Spondylartritis: pijn door ontsteking van de rug en gewrichten van handen en voeten?

Spondylartritis is een chronische ontstekingsreumatische aandoening waarbij vooral het onderste deel van de wervelkolom is aangetast door ontsteking. Ook ontsteking van de gewrichten van de ledematen en problemen met de ogen of het spijsverteringsstelsel komen voor.

Bovendien tast de schade ook de peesaanhechtingen aan. De ernstigste aandoening is de progressie van de ziekte tot het stadium van ankylose, d.w.z. verstijving van de wervelkolom.

De verstijving van de wervelkolom als gevolg van spondylartritis wordt al genoemd:
Ankyloserende spondylartritis of ook de ziekte van Bechterev (morbus Bechterev).

Spondylartropathie, zoals de progressieve ontsteking van de wervelkolom en de gewrichten verder wordt genoemd, is een combinatie van verschillende specifieke ziekten. Deze hebben gemeenschappelijke kenmerken, maar ook enkele verschillen.

Artritis met spondylitis = spondylartritis.

Spondylartritis is een reumatische ontstekingsziekte van de wervelkolom en perifere gewrichten (gewrichten van de ledematen) en omvat verschillende subtypes.

Wil je meer weten over spondylartritis?
Wat zijn de oorzaken?
Hoe uit het zich?
En een korte behandeling?
Lees verder met ons.

Wat is spondylartropathie en hoe is het verdeeld

Spondylartritis = chronische reumatische ontstekingsziekte van de wervelkolom en de perifere gewrichten.

Spondylartritis tast de wervelkolom aan, vooral in het onderste deel, namelijk de lenden- en heiligbeenregio. De meest ongunstige schade treedt op ter hoogte van de verbinding tussen wervelkolom en bekken, het zogenaamde SI-gewricht.

Ontsteking van dit gewricht wordt professioneel sacro-iliacaal gewricht genoemd.

Het reumatische proces beschadigt zowel het axiale skelet als de perifere gewrichten.

• axiaal skelet = axiaal = wervelkolom
• perifere gewrichten = gewrichten van de ledematen zoals schouders, ellebogen, heupen, knieën, enkels of kleine gewrichten van handen en voeten

Afhankelijk van welke schade overheerst, wordt i onderverdeeld in axiale spondylartritis of perifere vorm.

Axiale spondylartritis / perifere spondylartritis

Het negatieve effect op deze gebieden is gemeenschappelijk voor elke vorm van spondylartritis.

Daarnaast worden ze ook gekenmerkt door de associatie van andere gezondheidscomplicaties. Deze kunnen het bindweefsel in het hele lichaam bereiken.

Zo tast reuma de ogen, de huid, de bloedvaten, het hart, maar ook de darmen en het spijsverteringsstelsel in het algemeen aan.
Andere gezondheidsrisico's zijn het gevolg.

Spondylartritis wordt onderverdeeld in verschillende subtypes, zoals weergegeven in de tabel

Deze ziekten hebben gemeenschappelijke kenmerken:

• het is een reumatische ontstekingsziekte
• afwezigheid van reumafactor = seronegatief en afwezigheid van reumaknobbels
• vaak oligoartritis - ontsteking van maximaal 4 gewrichten, kan gepaard gaan met dactylitis (worstachtige zwelling van de vingers)
• sacroiliitis en spondylartritis - ontsteking van de sacroiliacale gewrichten en wervelkolom
• familiair voorkomen en associatie met HLA-B27 marker
• extra-articulaire manifestaties waarbij de ogen, huid, slijmvliezen, hart- en bloedvaten of het spijsverteringsstelsel betrokken zijn

Omdat deze aandoeningen niet reumafactor-positief zijn, worden ze ook seronegatieve spondylartritis genoemd.

De ziekte treft vooral jonge mensen, van 20 tot 40 jaar. Er is geen significant verschil in het getroffen geslacht.

De ziekte kan lange tijd aspecifiek onopgemerkt blijven, wat kan leiden tot een verkeerde of late diagnose. Toch spelen vroegtijdige opsporing en vroegtijdige behandeling een belangrijke rol.

Bij reumatische aandoeningen is vroegtijdige diagnose in combinatie met behandeling van groot belang.

De oorzaak van deze ziekte is niet precies bekend. Er wordt gemeld dat verschillende factoren betrokken zijn bij de ontwikkeling van spondylartritis. Het is dus een multifactoriële actie.

De aanwezigheid van het HLA-B27-gen is een risicofactor, maar niet elke persoon met dit gen zal de reumatische aandoening ontwikkelen.

Er wordt echter gemeld dat er een hoger risico op een uitbraak is als een familielid positief is voor deze marker.

