnen ze de hemel niet zien...

In tegenstelling tot autisme is het syndroom van Asperger relatief moeilijk te diagnosticeren.
De meeste patiënten met dit syndroom verschillen niet significant van andere gezonde mensen, maar in zijn ernstigere vorm wordt het vaak verward met andere stoornissen.

Bij een jong kind is deze stoornis bijna onmogelijk op te sporen. Het vereist veel tijd en een constante controle van zijn activiteiten, wat soms vrijwel onmogelijk is.
Het kind ontwikkelt en leert normaal, en de spraakvaardigheid komt op een voor het kind redelijke leeftijd op.

Het eerste verschil wordt meestal opgemerkt door de ouder of de kleuterleidster.
Meestal is het een probleem met opname in een groep, isolatie, eenzaamheid.
Deze symptomen kunnen echter op verschillende manieren worden verklaard, ze betekenen niet altijd een ziekte.

Omdat ze geen kennisachterstand hebben, hebben patiënten geen grote problemen tijdens hun studie.
Als het syndroom van Asperger niet wordt ontdekt bij een kleuter, kan het dus steeds moeilijker worden als ze ouder worden.

Anamnestische gegevens

Het belangrijkste diagnostische element is de anamnese.
Dit is een gerichte identificatie van verschillen op het niveau van sociale interactie, communicatie en verbeelding.

Beperkingen die worden gevonden in gebieden van deze triade betekenen dat de patiënt een hoge waarschijnlijkheid heeft dat hij het syndroom van Asperger heeft.

Bij pediatrische patiënten worden anamnestische gegevens meestal door de ouder aan de arts of psycholoog verstrekt.

Om een definitieve diagnose te kunnen stellen, is het noodzakelijk dat de genoemde symptomen al enkele jaren bestaan en niet simpelweg het gevolg zijn van de huidige ervaring van de patiënt, bijvoorbeeld een posttraumatische reactie.

Dit betekent niet dat de professional de patiënt nu jarenlang observeert, maar dat hij achteraf rekening houdt met informatie van een familielid of andere naaste.

In de differentiaaldiagnose komen verschillende psychiatrische stoornissen aan bod die alleen een specialist in psychiatrie of pedopsychiatrie kan uitsluiten.

Differentiaaldiagnose bij kinderen

Bij de pediatrische patiënt is het grootste probleem voor professionals het onderscheiden van het syndroom van Asperger en de schizoïde stoornis. De grenzen tussen de twee stoornissen zijn onduidelijk.

In feite hebben de twee stoornissen bepaalde gemeenschappelijke kenmerken en tot op zekere hoogte overlapt de symptomatologie elkaar. De schizoïde stoornis heeft geen duidelijk gedefinieerde diagnostische criteria.

In beide gevallen is er sprake van verhoogde gevoeligheid, sociaal isolement, gebrek aan empathie, bizarre gedachten, vreemde interesses, een voorkeur voor routinematige activiteiten, excentriek gedrag, paranoïde gedachten en zelfs episodes van hallucinaties en wanen.

Interessant:
Deskundigen geloven dat er een verband is tussen het syndroom van Asperger en de schizotypische stoornis bij een kindpatiënt.
Er zijn mensen die geloven dat het om één en dezelfde stoornis gaat.

Differentiële diagnose op volwassen leeftijd

Er zijn ook problemen met het stellen van de juiste diagnose bij volwassenen.
Als bepaalde symptomen op de voorgrond treden, kan de patiënt een verkeerde diagnose krijgen.

Bij een volwassene is het moeilijker om een medische geschiedenis te achterhalen. Sommige symptomen kunnen opzettelijk verborgen worden gehouden of de patiënt wil ze zelfs niet aan zichzelf toegeven.

Meestal wordt het syndroom van Asperger op volwassen leeftijd verward met de schizoïde stoornis, vergelijkbaar met de schizotypische stoornis in de kindertijd, de paranoïde stoornis of schizofrenie.

Een ander probleem bij volwassenen is het onderscheid tussen het syndroom van Asperger en een ernstigere vorm van depressie.

