Wat is ganglion en waarom komt het voor? Wat zijn de symptomen?

Ganglion is de naam voor een goedaardige cysteuze tumor die voorkomt in de buurt van gewrichten en pezen. Het woord goedaardig betekent dat het een niet-kankerachtige laesie is, hoewel de verschijning van een harde knobbel veel mensen kan afschrikken.

Ganglionen zijn synoviale cysten.

Synoviale vloeistof is een gelachtige vloeibare massa die zich van nature in de gewrichtsspleet bevindt. Synovium is een gewrichtssmeermiddel dat de wrijving op de gewrichtsoppervlakken vermindert en een voedende functie heeft.

De belangrijkste bestanddelen van gewrichtsvloeistof zijn hyaluronzuur en chondroïtinesulfaat.

Ganglionen zijn een veel voorkomende diagnose in orthopedische poliklinieken. Ze vormen ongeveer 60% tot 70% van de weke delen 'uitstulpingen' van de hand en pols waarmee patiënten naar specialisten gaan.

Ze komen op elke leeftijd bij beide geslachten voor, maar vrouwen tussen de 20 en 50 jaar worden het vaakst getroffen. Vrouwen hebben tot drie keer meer kans om ganglia te ontwikkelen dan mannen.

Meestal worden professionele gymnasten getroffen, juist vanwege de frequente overtraining en de vele microtrauma's in het polsgewricht.

Ganglioncysten hebben een karakteristieke locatie. Tot 70% van de ganglioncysten bevindt zich aan de achterkant van de pols. Nog eens 20% van de ganglioncysten bevindt zich aan de binnenkant van de pols onder de handpalm.

De resterende 10% kan overal op het lichaam zitten, bijvoorbeeld op de voet of enkel. Deze cysten komen vaak voor bij vrouwen die lijden aan artrose.

Er zijn verschillende theorieën over de vorming van ganglioncysten. Eén daarvan was de eerder gepresenteerde theorie die ervan uitging dat deze cysten worden gevormd door het "morsen" van synoviale vloeistof uit het gewricht.

Een tweede, meer moderne theorie werd gepresenteerd door de wetenschappers Carp en Stout in 1926, gebaseerd op het geloof dat ganglioncysten ontstaan als gevolg van mucineuze degeneratie van het bindweefsel veroorzaakt door herhaalde chronische schade aan het gewrichtsgebied.

De huidige kennis suggereert dat ganglioncysten ontstaan uit zogenaamde mesenchymale cellen. Dit zijn stamcellen die kunnen differentiëren (veranderen/matureren) in bot-, vet-, kraakbeen-, zenuw-, spier- of hartcellen.

Deze cellen worden ook gevonden in het gewricht, met name in het gewrichtsmembraan dat het gewrichtskapsel omgeeft en synoviale vloeistof produceert.

Overmatig gebruik van met name kleine gewrichten en microtrauma op deze plaatsen is een risicofactor voor de ontwikkeling van deze knobbeltjes.

Kleine maar herhaalde verwondingen aan gewrichtsstructuren stimuleren cellen om hyaluronzuur te produceren, het hoofdbestanddeel van gewrichtsvloeistof, dat zich ophoopt en cysten vormt.

De meeste ganglioncysten veroorzaken geen symptomen. Ze zijn asymptomatisch. Het meest voorkomende probleem is hun zichtbaarheid en cosmetische uiterlijk.

Ganglionen zijn stevige, harde, goed omcirkelde, ronde knobbeltjes. Ze kunnen 1-3 cm in diameter zijn, maar bereiken soms de grootte van een golfbal.

Ze zijn vaak vastgehecht aan diepere weefsels in plaats van aan de bovenliggende huid, zodat de huid eroverheen beweeglijk kan zijn. Ze kunnen ook een variabele lengte van een pedicel hebben waardoor ze vrij kunnen bewegen.

Als een ganglion zich bevindt op de plaats waar een zenuwvezel of bloedvat passeert, kan het de volgende symptomen geven, die verergerd worden door beweging in een gewricht, zoals de pols:

• Pijn
• gevoeligheid
• zwakte
• branderig gevoel of tintelingen

Als de knobbel zich in de pols bevindt, kunnen patiënten het zogenaamde carpale tunnelsyndroom ontwikkelen.

Als de knobbel zich in de buurt van een bloedvat vormt, kan de druk van de cyste ervoor zorgen dat het bloedvat in de verdrukking komt, wat resulteert in ischemie of bloedarmoede van het weefsel dat door het bloedvat wordt gevoed.

De diagnose van ganglia wordt aangegeven door de typische lokalisatie, het uiterlijk en de beweeglijkheid van de knobbel.

Een eenvoudig en snel onderzoek is om met een sterke lichtbron, meestal een kleine zaklamp, door de knobbel te schijnen.

Beeldvorming wordt gebruikt bij de diagnose om het te onderscheiden van andere goedaardige knobbels, zoals lipomen, wat een goedaardige tumor van vetcellen is.

Röntgenonderzoek is nuttig om andere processen in de botten en gewrichten uit te sluiten. Als een kwaadaardige tumor wordt vermoed, kan de knobbel worden onderzocht met magnetische resonantiebeeldvorming (MRI).

MRI zal een goed gedefinieerde ronde weke delenmassa met vloeistof laten zien.

Ultrasonografie (USG) wordt gebruikt om het vaatstelsel rond het ganglion te onderzoeken of om een ganglion te onderscheiden van een vasculaire malformatie.

Ganglioncysten komen voor in kleine gewrichten, meestal in de pols, maar ze kunnen bijvoorbeeld ook in de voet of enkel groeien.

Als het klein is, veroorzaakt het geen symptomen. Als het echter groter wordt, kan het op zenuwen en bloedvaten in de omgeving drukken en pijn of gevoelsstoornissen veroorzaken. Er kan sprake zijn van verminderde gevoeligheid of juist tintelingen en een branderig gevoel, bijvoorbeeld van de vingers van de hand.

In de meeste gevallen van asymptomatische cysten is observatie voldoende. Sommige kunnen zelfs spontaan genezen en verdwijnen.

Als het ganglion onaangename symptomen begint te veroorzaken of te groot en lelijk wordt, wordt een invasieve behandeling toegepast. De behandeling bestaat uit aspiratie, d.w.z. verwijdering van de cyste, of chirurgische verwijdering van de knobbel.