Een ander voorbeeld is de gelijktijdige ontsteking van de darm en het gewricht wanneer HLA-positiviteit aanwezig is, zoals bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Dit subtype van spondylartritis wordt enteropathische spondylartritis genoemd.

De wereldwijde prevalentie van spondylartritis is ongeveer 0,5 tot 1,9%.

Externe factoren worden toegevoegd aan de genetische basis. Een voorbeeld in dit geval is een infectie veroorzaakt door een ziekteverwekker - bacterie, virus, vaak chlamydia. De aanwezigheid van deze trigger in een vatbaar persoon triggert de ontwikkeling van de ziekte. En dit is waar in het geval van reactieve spondylartritis.

Reumatische aandoeningen zijn auto-immuunziekten die worden veroorzaakt door een defect in de immuniteit. De door de ziekte veranderde immuniteit valt de lichaamseigen cellen en weefsels aan. Waarom dit gebeurt, is ook onbekend.

Het ontstekingsproces valt vooral structuren zoals peesaanhechtingen aan.
Ontsteking van een peesaanhechting wordt enthesitis genoemd.

Aanhechtingen van pezen en ligamenten worden pathologisch veranderd door ontsteking, wat na verloop van tijd kan leiden tot volledige verstijving van de wervelkolom (ankylose). Het kan ook een perifere vorm zijn waarbij de gewrichten van de ledematen worden aangetast.

Vooral de gewrichten van de onderste ledematen worden aangetast.

Dit is het belangrijkste verschil met andere reumatische aandoeningen. Bij deze aandoeningen is het kraakbeen, meer specifiek de synoviale laag, de bekleding van het gewricht, in eerste instantie beschadigd.

Spondylartritis wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een bepaalde groep symptomen.

In de eerste plaats zijn dit problemen die geassocieerd zijn met de wervelkolom. Daarnaast is er een handicap van de perifere gewrichten. Extra-articulaire problemen zijn ook geassocieerd.

Afhankelijk van welke symptomen overheersen, wordt de ziekte ook ingedeeld in:

1. axiale spondylartritis - overheersende schade aan het axiale skelet = wervelkolom en SI-gewricht
2. perifere spondylartritis - waarbij er meer schade is aan perifere gewrichten zoals de schouders, ellebogen, heupen, knieën, enkels of kleine gewrichten van de vingers en tenen

Voorbeeld van de axiale vorm:

De pijn overheerst in de onderrug, d.w.z. de lendenstreek, het heiligbeen en het SI-gewricht. De pijn kan zich uitbreiden naar de billen, de bilspieren. De pijn gaat gepaard met stijfheid van de wervelkolom, die het meest uitgesproken is 's ochtends na het ontwaken.

Rugpijn in rust en 's nachts komt ook vaak voor. Na het opwarmen neemt de pijn af.

In de perifere vorm zijn ze meer uitgesproken:

Pijn en stijfheid komen vooral voor in de gewrichten van de onderste ledematen, zoals de heup en de knie. Pijn in de hiel en voet door ontsteking van de pezen of zwelling van de teen (dactylitis) komt ook voor.

Afhankelijk van het subtype zijn er ook symptomen die verband houden met ontsteking van het oog of de darm en andere delen van het lichaam. Schade aan de aortaklep of het hart en de hartkleppen is bijvoorbeeld ernstig.

Het optreden van manifestaties van spondylartritis zoals:

• pijn in de rug, lendenstreek, sacro-iliacaal gewricht = axiale vorm
• pijn in de heup
• gewrichtspijn, gewrichtspijn - meestal gewrichten van de onderste ledematen = perifere vorm
• gewrichtszwelling
• pijn in hiel, been, voet = peesontsteking = enthesitis
• stijfheid van gewrichten, wervelkolom = typische stijfheid in de ochtend en inactiviteit na verloop van tijd
• bewegingsbeperking in het gewricht = verminderde functie
• verergert het probleem:
  • inactiviteit
  • langdurige monotone houding, zitten, staan, liggen
  • mogelijk overmatige fysieke belasting
• verlicht de pijn:
  • uitrekken
  • matige belasting
  • warming-up
• zwelling van vinger, tenen (dactylitis) = worsttype
• extra-articulaire symptomen:
  • vermoeidheid
  • algemene zwakte en slapte
  • buikpijn - ontsteking van de darm
  • diarree
  • gebrek aan eetlust
  • probleem met de spijsvertering
  • oogontsteking, roodheid van het bindvlies, jeuk aan het oog, uveïtis
  • huiduitslag, psoriasis en andere
  • aften op het slijmvlies van de mond
  • stijging van de lichaamstemperatuur

De aanwezigheid van inflammatoire rugpijn is typisch.

