Scoliose bij kinderen, op volwassen leeftijd: wat zijn de oorzaken, symptomen, graden?

Scoliose is de technische term voor een zijwaartse kromming van de wervelkolom. Het is een aandoening van pathologische scheefstand. Het kan worden veroorzaakt door een verkeerde lichaamshouding, maar ook door andere gezondheidsproblemen.

Het komt het meest voor bij adolescenten en kinderen, maar mensen van elke leeftijd kunnen er last van hebben.

Grieks: skolios = krom, gebogen.
Galen Claudius beschreef in 130 tot 200 na Christus scoliose als de eerste misvorming van de wervelkolom.

Dit type misvorming van de wervelkolom zou ongeveer 3% van de bevolking treffen.

Scoliose komt zelfs onder fysiologische omstandigheden voor, maar slechts tot op zekere hoogte. Een tijdelijke scheefstand van de wervelkolom treedt op bij een eenzijdige belasting, bijvoorbeeld bij het dragen van een boodschappentas in één hand.

De wervelkolom heeft een fysiologische kromming

De wervelkolom is een belangrijk onderdeel van het bewegingsapparaat van het menselijk lichaam. Dit betekent dat hij een belangrijke bewegings- en steunfunctie heeft. Bovendien is hij belangrijk voor de bescherming van het ruggenmerg, dat door het wervelkanaal loopt.

De wervelkolom bestaat uit wervels. Er zijn tussen de 33 en 34 wervels.

De wervelkolom is verdeeld in verschillende secties:

• halswervelkolom - 7 wervels = C1 tot C7
• borstwervelkolom - 12 wervels = Th1 tot Th12
• lendenwervelkolom - 5 wervels = L1 tot L5
• sacrale wervelkolom - 5 of 6 wervels = S1 tot S5 (S6), die samen het heiligbeen vormen.
• heiligbeen - 4 of 5 wervels = Co1 tot Co4 (Co5)

In het Latijn worden ze wervels genoemd: C - vertebrae ecrvicales. Th - vertebrae htoracicae L - vertebrae lumbales S - vertebrae sacrales Co - vertebrae coccygeae.

Van het hoofd tot het bekken maken ze ongeveer 35% van de lengte van het menselijk lichaam uit.

Latijnse naam: Columna vertebralis.

De wervels vormen het wervelkanaal waardoor het ruggenmerg (medulla spinalis) loopt. Het ruggenmerg loopt van het hoofd tot ongeveer de tweede lendenwervel - L2.

De wervelkolom is een eenheid die bestaat uit de wervels. Samen met de tussenwervelschijven (disci intervertebrales), de tussenwervelgewrichten, ligamenten en spieren vormt zij een perfecte functionele eenheid. Het samenspel van alle structuren en de specifieke vorm garanderen ons mobiliteit.

De mobiliteit is verschillend in elk segment.

De grootste mobiliteit is in het cervicale segment. De thoracale wervelkolom wordt versterkt door ribben, die de bewegingsvrijheid enigszins beperken. De minste bewegingsvrijheid is in de cervicale wervelkolom.

Het sacrale segment is immobiel. Het stuitbeen kan beperkt naar voren en naar achteren bewegen.

De bewegingen van de wervelkolom zijn onderverdeeld in:

1. anteflexie - voorwaarts buigen
2. retroflexie - buiging
3. lateroflexie - voorover buigen
4. rotatie - draaien of verdraaien
5. cirkelvormige bewegingen - combinaties hiervan
6. vering - ook belangrijk bij schokabsorptie door de schijven

De wervelkolom is van nature (fysiologisch) gebogen in verschillende delen.

De wervelkolom is van nature gekromd.

Deze axiale kromming is belangrijk voor steun en bewegingsfunctie. Binnen een bepaald bereik is de kromming normaal = fysiologisch.

Zij wordt aangeduid als lordose en kyfose.

A. Lordose is een voorwaartse kromming - cervicaal en lumbaal. Zij bereikt haar hoogtepunt bij C4-C5 in de nek en L3-L4 in de heupen.

B. Kyfose is een achterwaartse kromming - thoracaal en sacraal. De piek ligt in de Th6-Th7 thoracale regio.

Zij wisselen elkaar af in de volgende volgorde: cervicale lordose > thoracale kyfose > lumbale lordose > sacrale kyfose.

De wervelkolom kan worden aangetast door een aantal aandoeningen, waaronder scoliose.

