Wat is hemangioom en waarom ontstaat het? De symptomen en het verloop

Een hemangioom is een goedaardige (benigne) tumor die ontstaat uit bloedvaten. Het kan overal ontstaan waar zich bloedvaten bevinden.

Ze worden vaak aangetroffen op de huid en slijmvliezen. Omdat ze oppervlakkig zijn, worden ze ook heel snel gezien en gediagnosticeerd.

Hemangiomen kunnen echter ook voorkomen in inwendige organen zoals de lever, nieren, hersenen, milt en longen. Ze kunnen intramusculair zijn. Omdat bot ook bloedvaten heeft die het voeden, kunnen hemangiomen ook in bot ontstaan.

Er zijn veel vormen van hemangiomen. Ze zijn solitair of multipel. Als er meerdere hemangiomen in het lichaam zijn, is er sprake van een ziekte die hemangiomatose wordt genoemd.

Hemangiomen naar type bloedvat

Capillaire en caverneuze hemangiomen komen voor op volwassen leeftijd. Als er meerdere hemangiomen voorkomen, is er sprake van de eerder genoemde hemangiomatose.

Capillaire hemangiomen ontstaan uit de dunste bloedvaten - haarvaten. Deze bloedvaten hebben een zeer nauw lumen en voeden de dunste delen van het menselijk lichaam, d.w.z. de huid en slijmvliezen. De meeste capillaire hemangiomen komen voor op het hoofd en in de hals.

Door de overvloedige bloedtoevoer zijn ze dieprood van kleur en slechts enkele millimeters groot.

Caverneuze hemangiomen ontstaan uit bloedvaten met een breed lumen. De naam is afgeleid van het woord 'cavern', wat holte betekent. Ze komen meestal voor op de huid van de borst en zijn rood of blauw van kleur.

Hemangiomen naar plaats van oorsprong

Intramusculair hemangioom bevindt zich in spierweefsel en kan op elke leeftijd ontstaan, maar komt het meest voor bij jongvolwassenen.

Capillaire hemangiomen komen voor in spierweefsel, meer zelden caverneuze hamangiomen. Elke spier in het lichaam kan aangetast worden.

Omdat ze zich in de spier bevinden, zijn ze niet zichtbaar. Sommige kunnen een zwelling in de omgeving veroorzaken, die toeneemt wanneer de spier actief is, en de spier kan dan pijnlijk worden.

Hemangiomen van botten worden in de botten gevonden, meestal in de schedel of de wervelkolom. De typische leeftijd waarop ze voorkomen is 50 tot 70 jaar. Zowel capillaire als caverneuze laesies kunnen in de botten voorkomen. Ze veroorzaken geen ongemak en zijn meestal een incidentele bevinding.

Hemangiomen van inwendige organen zijn zeldzamer dan de bovenstaande. Ze kunnen op elke leeftijd ontstaan en komen meestal voor in de lever en darmen. Ze hoeven niet behandeld te worden en veroorzaken geen ongemak.

Hemangiomen bij kinderen

Hemangiomen kunnen op elke leeftijd ontstaan, maar hemangiomen op de kinderleeftijd worden gekenmerkt door zogenaamde congenitale en infantiele hemangiomen. Dit zijn de meest voorkomende goedaardige tumoren op de kinderleeftijd.

Hemangiomen die direct na de geboorte ontstaan zijn congenitale hemangiomen, terwijl hemangiomen die later in de kindertijd ontstaan infantiele hemangiomen zijn. Ze staan bekend als 'aardbeimollen' vanwege hun typische uiterlijk.

Infantiele hemangiomen worden gekenmerkt door een later ontstaan. Ze groeien snel, worden groter en verdwijnen dan spontaan.

Infantiele hemangiomen komen bij ongeveer 4 tot 5% van de pasgeborenen voor. Ze komen vaker voor bij Kaukasische (Europese) kinderen dan bij kinderen van andere rassen.

Vrouwelijke kinderen hebben tot 5 keer meer kans om getroffen te worden dan mannelijke kinderen. Ze komen ook vaker voor bij premature kinderen, kinderen met een laag geboortegewicht, kinderen met postpartum hypoxie en kinderen van oudere moeders.

De overgrote meerderheid van de gevallen is sporadisch, maar er is ook sprake van familiaire overerving en van voorkomen in generaties van families. Hoewel we weten dat infantiele hemangiomen kunnen worden overgeërfd, is er nog geen specifiek gen ontdekt dat verantwoordelijk is voor de overdracht van deze genetische mutatie.

De oorzaak van hemangiomen is nog steeds onbekend.

Bij hemangiomen bij kinderen wordt gedacht dat hypoxische stress de concentratie van groeifactoren verhoogt. Dit leidt tot proliferatie van endotheelcellen en groei van bloedvaten.

Bij volwassenen zijn er geen risicofactoren bekend voor de groei van sporadische hemangiomen. Bij erfelijke hemangiomen is er een genetische aanleg voor de ontwikkeling van deze bloedlaesies.

Hemangiomen kunnen al bij de geboorte aanwezig zijn, maar komen iets vaker voor in de eerste levensmaanden van een kind.

