Tumoren en zaadbalkanker: wat zijn de oorzaken en symptomen? + Preventie

Meest voorkomende symptomen

Toon meer symptomen ᐯ

Testiculaire tumoren en teelbalkanker zijn zeldzame vormen van kanker, maar de incidentie van dit type kanker neemt toe en is de laatste drie decennia vervijfvoudigd.

De ziekte evolueert snel. Op het moment van de diagnose kunnen er al uitzaaiingen aanwezig zijn in nabijgelegen lymfeklieren. In ergere gevallen kunnen er ook uitzaaiingen aanwezig zijn in afgelegen organen zoals de longen, lever of hersenen.

Risicofactoren voor zaadbalkanker zijn onder andere cryptorchidisme (achtergebleven zaadballen), dat in de kindertijd behandeld moet worden.

Preventie van de ziekte is belangrijk, vooral door jonge mannen voor te lichten over een goed en regelmatig zelfonderzoek van de testikels.

De testikels zijn de mannelijke geslachtsklieren waarin geslachtscellen (sperma) en mannelijke geslachtshormonen (androgenen) worden geproduceerd. Het is een gepaard orgaan aan de basis van het scrotum.

De testikels hangen aan de zaadstrengen. De linker zit altijd lager dan de rechter.

De testikel heeft de vorm van een ei en is gemiddeld 4,5 cm lang en 3 cm breed. Een testikel weegt ongeveer 30 gram.

Testikeltumoren zijn zeldzaam en vormen slechts 2% van alle kankers bij mannen. Ze komen vooral voor bij jonge mannen, meestal tussen de 20 en 44 jaar, maar kunnen ook voorkomen bij een jongen van 15 jaar.

De incidentie van dit type kanker neemt toe.

Dankzij moderne kankerbehandelingen zoals radiotherapie of moderne combinaties van chemotherapie daalt het sterftecijfer door deze ziekte echter.

Het belangrijkste is een vroege diagnose van de ziekte. Tumoren metastaseren relatief vroeg naar nabijgelegen lies- en buiklymfeklieren of naar afgelegen organen zoals de longen of de hersenen.

Histopathologisch gezien zijn kiemceltumoren de meest voorkomende tumoren van de testis. Kiemceltumoren ontstaan uit multipotente stamcellen die zich verder ontwikkelen tot rijpe gedifferentieerde cellen zoals kiemcellen.

Voor de behandeling worden deze tumoren onderverdeeld in seminomen en andere kiemceltumoren, dat wil zeggen niet-seminomateuze tumoren, vanwege het verschil in effectiviteit van bestraling als behandelmethode.

Seminomen worden gekenmerkt door een hoge gevoeligheid voor bestraling. Bestraling is daarentegen niet erg effectief bij niet-seminomateuze tumoren.

De meest zeldzame zijn medullaire koortumoren, Leydig- en Sertoli-celtumoren en andere. Leydigcellen produceren testosteron. Sertoli-cellen zijn essentieel voor spermatogenese, d.w.z. spermaproductie en voeding van rijpend sperma.

De oorzaak van deze tumoren is nog onbekend.

Er zijn slechts enkele risicofactoren bekend die de ontwikkeling van testiculaire tumoren kunnen bevorderen.

Deze tumoren ontstaan op zeer jonge leeftijd. Sommige risicofactoren kunnen daarom al aanwezig zijn in de intra-uteriene periode, dat wil zeggen tijdens de zwangerschap.

De ernstigste beïnvloedende factor is een stoornis in de geslachtshormonen van de zwangere moeder.

Een andere belangrijke risicofactor voor zaadbalkanker, maar dan nadat de jongen geboren is, is testiculaire niet-afscheiding (d.w.z. retentio testis of cryptorchidisme).

Cryptorchidisme (retentio testis) is de naam voor een testikel die niet indaalt in het scrotum. Het is een relatief veel voorkomende ontwikkelingsstoornis bij jongens. Bij testiculaire retentie is één kant (of zelfs beide kanten) van het scrotum eigenlijk leeg.

Ongeveer 5% van de premature pasgeborenen lijdt aan cryptorchidisme. Na het eerste levensjaar daalt dit aantal tot slechts 1%.

Dit komt omdat tegen de 6e maand de testikels spontaan indalen bij bijna alle baby's. Na deze periode is testiculaire retentie zeer zeldzaam, maar als het optreedt, moet het genezen zijn tegen 18 maanden.

De behandeling van cryptorchisme is tweeledig. Als de testis kan worden gepalpeerd, wordt een orchidopexie via de lies uitgevoerd. Als de testis niet kan worden gepalpeerd, is een diagnostische laparoscopie nodig om de testis te "lokaliseren".

Afhankelijk van het type zaadballocatie wordt dan overgegaan tot chirurgische behandeling.

Andere risicofactoren voor zaadbalkanker zijn:

genetische invloeden, familiegeschiedenis van kanker
liesbreuk
het doormaken van orchitis, d.w.z. ontsteking van de testikels, bijv. bof
trauma aan het genitale gebied
voorgeschiedenis van zaadbalkanker in het zaadbalgebied of op de secundaire zaadbal

Een kwaadaardige testiculaire tumor veroorzaakt zelden pijn. Omdat de testikel alleen door de huid van het scrotum wordt bedekt, kan de tumor al snel voelbaar zijn.

Regelmatig zelfonderzoek van de testikels is daarom een zeer belangrijke stap in het voorkomen van late stadia van deze kwaadaardige ziekte en uitzaaiingen naar omliggende organen.

Het eerste teken van een tumor is een voelbare, stevig aanvoelende en groter wordende inhoud in het scrotum. Deze kan een hobbelig of glad oppervlak hebben. Een stevige knobbel in het scrotum is niet pijnlijk.

