Wat is delirium, wat zijn de symptomen? (+ Betekenis van delirium tremens)

Delirium is een kwalitatieve bewustzijnsstoornis. Dit syndroom komt om verschillende redenen voor. Het kan een psychologische basis hebben, alcoholisme, acute intoxicatie met alcohol of een andere drug. Het kan ook voortkomen uit een andere lichamelijke ziekte. De symptomen zijn gevarieerd en daarom wordt het vaak verward met een andere psychiatrische stoornis.

Je bent het meest geïnteresseerd in:
Wat is delirium en wat is de betekenis van delirium tremens?
Hoe uit het zich?
Hoe kom je er vanaf en hoe genees je het?

Een delier wordt gedefinieerd als een niet-specifieke en pathologische reactie van de hersenen op verschillende negatieve factoren. Deze hebben een directe invloed op het CZS, het centrale zenuwstelsel. Het probleem kan ook voortkomen uit een ander deel van het lichaam.

Het delier wordt het vaakst vastgesteld tijdens een ziekenhuisopname en treft 10-30% van de gehospitaliseerde patiënten, voornamelijk boven de 65 jaar.

Bij jongere mensen wordt het voornamelijk geassocieerd met alcoholisme of afhankelijkheid van een andere stof. De associatie met het ontwenningsproces, d.w.z. delirium tremens, komt vaak voor en is bekend. Het delirium is echter ook een complicatie van acute intoxicatie en soms van farmacologische behandeling.

De totale incidentie in de bevolking wordt gerapporteerd op ongeveer 1-2%. Maar in de thuissituatie wordt het gemakkelijk verward met een andere psychiatrische stoornis. Net als de oorzaken, zijn de gevolgen divers. Het delier wordt geclassificeerd onder psychiatrische diagnoses. In de International Classification of Diseases ICD-10 valt het onder de aanduiding F 05.

Bewustzijnsstoornissen kunnen zijn

Bewustzijnsstoornissen worden grofweg onderverdeeld in kwalitatieve en kwantitatieve stoornissen. Bij kwalitatieve stoornissen is er sprake van een verandering in de kwaliteit of inhoud van het bewustzijn. Er is sprake van een slechte en inadequate verwerking van informatie uit de omgeving. De persoon schat verkeerd in en reageert daardoor inadequaat. Onder kwalitatieve bewustzijnsstoornissen vallen ook andere termen.

Kwalitatieve bewustzijnsstoornissen zijn ook:

• Amence, ook verwardheid, milder dan delier, zonder hallucinaties
• delier, plotselinge verandering met desoriëntatie, agitatie, hallucinaties
• obnubilatie, d.w.z. een toestand van somberheid, zowel plotseling beginnend als afnemend, vooral na een epileptische aanval

Kwantitatieve bewustzijnsstoornissen beïnvloeden het bewustzijnsbereik, de waakzaamheid. Het zijn veranderingen in de helderheid, alertheid en aandacht van een persoon. Ze veranderen het vermogen van een persoon om te reageren op stimuli. Ze worden ook onderverdeeld in bewusteloosheid, sopor en slaperigheid.

Kwantitatieve bewustzijnsstoornissen zijn onderverdeeld in:

• somnolentie is een toestand van overmatige slaperigheid, een persoon reageert op aangesproken worden
• sopor lijkt ook op een slaaptoestand, maar men wordt alleen wakker van een pijnlijke prikkel
• coma, d.w.z. bewusteloosheid, is een diepe verstoring van het bewustzijn, de persoon reageert niet op externe prikkels
• collaps, syncope, flauwvallen, zijn termen die een kortstondig bewustzijnsverlies en bewustzijnsstoornis beschrijven

Tip: Leer meer over bewustzijnsstoornissen en hun oorzaken

Wat is delirium tremens?

Deze term is algemeen bekend in de samenleving. De definitie ervan omvat een toestand waarbij de ontwenningsverschijnselen gepaard gaan met en worden gecompliceerd door een kwalitatieve bewustzijnsstoornis. Zowel de cognitieve functie als de aandacht zijn aangetast. Cognitie is het vermogen om te weten.

Delirium tremens en ontwenningsverschijnselen hebben typische symptomen zoals:

• tremoren van het lichaam, van de ledematen.
• zweten
• gevoel alsof je moet overgeven, d.w.z. misselijkheid tot braken (vomitus)
• zwaar gevoel op de maag
• tachycardie
• voorbijgaande hallucinaties
• spasmen van het lichaam, van het grand mal type, d.w.z. gegeneraliseerde spiertrekkingen over het hele lichaam, spasmen
• desoriëntatie
• verwardheid
• psychomotorische rusteloosheid
• slaapstoornissen
• geheugenstoornissen

Interessante informatie: tijdschriftartikel Weet jij hoe alcoholisme je gezondheid beïnvloedt?