Inflammatoire rugpijn wordt door ASAS - Assessment of SpondyloArthritisInternational Society, gespecificeerd als:

1. begin van de klachten voor het 40e levensjaar
2. lage rugpijn is geleidelijk ontstaan
3. de pijn wordt verlicht door opwarmoefeningen
4. rust en inactiviteit brengen geen verlichting van de pijn
5. de pijn 's nachts, d.w.z. tijdens rust, verbetert 's ochtends na het wakker worden en opwarmen

De diagnose is gebaseerd op anamnese en lichamelijk onderzoek. De anamnese omvat informatie zoals het begin en het verloop van de ziekte en de aanwezigheid van ontstekingspijn in de rug- of ledematengewrichten, plus eventuele extra-articulaire problemen.

Laboratoriumbloedonderzoek wordt aangevuld met de aanwezigheid van HLA-B27 positiviteit. Deze marker kan echter zelfs positief zijn bij een persoon die nooit artritis ontwikkelt. De afwezigheid van reumafactor, die negatief is bij spondylartritis, is ook van groot belang.

Het onderzoek omvat ook CRP en andere.

De basisbeeldvormingsmethoden zijn röntgen, CT, MRI of USG.

Een punctie van het gewricht en verzameling van synoviale vloeistof kan belangrijk zijn om septische artritis vast te stellen. Als alternatief kan artroscopie nodig zijn. Geassocieerde indigestie moet endoscopisch worden onderzocht, d.w.z. door colonoscopie of sigmoïdoscopie.

Indien nodig worden andere onderzoeken uitgevoerd die nodig zijn voor de differentiële diagnose.

Classificatie op basis van het volgende wordt ook gebruikt bij de diagnose van spondylartritis:

• de aanwezigheid van lage rugpijn gedurende 3 maanden of langer
• begin voor de leeftijd van 45 jaar

+

1. sacroiliitis op beeldvorming + 1 symptoom van spondylartritis
2. HLA-B27 positiviteit + 2 symptomen van spondylartritis

Beeldvormende methoden

1. acute ontsteking
2. definitief radiografisch beeld van sacroiliitis

Symptomen van spondylartritis

1. inflammatoire rugpijn
2. artritis
3. enthesitis
4. ontsteking van het oog
5. zwelling van de vinger (dactylitis)
6. huidsymptomen (psoriasis)
7. ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
8. goede respons op NSAID-behandeling
9. familiegeschiedenis van spondylartritis
10. HLA-B27
11. verhoogde CRP

De ziekte is langdurig, levenslang. Ze begint meestal geleidelijk en treedt op bij jongeren, voornamelijk tussen de 20 en 40. Ze treft beide geslachten.

Er zijn echter ook jeugdige vormen die vóór de leeftijd van 16 jaar optreden.

Reumatische aandoeningen zijn levenslang en worden gekenmerkt door een zogenaamd relapsing-remitting beloop.

Remissie is een periode die gekenmerkt wordt door een afname van de ziekteactiviteit. De symptomen nemen af en de persoon is relatief vrij van ziekteverschijnselen.

Dan, na een bepaalde periode, treedt er een terugval op. Dit is een reactivering van de symptomen.

Terug naar boven...

Typisch is het aanvankelijke optreden van problemen in de onderrug, de lendenstreek en het heiligbeen. In het geval van axiale spondyloartritis wordt gezegd dat mannen er vaker last van hebben.

Het ernstigste stadium van de ziekte is de vergroeiing en verstijving van de wervels van de wervelkolom, waardoor de beweging van het beschadigde deel van de wervelkolom ernstig tot volledig wordt beperkt.

Bij kinderen daarentegen komt perifere betrokkenheid vaker voor. Kinderen kunnen dan klagen over pijn in de handen, benen, voeten, maar ook in de heupen en knieën. In dit geval kan ook zwelling van de vingers optreden.

Bij spondylartritis komen er extra-articulaire problemen bij. Vaak komen daar ontstekingen van het oog of de darmen en andere weefsels en organen bij.

IBD (aspecifieke darmontsteking), vertegenwoordigd door de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, komt in grote mate ook voor met ontsteking van de gewrichten. Deze vorm van spondyloartritis wordt enteropathisch genoemd.

Een voorbeeld van een reumatische aandoening die de gewrichten en de huid met elkaar verbindt, is artritis psoriatica. In dit geval is de kenmerkende psoriasis van de huid aanwezig met ontsteking van de gewrichten.

Daarnaast zijn er ook gevallen waarin deze ziekten samen voorkomen met schade aan het cardiovasculaire systeem, aortaziekten. Schade aan de hartkleppen is een ernstig risico op verslechtering van de gezondheid, wat gepaard gaat met hartfalen of een hartaanval of beroerte.