Een kwaadaardige zaadbaltumor veroorzaakt zelden pijn. Als er wel pijn optreedt, is die meestal gelokaliseerd in de onderbuik. De pijn kan worden veroorzaakt door aan een zwaardere zaadbal te trekken.

Als de tumor pijn in het scrotum veroorzaakt, is de pijn in de meeste gevallen dof. In zeldzame gevallen kan scherpe en scherpe pijn optreden, bijvoorbeeld door een bloeding in de tumor.

Een ander symptoom van een tumor van de mannelijke geslachtsklier is verlies van libido (d.w.z. verlies van zin in geslachtsgemeenschap) en onvruchtbaarheid.

Een bijzonder symptoom van zaadbalkanker kan ook gynaecomastie zijn, een vergroting van de mannelijke borstklieren. Dit symptoom kan al optreden voordat de zaadbaltumor zelf wordt ontdekt.

Testiculustumoren metastaseren vroeg en daarom is het gebruikelijk dat symptomen van metastasering tot de eerste tekenen van de ziekte behoren. De eerste metastasen verschijnen in nabijgelegen lymfeklieren. Vergrote en verharde klieren kunnen in de lies voelbaar zijn.

Aspecifieke pijn kan worden veroorzaakt door uitgezaaide knopen in de buik, de nieren en het heiligbeen.

De eerste uitzaaiingen naar verre organen verspreiden zich hematogeen (d.w.z. via het bloed), meestal naar de longen.

Symptomen veroorzaakt door uitzaaiingen in de longen zijn onder andere

hoesten
ademhalingsmoeilijkheden
intolerantie voor lichamelijke inspanning
overmatige vermoeidheid
onverklaarbaar snel gewichtsverlies

Naast de longen kunnen ook botten, hersenen, lever, nieren, bijnieren, spieren, milt, prostaat, hart en zelfs het oog aangetast worden door uitzaaiingen.

De basis van de diagnose is het onderzoek van het scrotum (balzak) door palpatie.

Het wordt uitgevoerd door zachte palpatie met de vingers van beide handen bij zowel liggende als staande patiënten. Beide zijden van het scrotum worden onderzocht, d.w.z. beide testikels afzonderlijk.

In het scrotum bevinden de testikels zich anterior. De epididymis, die zachter aanvoelt, bevindt zich achter de testikels. De klieren kunnen voorzichtig met de duim uit elkaar worden geduwd en afzonderlijk worden onderzocht.

Echografie (USG) van het scrotum is een betrouwbare en toegankelijke beeldvormende test. Het voordeel is de gemakkelijke toegankelijkheid van het scrotum en de ligging van de testikels dicht onder het oppervlak, net onder de huid. Bovendien belast echografie de gevoelige klieren niet met radioactieve straling.

Testiculaire tumoren zijn gemakkelijk te zien. Seminomen zijn hypoechoïsch (donkerder dan het omringende weefsel) in vergelijking met gezond weefsel, goed en scherp afgebakend van het omringende gebied.

Niet-seminomateuze tumoren kunnen hypo-echoïsch zijn, maar ook hyperechogeen. Dit duidt op een teratoomcomponent van de tumor (teratoom - een tumor gemaakt van cellen uit andere weefsels, bijv. tanden, haar, nagels).

Bij de diagnose van longmetastasen is de gouden standaard de conventionele röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), die de uitzaaiingen van een seminoom goed laat zien. Het meest gevoelige onderzoek voor niet-seminoommetastasen is de CT-scan van de long, die zelfs kleine uitzaaiingen laat zien.

Naast de longen zijn botmetastasen of metastatische lymfeklieren die groter zijn dan 15 mm ook zichtbaar op CT.

MRI van de hersenen is de beste beeldvormingsmethode om hersenmetastasen op te sporen en MRI van de oogbol kan nuttig zijn als het oog is aangetast.

Testikelkanker treft jonge mannen. Hoewel het een zeldzame ziekte is, kan de ziekte een snel verloop hebben en in een vroeg stadium in een vergevorderd stadium komen.

Het is niet ongewoon dat er op het moment van de diagnose al uitzaaiingen aanwezig zijn in nabijgelegen lymfeklieren. In ergere gevallen kunnen er ook uitzaaiingen aanwezig zijn in afgelegen organen zoals de longen, lever of hersenen.

Dankzij moderne behandelingsmogelijkheden zoals bestraling of effectieve chemotherapie heeft deze vorm van kanker een relatief goede prognose als de diagnose vroeg wordt gesteld.

Als de ziekte in het laatste stadium IV (d.w.z. verre uitzaaiingen) wordt gediagnosticeerd en salvage chemotherapie wordt gestart, heeft tot ¼ van de patiënten kans op genezing en remissie.

Als de ziekte terugkeert, wordt tot 30% van de mannen met succes genezen.

Preventie

Testikelkanker is een ziekte op jonge leeftijd. Het treft gezonde mannen in hun productieve jaren en belemmert hen aanzienlijk in hun volledige leven.

De eerste stap in de preventie van deze ziekte is om al in de prepuberteit te zorgen voor de juiste anatomische positie van de testikels en niet te wachten met het indalen van de testikels tot de puberteit.

Als de testikel zelfs in de puberteit niet indaalt, is het noodzakelijk om orchiectomie te ondergaan.

De tweede, even belangrijke stap is om jonge mannen te instrueren in het juiste en regelmatige zelfonderzoek van de testikels.

Voorlichting is ook belangrijk voor ambulante kinderartsen, die regelmatig testiculair onderzoek moeten doen bij alle mannelijke patiënten ouder dan 15 jaar.