De oorzaken van een delier zijn velerlei. Hoe een delier ontstaat, wordt niet volledig begrepen. Het wordt veroorzaakt door een storing van een van de hersenstructuren. Verder zijn er neurotransmitters bij betrokken, meer bepaald een disbalans tussen die neurotransmitters, d.w.z. tussen dopamine en cholinergine.

Bij ouderen komt het vaker voor en bij jongeren is het meestal aanwezig bij ontwenningsverschijnselen of acute intoxicatie. Het kan zelfs worden veroorzaakt door farmacologische behandeling. Net als andere ziekten heeft een delier risicofactoren die het kunnen uitlokken, vooral als ze worden gecombineerd.

Het delier heeft een hoog percentage niet gediagnosticeerde gevallen.
Ongeveer twee derde.

Risicofactoren voor delier:

• polymorbiditeit, d.w.z. de aanwezigheid van meerdere ziekten
• oudere leeftijd, ouder dan 65 jaar
• dementie
• mannelijk geslacht
• medicatie
• • kalmeringsmiddelen
  • opiaten
  • verdovende middelen
  • anticholinergica
  • corticosteroïden
  • digitalis
  • interacties tussen geneesmiddelen
• ziekenhuisopname
  • chirurgische ingrepen
  • postoperatieve toestand
  • bloedarmoede
  • als gevolg van anesthesie
• neurologische aandoeningen
  • beroerte
  • cerebrale vasculitis
  • tumor
  • epilepsie
  • migraine
• hypoglykemie
• cardiovasculaire aandoeningen zoals hartritmestoornissen of hartfalen en myocardinfarct
• endocriene ziekten
• chronische nierziekte
• langdurige leverziekte
• hoofdletsel, hersenletsel
• visuele beperking en andere zintuiglijke stoornissen
• infectieziekten
  • hersenvliesontsteking
  • encefalitis
• uitdroging
• bloedarmoede
• pijn
• ondervoeding, d.w.z. ondervoeding
• tekort aan vitamine_B1, _B3, _B9
• verstoring van het interne milieu
• intoxicatie door koolmonoxide, zware metalen, organische oplosmiddelen
• immobilisatie en verlies van onafhankelijkheid
• slaaptekort, d.w.z. slaaptekort
• emotionele stress en ernstige stress
• misbruik van alcohol, drugs en andere middelen
• onthouding van deze stoffen

De meest voorkomende oorzaak van een delier in de jongere leeftijdsgroep is acute intoxicatie met of ontwenning van verslavende middelen, zoals alcohol, kalmerende middelen, pijnstillers of drugs. Tegenwoordig is dit een groeiend probleem in de hele samenleving.

Intoxicatie zou verantwoordelijk zijn voor 19% van de gevallen. Andere oorzaken van een delier op jonge leeftijd zijn verwondingen aan het hoofd met 10%. Infectie is de meest voorkomende oorzaak met 33%. Onder andere ziekten is dementie de belangrijkste oorzaak, evenals een beroerte. Daarna volgen infecties van het neurologische systeem, ongevallen en tumoren.

Denk eraan:
Een delier wordt niet alleen veroorzaakt door alcoholisme of andere psychoactieve stoffen.
Er kunnen veel andere factoren en aandoeningen betrokken zijn bij het ontstaan ervan.

Het delier manifesteert zich meestal als een verstoring van het concentratie- en aandachtsvermogen. Het is fluctuerend van aard. De intensiteit van de stoornis varieert gedurende de dag. Het delier treedt plotseling op in de loop van enkele uren. Het verloop is heftig en neemt af in de loop van enkele dagen, maar niet langer dan 6 maanden.

De tabel toont de verdeling van het delier volgens psychomotorische activiteit

Voor de diagnose delier zijn componenten zoals:

• verminderd bewustzijn en aandacht
• verstoring van perceptie en denken, d.w.z. hallucinaties en wanen
• geheugenstoornis, korte termijn
• slaapverstoring, namelijk de slaap-waakcyclus
• emotionele veranderingen zoals depressie, angst en prikkelbaarheid

Het delier heeft verschillende symptomen. De persoon is niet in staat om de realiteit te herkennen en zich ervan bewust te zijn. Hij schat de inhoud van de ervaring verkeerd in en reageert op dezelfde manier. Hij is gedesoriënteerd. Hij weet niet waar hij is en hoe hij daar is gekomen. Hij herkent vertrouwde mensen en mensen om hem heen, zoals medisch personeel, niet.

Hallucinaties en wanen manifesteren zich als waarnemingen van onwerkelijke beelden, geluiden, gezichten, dieren en vijandig gedrag. Hij voelt zich bedreigd. Een verkeerde inschatting is een risico voor agressie, dat is de dreiging van vluchten of aanvallen. Lichamelijke verschijnselen zijn onder andere trillen van het lichaam en de ledematen, evenals hypertensie of tachycardie of zweten.