Scoliose komt bij iedereen in enige mate voor. Zij is het meest merkbaar in het gebied van de wervels Th3-Th5. Zij wordt tijdelijk geaccentueerd wanneer men op één been staat, maar ook wanneer men een last in één hand draagt.

Lees meer:HyperlordoseHyperkyfose

Scoliose is...

Volgens de definitie van scoliose is het een aandoening van morbide kromming van de wervelkolom zijwaarts vanuit het frontale (voorste) vlak gezien, met meer dan 10 graden.

Het is een driedimensionale misvorming van de wervelkolom.

Er zijn verschillende classificaties van scoliose. Zij houden bijvoorbeeld rekening met de zijde, de omvang of de plaats van de kromming. Een andere belangrijke classificatie is die naar de etiologie, d.w.z. de oorsprong van de scoliose.

Kromming rechts wordt geclassificeerd als dextroconvex (rechtszijdig) en links als sinistroconvex (linkszijdig). Van het Latijn dexter = rechts en sinister = links.

De tabel toont de classificatie volgens de lokalisatie van de kromming

Een andere vorm verdeelt scoliose volgens de graad. In dit geval wordt de Cobb-Lippman classificatie in 4 basisgraden toegepast.

De tabel toont de 4 graden van scoliose volgens Cobb-Lippman

Hierdoor worden de krommingen ook wel kyphoscoliose of lordoscoliose genoemd. In deze gevallen gaan kyfose en lordose misvormingen ook samen. Scoliose komt meestal samen met kyfose ter hoogte van de borstkas voor.

Hypokyfose = lage/verminderde kromming van de wervelkolom of hyperkyfose = overmatige/vergrote kyfose.

Op basis van de leeftijd waarop de krommingsstoornis wordt vastgesteld, wordt deze ook beoordeeld als:

• infantiel - bij kinderen jonger dan 3 jaar
• Juveniel - bij kinderen van 3 tot 10 jaar
• adolescent - bij kinderen ouder dan 10 jaar

Er is ook een indeling naar de aanwezige structurele veranderingen. Dan spreken we van structurele en niet-structurele scoliose.

In het eerste geval is er schade (vervorming) aan de structuur van de wervel, de tussenwervelschijf en de omliggende zachte componenten. De schade is ofwel ernstig ofwel, omgekeerd, gering of compenserend. Ernstige schade is altijd structureel. Bij geringe en compenserende schade kan er geen sprake zijn van structurele vervorming.

Scoliose, of kromming van de wervelkolom, kan de vorm hebben van de letter C. In dat geval spreekt men van een scoliose met grote boog, maar ook van een scoliose met één boog. Deze vorm is zeldzamer.

Een ander geval is de S-vormige (compenserende) scoliose. Men spreekt dan van scoliose met dubbele boog. De kromming zit in de borstwervelkolom, op de overgang van de borstwervelkolom naar de halswervelkolom of in de heupen.

De laatste is scoliose met meervoudige krommingen. Hierbij zijn er meer krommingen, drie of zelfs vier.

Vraagt u naar de oorzaak van scoliose?

Bij deze misvorming van de wervelkolom zijn er verschillende oorzaken. Op basis van de oorzaken wordt scoliose in verschillende vormen verdeeld.

In onderstaande tabel staan de vormen van scoliose naar oorzaak opgesomd

Zoals aangegeven in de tabel is de oorzaak van scoliose niet altijd bekend. Er zijn enkele risicofactoren die, vooral in de kindertijd, de ontwikkeling van de misvorming van de wervelkolom in gang kunnen zetten.

Voor scoliose zijn de risicofactoren onder meer

• genetische aanleg
• geslacht
• komt vaker voor bij meisjes tijdens de adolescentie
  • mogelijke invloed van hormonen
• seksuele rijpheid
• lengte
• verkeerde houding
• slechte trainingsgewoonten
• onevenwichtigheden in de spieren
• verschillen in lengte van de onderste ledematen
• sportactiviteiten, vooral eenzijdige belasting
  • tennis
  • golf
• blessures
• bespelen van een muziekinstrument
• obesitas

Meisjes hebben 5 tot 10 keer meer kans op scoliose van meer dan 30 graden. Kinderen zitten te lang en bewegen te weinig.

De moderne tijd brengt veel voordelen, maar ook nadelen met zich mee. Kinderen hebben een zittende levensstijl aangenomen. Het ontbreekt hen aan beweging.