De eerste tekenen van een hemangioom zien eruit als een kleine platte rode moedervlek overal op het lichaam. Ze verschijnen het vaakst in het gezicht, op de hoofdhuid, borst of rug.

Een kind heeft meestal maar één "moedervlek"; volwassenen kunnen er meer verspreid over het lichaam hebben. Kinderen geboren uit een tweeling of drieling kunnen ook meerdere hemangiomen hebben.

Tijdens het eerste levensjaar van een kind groeit een hemangioom vrij snel. Het kan verschillende vormen aannemen, bijvoorbeeld als een gelobde, sponsachtige of rubberachtige bult die boven het niveau van de huid uitsteekt.

Na deze fase van snelle groei en vergroting komt het hemangioom tot stilstand en stabiliseert het in grootte, de zogenaamde plateaufase. Na deze periode begint het hemangioom langzaam te verdwijnen.

De meeste rode moedervlekken verdwijnen rond het vijfde tot tiende levensjaar. Nadat het hemangioom is verdwenen, kan de huid licht verkleurd of licht verhoogd zijn op de plaats waar het hemangioom zat.

Afgezien van het typische uiterlijk en cosmetische probleem, veroorzaken hemangiomen geen andere problemen, zelfs als ze zich elders op het lichaam of in interne organen bevinden.

Complicaties

Het optreden van hemangiomen gaat gepaard met enkele complicaties die afhankelijk zijn van de leeftijd van de patiënt, de grootte en de locatie van het hemangioom.

De meest voorkomende complicaties zijn:

• De meest voorkomende complicatie is ulceratie, d.w.z. de vorming van een zweer in het hemangioom. Dit is de meest voorkomende complicatie van hemangiomen en treft 1 op de 10 patiënten.
• Amblyopie (verziendheid) wordt veroorzaakt door hemangiomen op het ooglid.
• Astigmatisme, een onregelmatige kromming van het hoornvlies van het oog die wazig of dubbel en wazig zicht veroorzaakt.
• Andere oculaire complicaties zijn myopie, betrokkenheid van de retrobulbar en obstructie van de lacrimale ductus.
• Luchtwegobstructie
• Moeilijkheden met borstvoeding bij liphemangiomen
• Cosmetische misvorming van het gezicht, bijvoorbeeld van de punt van de neus (Cyrano's neus), oren en mond

De meeste pediatrische hemangiomen worden gediagnosticeerd op basis van hun typische uiterlijk. Bij de differentiële diagnose en om hemangiomen van andere tumoren te onderscheiden, beginnen we altijd met zo weinig mogelijk invasieve onderzoeksmethoden.

Echografie (USG) met een Doppler-signaal (specifiek gebruikt bij het onderzoeken van bloedvaten) zal een verhoogde bloedstroom in de laesie bevestigen, wat een typisch kenmerk is van hemangiomen.

USG kan onderscheid maken tussen capillaire en caverneuze hemangiomen, maar kan de omvang, diepte en relatie tot omliggende anatomische structuren niet bepalen.

Beeldvorming met magnetische resonantie (MRI) of computertomografie (CT) is geschikter om te bepalen tot welke diepte het hemangioom zich uitstrekt.

Als er meerdere hemangiomen op de huid worden gevonden, is het raadzaam om het USG- of MRI-onderzoek van de buikorganen aan te vullen om te controleren of er ook hemangiomen op deze locatie aanwezig zijn.

Laboratoriumonderzoek van het bloed omvat stollingsparameters en bloedtellingen, met name voor verdere overweging van de juiste behandeling.

Bij twijfel over de juiste diagnose kan een huidbiopsie worden uitgevoerd en het monster vervolgens worden ingestuurd voor histopathologische beoordeling.

Infantiele (zogenaamde infantiele) hemangiomen hebben een karakteristiek verloop, dat uit drie fasen bestaat:

1. Vroege proliferatieve of groeifase.

Tijdens deze eerste fase, die ongeveer 3 maanden duurt, vindt er een zeer snelle groei plaats. In de volgende vijf tot acht maanden vertraagt de groei, maar gaat deze wel door. Diepe infantiele hemangiomen hebben meer tijd nodig om te groeien dan oppervlakkige hemangiomen. Hun groei wordt gedurende 9 tot 12 maanden waargenomen.

2. Plateaufase

Deze fase wordt gekenmerkt door een rustperiode waarin het hemangioom niet verder groeit en niet in diameter toeneemt. Deze periode duurt ongeveer zes maanden tot een jaar.

3. Involutiefase

Na een periode van rust volgt een fase waarin het hemangioom krimpt, d.w.z. involueert of regresseert. De laesies in deze fase zijn zacht, kunnen worden samengeknepen en veranderen van kleur van helderrood naar paars naar grijsblauw.

involutie treedt op tijdens het eerste jaar en duurt enkele jaren.

De gezonde huid die het hemangioom vervangt na de involutiefase kan volledig normaal zijn, maar kan ook defecten of littekens vertonen.

Veel voorkomende huidafwijkingen zijn afzettingen van vetweefsel, teleangiëctasie (verwijde haarvaatjes die zichtbaar zijn als rode draden), dunne en vlekkerige huid.