Psychomotorische rusteloosheid kan voorkomen bij kinderen en evenzo bij oudere patiënten. Mensen in een delier nemen hun omgeving en realiteitszin niet duidelijk waar, zelfs als ze volledig bij bewustzijn zijn. Hun perceptie is als wazig, wat vervolgens hun gedrag beïnvloedt.

Een delier kan de volgende symptomen hebben:

• verwarring
• chaotische mentale activiteit
• desoriëntatie, in tijd, plaats, persoon
• verstoord denken
• verminderde perceptie
• hallucinaties en wanen
• Toegenomen psychomotorische activiteit, rusteloosheid, agitatie, angst, doelloze activiteit
• verminderde psychomotorische activiteit, vertraagde waarneming, algemeen bradypsychisme
• aandachtstekortstoornis
• geheugenstoornis, vooral op korte termijn
• slaapstoornis
• emotionele afwijkingen, verhoogde prikkelbaarheid
• instabiliteit en variabiliteit in gedrag en stemming
  • euforie
  • angst
  • lusteloosheid
  • depressie
  • agressiviteit
  • hun afwisseling in een korte periode

Artikel over slaapstoornissen en de oorzaken van slapeloosheid

Een delier is een veranderde mentale toestand. Het kan meestal worden herkend aan de uiterlijke verschijningsvormen, hoewel het vaak wordt verward met andere mentale stoornissen. Daarom is een juiste differentiële diagnose belangrijk. Het moet worden onderscheiden van psychose of dementie.

De eerste fase van het onderzoek is het beoordelen van de medische voorgeschiedenis. Vervolgens worden verschillende tests uitgevoerd om de aandacht, het kortetermijngeheugen en het gedrag te onderzoeken. Diagnostische schalen voor delier zijn nuttig. De mentale status wordt onderzocht. De tweede fase is gericht op het identificeren van de onderliggende oorzaak.

Dit wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek. Laboratoriumtesten, bloedtesten zijn aanvullend. Het doel is om metabole of endocriene aandoeningen of infecties uit te sluiten. Deze hebben gelijkaardige manifestaties. Glykemie, elektrolyten, ureum en creatinine zijn belangrijk.

Er is ook een onderzoek naar de aanwezigheid van drugs, alcohol of verdovende of psychotrope stoffen, d.w.z. toxicologie.

Beeldvormende methoden zijn CT, MRI, röntgenfoto's, elektrische activiteit van de hersenen (EEG) en ook het ECG is belangrijk. Bij de diagnose werken verschillende specialisten samen, namelijk een neuroloog, een internist, een cardioloog, een endocrinoloog en natuurlijk een psychiater. Bij hoofdletsel ook een traumatoloog of een neurochirurg.

Betrokkenheid van de familie is net zo belangrijk. Familieleden beschrijven het gedrag in de thuissituatie. Als de problemen zich buitenshuis voordoen in een sociale of medische voorziening, geldt dat ook voor de beschrijving van het personeel. De arts probeert het delier en de oorzaak ervan te identificeren en vervolgens de juiste behandeling te bepalen.

Het verloop van een delier verschilt van persoon tot persoon. De moeilijkheden treden echter meestal snel op en verdwijnen in de meeste gevallen binnen enkele dagen. Het delier is dus een voorbijgaande aandoening die niet langer dan 6 maanden mag duren. De variabiliteit wordt beïnvloed door risicofactoren, hun combinatie en in grote mate de leeftijd van de persoon.

Door de verandering in de dagcyclus kan de persoon overdag slapen. De algemene symptomen zijn daarom mild. 's Nachts zijn ze daarentegen moeilijk op te merken. De psychische onrust varieert over de uren heen. Lichamelijke symptomen gaan ermee gepaard. De persoon is depressief, dan weer euforisch. Hij gaat rechtop zitten, is passief en wordt dan duidelijk onrustig.

Tip: Tijdschriftartikel over agressie

Desoriëntatie, hallucinaties en wanen kunnen ervoor zorgen dat iemand een situatie verkeerd inschat. Iemand vreest voor zijn of haar gezondheid of leven. Hij of zij kan weglopen of aanvallen. Agressie kan gericht zijn op voorwerpen of personen.

Bij kinderen komt het voor bij koorts, neuroinfectie, maar ook bij hoofdtrauma's. De meest voorkomende trigger bij jongeren is ontwenning of acute intoxicatie. Op oudere leeftijd kan het een symptoom zijn van een lichamelijke ziekte. Het komt ook in grote mate voor in de terminale fase van de ziekte, zelfs enkele weken voor het overlijden.