Pityriasis versicolor: wat is het en welke symptomen heeft het? Oorzaken en overdracht

Pityriasis versicolor wordt ook wel tinea versicolor genoemd. Het wordt gedefinieerd als een oppervlakkige, niet-inflammatoire of bijna niet-inflammatoire ziekte. Het behoort tot de oppervlakkige mycosen. Deze ontstaan door infectie met parasitaire schimmels.

Ze vertegenwoordigt ongeveer 20% van alle mycotische infecties.

Oppervlakkige cutane mycosen worden op basis van hun etiologie onderverdeeld in:

• candidiasis - candidose
• dermatofytosen - Tinea corporis
• keratomycosen - Pityriasis versicolor (Tinea versicolor)

Lees ook: parasitaire schimmel, candidiasis: kunnen huidschimmels organen beschadigen?

De belangrijkste veroorzaker van de ziekte is de gist Malassezia furfur.

In 1846 beschreef E. Eichstedt als eerste de vondst van mycotische elementen op afzettingen van de huidziekte pityriasis versicolor. De naam Microsporon furfur werd pas in 1853 gebruikt voor deze micro-organismen.

De naam Malassezia furfur werd voor het eerst gebruikt door de Fransman Henri Baillon in 1889.

De ziekte komt voornamelijk voor bij post-puberale adolescenten of jongvolwassenen.

Men denkt dat het wordt veroorzaakt door een verhoogde talgproductie in deze leeftijdsgroepen. De gist heeft dus een uitstekende voedingsbodem voor zijn bestaan.

De ziekte komt vooral voor tijdens de zomermaanden. Factoren die de ziekte veroorzaken tijdens de zomermaanden zijn hogere temperaturen, zweten, het dragen van niet-ademende kleding en schoenen en sportactiviteiten.

De incidentie van de ziekte is het hoogst in subtropische en tropische klimaten. In tropische landen is de incidentie van de ziekte tot 50%.

In noordelijke regio's zoals Zweden is de prevalentie slechts 1%.

De ziekte wordt voornamelijk veroorzaakt door onvoldoende verdamping via de huid door synthetische kleding en slechte hygiëne.

De ziekte komt bij beide geslachten in gelijke mate voor en is weinig besmettelijk. Iemand kan besmet raken door direct contact met de huid van een ziek persoon of door overdracht via kleding.

De veroorzaker van de ziekte is de lipofiele gist Malassezia furfur. Deze gist komt vaak voor op het huidoppervlak van een gezonde huid en voedt zich met talg.

Bij mensen die veel zweten of in een omgeving met hoge temperaturen werken, kan de gist zich vermenigvuldigen en de ziekte veroorzaken.

Wist je dat...

De meeste soorten malassezia maken deel uit van de normale microflora van de menselijke en dierlijke huid. Gemiddeld kunnen we 2-3 verschillende soorten malassezia identificeren op het oppervlak van één stukje menselijke huid.

Predisponerende factoren zijn onder andere

• overmatig zweten (hyperhidrosis)
• occlusieve kleding
• seborroe
• immuunziekten

De invloed van erfelijkheid is ook overwogen. Zonnefilters en oliën kunnen enige invloed hebben op de ontwikkeling van de ziekte. De lipiden die ze bevatten dienen als substraat voor de vermenigvuldiging van de gist Malassezia furfur.

Lipofilie is een kenmerkende eigenschap van alle Malassezia furfur soorten. Bijna alle Malassezia soorten zijn afhankelijk van de inname van externe lipiden. Hun cellen zijn niet in staat om verzadigde vetzuren te produceren .

Deze vetzuren zijn essentieel voor het leven van de gist. Ze zijn nodig voor de vorming van de celwand. Een rijke bron van vetstoffen is talg en de menselijke huid. De huid is een geschikte natuurlijke omgeving voor de groei van deze gist.

Malassezia gisten produceren verschillende metabolieten die een belangrijke rol spelen in hun interactie met het gastorganisme.