Test voor het syndroom van Asperger

Er zijn verschillende criteria en tests die kunnen worden gebruikt om een realistisch vermoeden te krijgen van het syndroom van Asperger.
De tests omvatten de meest typische manifestaties van de stoornis en kunnen een diagnose onthullen op basis van ware antwoorden.

Tabel - Gilberg en Gilberg test

Tabel - diagnostische criteria/test volgens Szatmari, Brenner en Nagy

SPET onderzoek

Een SPET (single photon emission thompgraphy) onderzoek is een single photon emission computed tomography scan die gammastralen gebruikt om het te onderzoeken deel in beeld te brengen.

De gammacamera of projectie kan niet alleen het 3D-beeld scannen, maar ook het niveau van biologische activiteit op de plaats van het geanalyseerde gebied.

Het is een relatief nieuwe onderzoeks- en diagnostische methode in de nucleaire geneeskunde die kan helpen bij de diagnose van het syndroom van Asperger.

Met dit onderzoek is het mogelijk om een bepaalde morfologische afwijking aan te tonen die Asperger-patiënten hebben, namelijk een asymmetrie in de structuur van de hersenhelften. Kenmerkend is dat de rechter hersenhelft een andere structuur heeft dan de linker.

De ziekte begint zich meestal al op jonge leeftijd te manifesteren (meestal in de kindertijd), maar heeft soms nog niet alle typische kenmerken, waardoor het lange tijd verborgen kan blijven.
De manifestaties zijn niet erg opvallend en het verloop van het syndroom is stabiel zonder remissie (vermindering van de symptomen) of terugval (verergering van de symptomen).

Deze pervasieve persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt zich het meest tijdens de adolescentie en vroege volwassenheid, wanneer de persoon met het syndroom van Asperger voor het eerst in conflict komt met de omgeving en de rest van de samenleving.

De puberteit is over het algemeen een moeilijke tijd voor ons allemaal.
Het is nog moeilijker voor mensen met het syndroom van Asperger. Daarom gaan ze er minder goed mee om dan anderen.

Er kan sprake zijn van sociale onhandigheid, gedrags- en aandachtsstoornissen, moeite met het vormen van vriendschappen, ongewone reacties op omgevingsprikkels, een voorkeur voor routinematige activiteiten, uitbarstingen van agressie afgewisseld met verlegenheid en andere symptomen.

De patiënt is zich bewust van zijn/haar verschillen en probeert er alleen of met hulp van een psycholoog of psychiater mee om te gaan.

• Máte doma dieťa, ktorému diagnostikovali Aspergerov syndróm?
• Máte veľa otázok a žiadne odpovede?
• Neviete si rady?
• Nevzdávajte to!

Rada nad zlato znie: Všetko sa dá prekonať správnym prístupom.

Možno to vyzerá banálne, ale práve Aspergerov syndróm je jedným z ochorení, kde správny postoj a prístup rodiča zohráva kľúčovú úlohu.

Rodič je pre dieťa autorita, a niekedy jediná osoba, ktorej naozaj dôveruje. Pacienti s Aspergerom zvyčajne lipnú na jednom z rodičov, pričom ich vzťah k tejto osobe je z ich pohľadu nadštandardný a neobyčajný.

Pokiaľ to situácia dovoľuje, mala by sa mu venovať práve táto osoba. Spravidla sa jedná o matku, avšak môže to byť aj otec, prípadne babička.

Jediné čo treba urobiť je byť trpezlivý, nájsť si čas a dostatočne sa dieťaťu venovať od útleho veku. Pozornosť a komunikácia s dieťaťom mu uľahčuje komunikáciu s inými ľuďmi, čím mu napomáha prekonať pomyslené bariéry v sociálnej interakcii a vytváraní nových kontaktov.

Avšak, skúseného psychológa nenahradíte!

Aj napriek mimoriadnej snahe rodiča, by ten nemal nahradiť psychológa. Skúsený psychológ pracuje s dieťaťom cielene, pretože má dostatok informácií o danej problematike a zároveň aj o spôsoboch jej zvládania.

Psychológ si obvykle pacienta rýchlo získa, a teda si k nemu vytvorí pozitívny vzťah. Následne je schopný dieťa správne usmerňovať.