Vergrote schildklier: wat is struma, welke symptomen en oorzaken heeft het?

Lees in het artikel wat de rol is van de schildklier, de etiologie van struma, de symptomen en de behandelingsmogelijkheden.

De schildklier in een notendop

De schildklier is een klein orgaan dat zich vooraan in de hals voor de strottenhoofdbuis bevindt. Het heeft de vorm van een vlinder, is in het midden kleiner en heeft twee brede zijdelingse delen die op vleugels lijken. De schildklier wordt aangestuurd door het centrale zenuwstelsel, meer bepaald de hypofyse.

De functie van de schildklier is het produceren van de belangrijke hormonen thyroxine en triiodothyronine. Thyroxine en triiodothyronine zijn betrokken bij de energiestofwisseling, gewichtsregeling, thermoregulatie, spijsvertering en zenuwstelsel, en vele andere activiteiten van het lichaam.

Hormoon T4 thyroxine bevat 4 jodide-atomen en triiodothyronine bevat 3 jodide-atomen.

Wat is struma?

Goiter is de naam voor een morbide vergroting van de schildklier door verschillende oorzaken. Goiter kan gepaard gaan met een verminderde, verhoogde of ongewijzigde schildklierfunctie.

De etiologie van schildkliervergroting varieert van een verkeerde levensstijl, effecten van farmacologische behandelingen, zwangerschap tot auto-immuunziekten, goedaardige of kwaadaardige schildklierziekten.

Een struma wijst niet noodzakelijk op een slechte schildklierfunctie. Zelfs een vergrote schildklier kan in sommige gevallen de juiste hoeveelheid hormonen produceren. Een struma met een normale klier- en hormoonfunctie wordt een niet-toxische struma genoemd.

Een struma betekent een vergroting van de schildklier zelf, ongeacht zijn functie en de hoeveelheid geproduceerde hormonen.

De ontstane struma moet echter worden beschouwd als een mogelijke basis voor de ontwikkeling van een verhoogde of verlaagde schildklierfunctie.

• Hypofunctioneel - verminderde klierfunctie
• Hyperfunctioneel - verhoogde functie van de klier
• Eufunctioneel - ongewijzigde klierfunctie

De meeste gevallen van struma veroorzaken geen gezondheidsproblemen, maar in sommige gevallen veroorzaken hun groei en verhoogde druk op slokdarm en keelholte gezondheidsproblemen en ademhalings- en slikproblemen.

Op basis van zicht en palpatie wordt struma onderverdeeld in 4 stadia:

1. Een vergrote schildklier is niet voelbaar of zichtbaar
2. De vergroting is voelbaar en alleen zichtbaar als het hoofd wordt gekanteld
3. De vergroting van de klier is zichtbaar bij een normale hoofdhouding
4. De struma is van een afstand zichtbaar en veroorzaakt misvorming van de nek

De etiologie van schildkliervergroting is divers. Zij kan het gevolg zijn van voedings- en dieetoorzaken, zwangerschap, ontstekingsprocessen, vorming van goedaardige knobbels tot auto-immuunziekte of schildklierkanker.

Jodiumtekort via de voeding

Jodium is essentieel voor de goede werking en productie van schildklierhormonen. Een onvoldoende inname van jodium via de voeding kan leiden tot struma en andere schildklieraandoeningen.

Jodiumtekort struma treft vooral ontwikkelingslanden en komt in moderne landen meer voor.

Overmatige consumptie van voedingsmiddelen die thiocyanaten en zogenaamde strumigenen bevatten, zoals broccoli, bloemkool, kool en voedergewassen, kan ook bijdragen tot jodiumtekort. Zij verminderen de productie van schildklierhormonen.

Zwangerschap

Schildklieraandoeningen in de zwangerschap worden verdeeld in hyperfunctionele en hypofunctionele. Ze kunnen zowel vóór het begin van de zwangerschap ontstaan als na de bevalling als postpartum thyroïditis.

Schildklierhormonen zijn essentieel voor de goede ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel van de foetus. Zowel onbehandelde hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie tijdens de zwangerschap kunnen negatieve gevolgen hebben voor zowel de foetus als de moeder.

In het eerste trimester van de zwangerschap stijgt de circulatie van het placentachoriongonadotrofine (hCG) van de moeder, dat een stimulerend effect heeft op de schildklier, tot ongeveer halverwege de zwangerschap.

Schildklierontsteking

Schildklierontsteking is een ontstekingsproces van de schildklier. Het veroorzaakt zwelling, pijn en vergroting van de klier zelf. De ontsteking kan gepaard gaan met een afname of toename van de productie van schildklierhormonen.

Dit is vooral een ontsteking die ontstaat na infectieziekten. Er zijn verschillende types schildklierontsteking, maar de behandeling verschilt per type.

Niet-kwaadaardige schildklierknobbels (nodulaire struma)

Wanneer zich knobbels (noduli) in het klierweefsel vormen, kan de klier zelf vergroot raken. De meeste knobbels zijn goedaardig (benigne) en leiden dus niet tot kanker. De knobbels zijn ofwel vast of gevuld met vloeistof.

In minder vaak voorkomende gevallen kunnen knobbeltjes zo groot worden dat ze problemen veroorzaken bij het ademen of het doorslikken van voedsel.

Schildklierkanker

Dit is een van de meest voorkomende kankers van de endocriene klieren van het menselijk lichaam. Het komt echter zelden voor. Kwaadaardige kanker van de klier kan struma veroorzaken.

De ziekte gaat gepaard met andere geassocieerde symptomen.

Schildklierkanker: wat zijn de oorzaken, symptomen?