Blokkering van een sleutelenzym (tyrosinase) van de melanineproductie leidt bijvoorbeeld tot verminderde melanineproductie in de melanocyten van de gastheer en de vorming van hypopigmentvlekken op de huid.

Wist je dat...

In het algemeen, ongeacht het type lipofiele gist, ongeveer 80% tot 100% van de gezonde volwassenen gekoloniseerd is met malassezia.

Pityriasis versicolor een manifestatie kan zijn van intens zweten bij vegetatieve dystonie, hyperthyreoïdie, tuberculose en bij een HIV-geïnduceerde infectie.

De symptomen van de ziekte kunnen er verschillend uitzien. Vandaar de naam versicolor = bonte vlek. Lichtbruine vlekken verschijnen op ongepigmenteerde huid. Witte vlekken verschijnen op gepigmenteerde huid.

De ziekte manifesteert zich als scherp begrensde vlekken. In het begin zijn ze zo groot als een lens. Later verschijnen er koffie-witte tot vuilgele of bruine vlekken. Ze hebben een kaartachtige structuur.

De typische manifestatie van de ziekte is dat de letsels afschilferen. Dit symptoom is een belangrijk diagnostisch teken. Het onderscheidt andere pigmentaire aandoeningen die niet afschilferen (vitiligo).

In de wintermaanden zijn de laesies donkerder (bruinachtig). In de zomermaanden, vooral na blootstelling aan de zon, zijn ze lichter dan de omringende huid of wit.

Het voorkeursgebied is de middenborst en de rug. Deze gebieden bevatten een groot aantal talgklieren. Vanuit deze gebieden verspreiden de verschijnselen zich naar de zijkanten van de romp.

Soms verschijnen de symptomen van de ziekte in het navelgebied, aan de binnenkant van de dijen en op de schouders.

De diagnose van de ziekte is gebaseerd op het typische klinische beeld, het verloop en de schilfering. Voor de diagnose is het bewijs van schimmels in het inheemse preparaat van geschraapte schubben doorslaggevend.

Hoe vervellen de laesies?

Bij pityriasis versicolor schilferen de laesies zachtjes af. Deze fijne schilfering is vooral uitgesproken als de schubben met een houten spatel worden afgeschraapt. Dit is een relatief eenvoudig diagnostisch verschijnsel dat andere pigmentaire aandoeningen onderscheidt die niet schilferig zijn.

Identificatie van de veroorzaker is een belangrijk hulpmiddel bij de differentiële diagnose en het stellen van een nauwkeurige etiologische diagnose. Het is ook de basis voor het bepalen van een effectieve behandeling.

Haren, schubben, blaardeksels en nagelfragmenten worden microscopisch onderzocht. Kweekonderzoek is een noodzakelijke aanvulling op microscopisch onderzoek. Histopathologisch weefselonderzoek wordt vooral gebruikt bij diepe mycosen.

Pityriasis versicolor kan verkeerd gediagnosticeerd worden als:

• Pityriasis rosea
• Tinea corporis
• Vitiligo
• Pityriasis alba
• Seborroïsch eczeem
• Psoriasis
• Tinea corporis
• Secundaire syfilis
• Mycosis fungoides

Lees ook: Syfilis: Wat zijn de symptomen, stadia en blijvende effecten? Hoe wordt het overgedragen?

Het verloop van de ziekte is chronisch. De symptomen verschijnen aanvankelijk vooral op de flanken, romp, borst of rond het middel.

Er vormen zich kleine vlekjes op de follikeluitgangen van ongeveer 1 cm groot, die kunnen samensmelten tot grote gebieden.

De kleur van de afzettingen varieert van persoon tot persoon. Zelfs bij dezelfde persoon kunnen de afzettingen niet dezelfde kleur hebben. De meest kenmerkende kleur is lichtgeel. Soms kan het een roodachtige tint hebben.