Zitten verzwakt de spieren van de rug, de buik en dus de hele lichaamskern. Dit heeft een algemeen negatief effect op het bewegingsapparaat en het organisme van het kind.

Voldoende beweging bij kinderen bevordert spierkracht, evenwicht en een correcte lichaamshouding. Daarom is het belangrijk kinderen tot een gezonde levensstijl, tot sportieve activiteiten aan te zetten. Zwemmen, hardlopen, voetbal of karate zijn geschikt.

Lichamelijke activiteit heeft een positief effect op de gezonde ontwikkeling van het kind,
niet alleen op het bewegingsapparaat, maar ook op het zenuwstelsel en het hele organisme.

Naast lichaamsbeweging is een rationeel dieet belangrijk om overgewicht en obesitas te voorkomen. Een te hoog lichaamsgewicht draagt bij tot problemen met de wervelkolom en andere secundaire problemen of ziekten op volwassen leeftijd.

Lees de artikelen:Overgewicht en obesitas bij kinderen en jongerenMediterraan dieet

De aanwezigheid van symptomen wordt beïnvloed door de vorm van scoliose, de ernst en de omvang ervan. Bij idiopathische scoliose van de eerste graad merken we misschien niets van de misvorming van de wervelkolom, maar bij de tweede en hogere graad kan zelfs een leek het opmerken.

De verschijnselen van scoliose kunnen al dan niet op het eerste gezicht zichtbaar zijn. Daarom zijn regelmatige controles bij een arts noodzakelijk om het probleem vroegtijdig op te sporen.

De situatie verandert in het geval van secundaire scoliose. In dit geval zijn de symptomen afhankelijk van de onderliggende of geassocieerde ziekte en of een of meer organen zijn aangetast. Het hangt er dus grotendeels vanaf of het aangeboren of verworven is.

Bij een ernstige dislocatie kunnen de functies van de thoraxorganen, het ademhalingsstelsel of het cardiovasculaire systeem aangetast zijn.

De pijn in de rug kan helemaal niet aanwezig zijn, waardoor het kind niet merkt dat er een probleem is, maar kan ook slechts in lichte mate aanwezig zijn of optreden na lichamelijke inspanning en bij vermoeidheid. De pijn treedt op bij langdurig zitten of staan.

En juist vanwege de afwezigheid van pijn is het nodig aandacht te besteden aan de houding, het bewegingsstereotype, de wervelkolom en de algemene houding van het kind.

Het verschil in hoogte van de schouders is te herkennen aan het feit dat de ene schouder in een lagere positie staat dan de andere. Daarom kan de ene schouder langer lijken dan de andere. Het hoofd is gebogen.

Als men naar de rug kijkt, zijn de schouderbladen zichtbaar. Eén schouderblad is prominenter dan het andere. De romp kan aan één kant verkort zijn, gedraaid.

Er ontstaat een bult of gibbus.

Er is een oneffenheid in de heupen, bekken. Het heupbeen is aan één kant hoger. Het lichaam kantelt naar één kant.

Samenvatting van de belangrijkste kenmerken:

• hoofdkanteling
• één schouder hoger
• één arm als langer
• één schouderblad verlengd
• kanteling van de romp
• bult of gibbus en de accentuering ervan in rugligging
• vervorming van ribben, ribbenkast
• ongelijkmatigheid van de heupen - asymmetrie in de halsstreek
• het resultaat is verkorting van een ledemaat (verhoging van de zijkant van het bekken, niet verkorting van het ledemaat)
• kanteling van het lichaam
• in rugligging, accentuering van de kromming van de wervelkolom

Scoliose wordt meestal vastgesteld bij kinderen tussen 10 en 18 jaar. Het treft meestal snelgroeiende en slanke meisjes. Minder gevallen worden op latere leeftijd vastgesteld.

Daarom is regelmatig preventief onderzoek van de wervelkolom door een kinderarts noodzakelijk.

Belangrijk:
Ouders spelen natuurlijk ook een belangrijke rol.
Zij moeten op de hoogte zijn van de toestand van het bewegingsapparaat van het kind.
Het volgende moet in de gaten worden gehouden:
houding, gang, bewegingsgewoonten
van alle kanten:
van voren, van achteren, van opzij, ook in rugligging.

Vergeet niet dat de wervelkolom door verschillende vormen van misvormingen en ziekten kan worden aangetast.