Auto-immuunziekten

Een representatieve auto-immuunziekte van verhoogde schildklierfunctie is de ziekte van Graves-Basedow. Deze ontstaat door een auto-immuunreactie, wanneer antilichamen die door het immuunsysteem worden geproduceerd, de schildklier ten onrechte als een lichaamsvreemde component beschouwen.

De schildklierreceptoren worden verward met antilichamen van het immuunsysteem die ze willen vernietigen. De schildklier wordt daardoor gedwongen overmatige hoeveelheden van de hormonen thyroxine en triiodothyronine te produceren.

Deze aandoening wordt ook hyperthyreoïdie genoemd. De schildklier probeert aan de constante vraag van de receptoren te voldoen. Hij vergroot zijn volume om nog meer hormonen te produceren. Dit wordt ook toxische struma genoemd.

De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte van verminderde schildklierfunctie. In dit geval wordt de productie van schildklierhormonen volledig geblokkeerd door de antilichamen van het immuunsysteem. Wanneer het niveau van schildklierhormonen in het bloed wordt verlaagd, ontstaat hypothyreoïdie.

De hypofyse stuurt een prikkel uit om thyrotroop hormoon te produceren. Dit stimuleert de schildklier, maar veroorzaakt alleen zijn eigen vergroting - struma.

Risicofactoren voor struma

Schildkliervergroting en verschillende schildklieraandoeningen kunnen voorkomen bij de geboorte en op elk moment in het leven. De vorming van struma kan toenemen door bepaalde factoren zoals gevorderde leeftijd, genetische factor, zwangerschap, hormonale onbalans, gebrek aan jodium in de voeding en vele andere.

Veel voorkomende risicofactoren voor de vorming van:

• Familiegeschiedenis van auto-immuunziekte
• Oudere leeftijd
• Vrouwelijk geslacht
• Zwangerschap en bevalling
• Menopauze en overgang
• Overmatige blootstelling aan straling
• Bijwerking van farmacologische behandeling
• Overmatige inname van stromogenen via de voeding

In veel gevallen is struma pijnloos, asymptomatisch en wordt het ontdekt tijdens een endocrinologisch onderzoek. In hogere stadia van struma kunnen echter verhoogde druk, slik- en ademhalingsmoeilijkheden optreden.

Veel voorkomende verschijnselen van struma:

• Palpabele vergroting van de schildklier
• Zichtbare vergroting van de schildklier
• Druk en pijn in de keel
• Heesheid
• Hoesten
• Moeite met slikken
• Pijn bij het slikken
• Moeite met ademhalen

Meer symptomen in het artikel:Schildklier: wat zijn de symptomen van verminderde of verhoogde functie?

Het doel van de diagnose van struma is de precieze oorzaak van de vergroting van de schildklier te achterhalen.

De diagnose struma is gebaseerd op een onderzoek door een endocrinoloog of huisarts, die de patiënt doorverwijst naar een endocrinoloog. De toestand van de schildklier wordt beoordeeld door aspiratie (kijken) en palpatie (voelen).

De palpatie spoort ook de aanwezigheid van eventuele knobbeltjes op. Naast de klier zelf beoordeelt de arts ook de omgeving en de lymfeklieren.

Een belangrijk onderzoek is de echografie van de schildklier, een pijnloze beeldvormingstest die een beeld geeft van de interne structuren van de klier.

Bij een schildklieronderzoek wordt ook een bloedmonster genomen en het niveau van de schildklierhormonen bepaald.

Een niet-werkende schildklier wordt gekenmerkt door een daling van de schildklierhormonen thyroxine en triiodothyronine. Het hormoon TSH (thyrotroop hormoon) dat in de hypofyse wordt geproduceerd, is verhoogd.

Omgekeerd, wanneer de schildklier overactief is, zijn de bloedspiegels van de hormonen T3 en T4 verhoogd en is de hoeveelheid TSH-hormoon verminderd.

In sommige gevallen wordt schildklierscintigrafie uitgevoerd, waarbij een radioactieve stof in de ader van de patiënt wordt geïnjecteerd.

Met behulp van een speciale scintillatiecamera die de straling van de geïnjecteerde stof opvangt, is het mogelijk om een grondig beeld te maken van de interne structuren van de klier.

Het is ook mogelijk om een biopsie van het schildklierweefsel uit te voeren, waarbij een monster van de klier wordt genomen met behulp van een speciale dunne naald en echografie. Het weefselmonster wordt vervolgens naar een laboratorium gestuurd voor histologische verwerking.

Preventie van schildkliergezondheid

Regelmatige controle bij uw arts en onmiddellijke behandeling van elk gezondheidsprobleem zijn basispreventie.

Preventie is een evenwichtige voeding, het binnenkrijgen van de nodige vitaminen en mineralen, voldoende eiwitten in de voeding, voldoende lichaamsbeweging, beperking van alcohol en roken, hormonaal evenwicht en een gezonde gewichtsbeheersing.

Aanpassing van de levensstijl hangt af van de specifieke schildklieraandoening.

In het geval van struma met jodiumtekort moet worden gezorgd voor jodiuminname in de voeding. De dagelijkse dosis jodium voor een volwassene bedraagt ongeveer 150 microgram. Naast gejodeerd zout zijn vooral vis en zeevruchten natuurlijke bronnen.

Voldoende jodiuminname is vooral belangrijk voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.

In het geval van struma en een teveel aan jodium is de oplossing daarentegen het tegenovergestelde, namelijk een vermindering van de jodiuminname via de voeding. Een gespecialiseerde diagnose en overleg met een arts is daarom noodzakelijk, gevolgd door aanpassing van de voeding.

Januari staat bekend als Thyroid Awareness Month, een maand van voorlichting over preventie, gezondheidsrisico's en behandelingsmogelijkheden voor de schildklier.

Werelddagen, internationale dagen en feestdagen in verband met gezondheid