Urticaria: Urticaria niet alleen na een brandwond? Betekent het een ziekte?

Urticaria (netelroos) is een van de huidziekten die zowel bij kinderen als volwassenen voorkomt.

Urticaria is geen overdraagbare ziekte.

De symptomen van de ziekte kunnen overal op het lichaam optreden. De classificatie van urticaria is niet uniform. Het kan worden onderverdeeld op basis van lokalisatie, tijdsverloop of karakter.

Een overzicht van de soorten urticaria in de tabel

A. Acute urticaria

Acute urticaria komt vooral voor bij kinderen.

Bijna 15% van de mensen heeft deze vorm van urticaria minstens één keer in hun leven gehad.

De symptomen treden plotseling op en verdwijnen meestal binnen 20-120 minuten. In de tussentijd verschijnt er elders andere uitslag. Acute urticaria verdwijnt meestal volledig binnen 3 weken.

Het kan gepaard gaan met:

• angio-oedeem
• bronchospasme
• licht verhoogde temperatuur
• misselijkheid
• braken
• symptomen van shock

B. Chronische urticaria

Chronische urticaria treft vooral volwassenen.

Het kan maanden tot jaren aanhouden.

Typische verschijnselen zijn huiduitslag en/of angio-oedeem. Huiduitslag wordt gekenmerkt door een centrale zwelling van verschillende grootte, bijna altijd met een rode rand. De verschijnselen gaan gepaard met jeuk, soms een branderig gevoel. Binnen 24 uur zijn ze spoorloos verdwenen.

Angio-oedeem is een plotselinge zwelling van het onderste deel van de dermis en hypodermis, vaak op slijmvliezen. Angio-oedeem verdwijnt meestal binnen 72 uur. Patiënten klagen over jeuk en pijn.

Chronische spontane urticaria kan worden veroorzaakt door auto-immuunreacties of onbekende oorzaken.

C. Fysieke urticaria

Fysische urticaria wordt opgewekt door verschillende prikkels en komt in de praktijk voor bij bijna 20% van de patiënten met urticaria.

1. Aquagene urticaria

Deze vorm van urticaria is zeer zeldzaam. De huiduitslag treedt op na langdurig contact van de huid met water. Binnen 2-30 minuten verschijnen er kleine uitslagjes op de plaats van het watercontact die een jeukend gevoel veroorzaken.

2. Dermografische urticaria

Deze wordt gekenmerkt door lineaire of bandvormige roodheid en huidreacties op de plaatsen waar over kleding wordt gewreven, gekrabd of geschuurd. Patiënten klagen vaak over aanzienlijke jeuk 's ochtends bij het opstaan of tijdens het slapen. Het beloop van dermografische urticaria is in de meeste gevallen chronisch.

3. Cholinerge urticaria

De ziekte treedt op na een verhoging van de lichaamstemperatuur en oververhitting van het lichaam tijdens lichamelijke inspanning, sport of stress. Het uit zich vooral op het bovenste deel van de romp. Er ontstaan kleine jeukende witachtige huiduitslagjes.

4. Koude urticaria

Koude urticaria wordt veroorzaakt door koude lucht, koud water of koude dranken.

Koude urticaria kan samengaan met een andere ziekte (geneesmiddelenallergie).

Het uit zich door lokale of systemische vorming van kleine uitslag, zelden door zwelling en een algemene reactie van het organisme.

Er zijn twee soorten koude urticaria:

- Contacttype

Het treedt op op delen van de huid die zijn blootgesteld aan directe kou. Het komt vooral voor in de winterperiode.

Het contacttype wordt gekenmerkt door een jeukende uitslag en roodheid.

- Reflextype (urticaria op afstand)

Komt voor op gebieden die niet direct aan kou zijn blootgesteld.

Een voorbeeld van het reflextype van urticaria is de consumptie van koud eten of drinken.

5. Contacturticaria

Dit type urticaria treedt op na contact met het allergeen. Het treedt alleen op op een plek die direct is blootgesteld aan het allergeen. De roodheid is meestal asymmetrisch en omcirkeld.

Contactallergenen kunnen zijn:

• dierlijke allergenen (bij, wesp, rupshaar, kwal)
• plantaardige allergenen (pollen)
• voedingsmiddelen (aardappelen, asperges, uien, schillen van citrusvruchten)
• geneesmiddelen
• cosmetica (haarverf met parafenyleendiamine, zwarte henna)
• werkstoffen (formaldehyde, resorcinol, jodium, kobalt)
• latex

6. Zonne-urticaria (urticaria door de zon)

Deze ziekte treft vooral vrouwen (60%). De leeftijd van de patiënten varieert van 20 tot 40 jaar.

In de meeste gevallen wordt zonne-urticaria veroorzaakt door zonlicht, maar soms ook door fluorescentielampen, UVA-lampen in zonnestudio's, halogeenlampen, lichtbronnen in schoonheidssalons en in de filmindustrie.

De eerste verschijnselen (jeuk, roodheid, branderigheid) treden binnen enkele minuten na blootstelling op. Na enkele uren kunnen zich huiduitslag vormen. Naast de huidverschijnselen kan de patiënt last hebben van hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid en duizeligheid.