Misvormingen van de wervelkolom naar frequentie:

1. adolescente idiopathische scoliose
2. aangeboren scoliose
3. aangeboren kyfose
4. kinder idiopathische scoliose
5. juveniele idiopathische scoliose
6. kyfose bij adolescenten en jonge volwassenen
7. spondylolyse en spondylolisthesis
8. neuromusculaire scoliose
9. misvormingen in syndromen

De diagnose vereist een anamnese en een klinisch onderzoek. Er wordt gekeken naar het voorkomen in de familie en, bij meisjes, naar de menarche, d.w.z. het begin van de eerste menstruatie.

De arts onderzoekt de wervelkolom, de kromming ervan, de symmetrie van de schouders en heupen, beoordeelt anteversie, het eventuele ontstaan van een bult en verhoging van de schouderbladen, een functionele test van de wervelkolom.

De hoofdkromming, de compensatiekromming, de eindwervel, de topwervel, de oriëntatie van de kromming, de lokalisatie ervan worden geëvalueerd.

Er wordt gebruik gemaakt van een liniaal, een waterpas (meten van de prominentie van de ribben - bult of gibbeling), een scoliometer. Screeningmethoden zoals de Adams anteversie test, beoordeling van de mate van botrijpheid, meting van de wervelrotatie, bepaling van de botleeftijd volgens de Risser zone en andere.

Zo nodig wordt een neurologisch onderzoek toegevoegd. Dit omvat ook EMG, EEG. In sommige gevallen zijn een cardiologisch onderzoek (ECHO) en een vitale capaciteit van de longen en endocrinologisch onderzoek noodzakelijk.

Van de beeldvormende methoden wordt gekozen voor röntgenfoto's. Er worden beelden gemaakt van verschillende kanten en in verschillende posities. Vervolgens worden hoeken beoordeeld, bijvoorbeeld de Cobb-hoek en meting van de ernst van de kromming van de wervelkolom. Dit onderzoek kan worden aangevuld met CT of MRI, waarmee het wervelkanaal en de ruggenmergzenuwen kunnen worden beoordeeld.

De progressie van scoliose hangt af van de vorm en de bijbehorende ziekte. Bij neuromusculaire scoliose wordt bijvoorbeeld gedacht aan progressie, d.w.z. dat de misvorming van de wervelkolom voortschrijdt.

80% van de gevallen van scoliose ontwikkelt zich zonder bekende oorzaak.

Meisjes met de adolescente vorm van scoliose hebben een verhoogde kans op subluxatie van de wervelkolom.

Men denkt dat een multifactoriële invloed een rol speelt, zoals een te snelle groei en de invloed van hormonale veranderingen.

Bij infantiele scoliose daarentegen, die vaker voorkomt bij jonge jongens, verdwijnt de misvorming naarmate de groei vordert.

Het is belangrijk na te denken over de risicofactoren die de progressie van de misvorming van de wervelkolom bevorderen en deze te elimineren. Daarom is het noodzakelijk kinderen van jongs af aan te begeleiden in de richting van lichaamsbeweging.

Het kind zal niet klagen...

Natuurlijk moet worden nagedacht over het juiste type sport om het organisme van het kind niet onnodig te overbelasten. Kinderen kunnen de belasting van de sport mentaal aan en zullen niet klagen over vermoeidheid.

Zeker ook om hun ouders een plezier te doen.

Later kan overmatige sportbelasting zich uiten in problemen met het bewegingsapparaat, de gewrichten.

Ouders en kinderarts letten op houding, bewegingspatronen en de wervelkolom als geheel, van elke kant. Naarmate scoliose vordert, kan pijn in de wervelkolom uitblijven.

Aangenomen wordt dat de grootste progressie van de scheefstand van de wervelkolom optreedt tijdens de adolescentie en de groei. Scoliose op volwassen leeftijd zal al minimale progressie vertonen.

Preventie van wervelkolomproblemen en scoliose

In het geval van scoliose heeft een verkeerde houding een negatief effect. Daarom moet al op jonge leeftijd worden begonnen met een correcte houding en zit.

Regelmatige lichaamsbeweging, juist schoeisel en het vermijden van overbelasting van de wervelkolom zijn belangrijk.

Dit omvat de eerder genoemde keuze van geschikte sportactiviteiten. Zwemmen, wandelen en buiten zijn worden aanbevolen.