7. Door hitte veroorzaakte urticaria (warmte urticaria)

Deze vorm van urticaria is zeer zeldzaam en wordt veroorzaakt door directe externe blootstelling van de huid aan hitte of hitte.

Binnen enkele minuten verschijnt roodheid op de huid met typische kleine jeukende uitslag.

Urticaria met temperatuurverandering kan optreden na een verhuizing van een koude naar een warme omgeving. Na enkele minuten verschijnen er hevige jeukende uitbarstingen op het lichaam.

8. Drukurticaria

Treedt op na een enkele klap, stoot of druk op de plaats van irritatie (staan, lopen, zitten op een harde stoel). Drukurticaria uit zich als een rode, diepere, soms pijnlijke zwelling.

Vaak gaan de verschijnselen gepaard met algemene griepachtige symptomen.

Een gemeenschappelijk kenmerk van de meeste vormen van urticaria is de activatie en degranulatie van mestcellen.

Activering van mestcellen leidt tot het vrijkomen van mediatoren (histamine, serotonine, bradykinine, eicosanoïden: leukotriënen, prostaglandinen, basofielen, proteolytische enzymen) in de omgeving. Deze veroorzaken vaatverwijding en een toename van de permeabiliteit van de vaatwand.

Dit mechanisme veroorzaakt roodheid, zwelling en huiduitslag. De vorming van urticaria en het vrijkomen van histamine uit mestcellen kan verschillende oorzaken hebben.

Mogelijke oorzaken in de tabel

IgE staat voor immunoglobuline E, d.w.z. antilichamen die bij sommige mensen in het lichaam worden aangemaakt als reactie op verschillende allergenen.

Mastcellen zijn cellen die histamine en andere enzymen bevatten die zich in de huid of inwendige organen bevinden en betrokken zijn bij de allergische reactie.

Basofielen zijn bloedcellen die niet in weefsels worden aangetroffen, maar bij pathologische aandoeningen naar de ontstekingshaard migreren.

Immunologische oorzaken

In dit geval komen medicijnen, voedingsmiddelen en hulpstoffen die daarin zitten in aanmerking. Metabole stoornissen, auto-antigenen (kwaadaardige tumoren) en emotionele factoren kunnen ook de oorzaak zijn.

In het geval van immunocomplexe urticaria komt de mediator direct vrij door degranulatie van mestcellen zonder de werking van histamine. De reactie vindt plaats via het complementsysteem. Manifestaties verschijnen met een zekere vertraging na blootstelling aan het allergeen.

De uitlokkende factor kan een geneesmiddel zijn (8-12 dagen na het starten van het geneesmiddel) of een auto-immuunziekte.

Wat is het complementsysteem?

Het complementsysteem bestaat uit meer dan 35 eiwitten die voornamelijk door de lever en macrofagen worden geproduceerd. Hierdoor kan het overal in het lichaam waar ontsteking plaatsvindt, worden geactiveerd.

Het maakt deel uit van de niet-specifieke humorale immuunrespons.

De eiwitten van het complementsysteem bevinden zich in een inactieve toestand in het lichaam en hun activering vindt geleidelijk plaats. Als een component wordt geactiveerd, wordt een andere geactiveerd, enzovoort. Deze geleidelijke activering zet de immuunreactie in gang.

Niet-immunologische oorzaken van urticaria

Heel veel geneesmiddelen en diagnostische middelen kunnen reacties uitlokken die lijken op een vroege allergische reactie, waaronder acute urticaria.

Niet-immunologische oorzaken zijn onder andere

• geneesmiddelen, anesthetica en anticholinergica - opiaten (morfine), thiopental, atropine, papaverine
• röntgencontrastmiddelen - triiodobenzoëzuurderivaten
• acetylsalicylzuur en andere antiflogistica
• antibiotica - chloortetracycline, polymyxine
• vitamine B1
• ijzerzouten
• levensmiddelenadditieven - conserveringsmiddelen, kleurstoffen en smaakversterkers

Wat zijn de oorzaken van acute urticaria?

De meest voorkomende oorzaken van acute urticaria zijn bacteriële, virale, mycotische en parasitaire infecties.

Er zijn verschillende factoren die urticaria op verschillende leeftijden veroorzaken.
Bij jonge kinderen is de meest voorkomende oorzaak een infectie of voedsel,
bij volwassenen het gebruik van medicijnen.

De meest voorkomende oorzaken van acute urticaria zijn:

• vis, rivierkreeften, krabben, mosselen, oesters
• vlees - schapenvlees
• kaas - vooral die met schimmels
• fruit - aardbeien, kruisbessen, walnoten, citrusvruchten, kiwi.
• groenten - peulvruchten, tomaten, selderij, dille
• kruiden
• vreemde stoffen na insectenbeten
• geneesmiddelen - salicylzuur, antibiotica (penicilline, cefalosporinen), hypnotica, barbituraten, pijnstillers
• vitaminen B1 en B12

Wat zijn de oorzaken van chronische urticaria?

De oorzaken van chronische urticaria zijn divers en vaak onverklaard.

Chronische urticaria kan worden veroorzaakt door type I allergische reacties, type III allergische reacties of idiosyncrasie (verhoogde gevoeligheid voor bepaalde stoffen). Allergenen kunnen in het lichaam verschijnen als een focale infectie, bij aandoeningen van het spijsverteringskanaal, bij onverklaarde gist- of mycotische infecties en bij de aanwezigheid van parasieten in het lichaam.

We moeten ook rekening houden met een reactie op basis van auto-immuniteit.

Chronische urticaria kan voorkomen bij vasculitis en andere auto-immuunziekten. Psychologische invloeden zijn niet uitgesloten.

Ongeveer 50% van de patiënten met chronische urticaria slaagt er niet in de oorzaken van hun urticaria te achterhalen.

Deskundigen hebben een reeks vragen opgesteld om de oorzaak van urticaria te achterhalen. In de volgende tabel staan de verschillende punten die artsen kunnen helpen om de oorzaak van de ziekte te achterhalen.

De reeks vragen in de tabel

De primaire manifestatie van urticaria is urticaria. Deze wordt gekenmerkt door een jeukende, oedemateuze (gezwollen), vlakke en scherp omcirkelde huiduitslag (pukkels, pukkels).

Soms worden de huiduitslag omgeven door verschillende brede, soms gevlekte felrode erytheem (rode verkleuring van de huid door ontsteking).

Uitslag kan variëren in kleur, grootte en zelfs vorm.

Ze zijn meestal helderrood van kleur, maar kunnen ook een witachtige anemische verkleuring hebben. Ze kunnen de grootte hebben van een speldenknop, een lens of zelfs platte afzettingen.

De uitslag ontstaat meestal binnen enkele minuten en houdt aan afhankelijk van de opname van histamine. Bij een snelle opname van histamine verdwijnen de symptomen van urticaria na 20 minuten.

Over het algemeen verdwijnen de symptomen van urticaria na een paar uur (3-8 uur).

Kenmerkend is de hevige jeuk (pruritus), die vooral onaangenaam is tijdens de periode van uitslagvorming. Later neemt de jeuk af.

De jeuk wordt vooral 's avonds erger.

Urticaria kan gepaard gaan met angio-oedeem, dat zich manifesteert als acute, niet-pruritische zwelling van de huid. Als de slijmvliezen van de luchtwegen en het spijsverteringskanaal zijn aangetast, kunnen ademhalingsmoeilijkheden, heesheid en diarree optreden.

In sommige gevallen uit de ziekte zich in algehele misselijkheid en braken en kan de ziekte zich ontwikkelen tot een anafylactische shock.

Anafylaxie wordt gekenmerkt als een maximaal geëscaleerde versie van een allergische reactie die het hele menselijke lichaam treft. De oorzaak van anafylaxie is een allergeen dat in het bloed circuleert.

Classificatieschaal voor de intensiteit van anafylactische reacties:

1. Graad - Jeuk, roodheid, puistjes en angio-oedeem verschijnen op de huid.
2. Graad - omvat geassocieerd braken, gastro-intestinale krampen, neusafscheiding, heesheid, tachycardie, drukdaling van meer dan 20 mmHg, hartritmestoornissen.
3. Graad - Uitgesproken door braken, spontane defecatie, larynxoedeem, longoedeem, bronchospasmen en cyanose, drukdaling en shock.
4. Graad - gekenmerkt door ademhalingsstilstand en hartstilstand die leiden tot de dood zonder therapeutische interventie.

Het begin van een anafylactische reactie manifesteert zich vaak op de huid en is een bron van belangrijke informatie voor de ervaren professional (gevoel van irriterende jeuk op de handpalmen, voetzolen en op het puntje van de neus of tong).

De diagnose van urticaria is gebaseerd op het typische beeld van een jeukende huiduitslag en zwelling van de weke delen.

Het primaire doel van de diagnose van urticaria is het identificeren van de oorzakelijke factor. Om een juiste diagnose te kunnen stellen, moet de arts een gedetailleerde medische voorgeschiedenis afnemen en basisonderzoeken naar ontstekingen, hematologie en biochemie (inclusief parasitologisch en microbiologisch) uitvoeren.

De belangrijkste kenmerken van de differentiële diagnose van urticaria en andere huidziekten met vergelijkbare symptomen staan in de volgende tabel.

Tabel met kenmerken van urticaria en urticaria-achtige aandoeningen

Een van de urticaria-achtige aandoeningen zijn prurigineuze urticariële papels bij zwangere vrouwen.

Ze verschijnen in het derde trimester (vanaf de 35e week van de zwangerschap) of kort na de bevalling.

Aanvankelijk verschijnen kleine uitbarstingen meestal op de buik en ledematen. Later vormen zich eczemateuze veranderingen op het oppervlak. Binnen enkele maanden verdwijnen de verschijnselen volledig.

Het verloop van urticaria kan verschillend zijn.

De verdeling van urticaria naar verloop is samengevat in de volgende tabel