Orthorexia: welke eetstoornis is het? Symptomen, diagnose + TEST

Het wordt orthorexia nervosa genoemd en is een eetstoornis (PPD) die in 1996 voor het eerst werd gedefinieerd door Steven Bratman, een Amerikaanse arts.

Het woord "ortho" betekent juist en "orexis" betekent smaak. Nervosa verwijst naar een obsessie.

Het is dus vooral een obsessie en fixatie op gezond en juist eten.

Dr. Bratman observeerde deze mentale ziekte bij zichzelf toen hij zich lange tijd goed voelde bij gezond eten. Later realiseerde hij zich echter dat hij geobsedeerd was door het bereiden en eten van gezond voedsel.

Na verloop van tijd merkte hij hoe zijn geest niet bezig was met iets anders dan voeding. Integendeel, hij voelde wroeging als hij "ongepast" voedsel at.

Iemand die lijdt aan orthorexia vermijdt dwangmatig voedingsmiddelen die genetisch gemodificeerd zijn, te zoet, te zout of te gekruid zijn, conserveringsmiddelen, allergenen, pesticiden, kunstmatige kleurstoffen of verschillende smaakstoffen bevatten.

Hij vermijdt ook vaak zuivel, dierlijke producten en voedingsmiddelen met een hoger vetgehalte.

Orthorexia's zoeken vooral naar rauwe biologische voedingsmiddelen zonder gluten en suiker.

Experts verdelen orthorexia in 2 basisgroepen.

De eerste groep zijn orthorexisten die tekenen van obsessie vertonen door bepaalde overtuigingen of intoleranties, maar geen staat van ondervoeding ervaren.

De tweede groep orthorexia-patiënten heeft daarentegen meer weg van anorexia. Ze beperken hun inname van gezond voedsel tot een minimum, waardoor het lichaam ondervoed raakt.

Het verschil tussen anorexia en orthorexia

Vergeleken met eetstoornissen zoals anorexia of boulimia is orthorexia een nieuwe ziekte. Het belangrijkste verschil is echter de primaire gedachte. Maar pas op! De aanwezigheid van één eetstoornis maakt de kans groter dat je een tweede eetstoornis ontwikkelt.

De anorexia richt zich op de hoeveelheid voedsel en er treedt ondervoeding op.

Een orthorexicus richt zich vooral op de kwaliteit van het voedsel en door de beperkte mogelijkheden kan secundaire ondervoeding optreden.

Recentelijk zijn er een aantal psychische stoornissen ontstaan die gerelateerd zijn aan voeding en uiterlijk, zoals drunkorexia of bigorexia.

De oorzaak van orthorexia wordt niet volledig begrepen. Er wordt veel belang gehecht aan de moderne trend van gezond eten, verschillende soorten diëten, diëten en een grote verscheidenheid aan voedselkeuzes.

Geslacht, leeftijd, mentale en fysieke toestand, beroep en risicogroep spelen een rol.

De meest kwetsbare groep om te bezwijken aan deze mentale aandoening is het vrouwelijk geslacht en mensen met voedselallergieën en -intoleranties.

De risicogroep omvat beroepen zoals: sport, modellenwerk, acteren, diëtetiek, voedingstherapie en soortgelijke beroepen die te maken hebben met gezondheid, voeding en uiterlijk.

De basismanifestatie van orthorexia is een obsessie en fixatie op schoon en gezond voedsel. Er is sprake van buitensporige zelfdiscipline en zelfbestraffing als het gaat om het bereiden en eten van voedsel.

Wanneer hij een dieet volgt, is de orthorexia persoon vervuld van trots, en omgekeerd, wanneer hij zich "misdraagt", wordt hij verdoemd.

Geleidelijk aan denkt de orthorexische persoon alleen nog maar aan eten, en het volgen van een dieet absorbeert de andere psychosociale aspecten van zijn leven. Hij bouwt zijn eigen identiteit en gevoel van eigenwaarde op door goed te eten.

De orthorexist is in staat om talloze uren per dag aan eten te denken, boodschappen te doen, ingrediënten te bestuderen, zorgvuldig eten te bereiden en het vervolgens op te eten.

Een andere mogelijke uiting van orthorexia is de desinteresse van de persoon om naar restaurants en sociale bijeenkomsten te gaan om ander voedsel te eten dan het voedsel dat hij of zij bereidt.

Er is angst voor het eten van voedsel dat additieven bevat of een 'ongeschikte' bewerking heeft ondergaan.

De meest voorkomende symptomen van orthorexia zijn:

• Obsessie met gezond voedsel
• Zoeken naar 'schoon' voedsel
• Zorgen over de kwaliteit en samenstelling van voedsel
• Voedingswaarden gaan boven smaak
• Angst om voedsel te eten dat hij of zij niet zelf klaarmaakt
• Wroeging over het schenden van een gezond dieet
• Lievelingseten overslaan vanwege de ingrediënten
• Menu's meerdere dagen van tevoren plannen

De diagnose zelf kan worden gesteld door een voedingstherapeut, psychiater, psycholoog of diëtist. Een eetstoornis wordt officieel gediagnosticeerd en uitgesloten door een arts, meestal een psychiater.

Er zijn momenteel echter geen geclassificeerde diagnostische criteria voor orthorexia.

Dr. Bratman's diagnostische test voor orthorexia

DeBratman zelftest voor de diagnose van orthorexia is ontwikkeld door Dr. Steven Bratman. Het is een zelftest bestaande uit eenvoudige ja en nee meerkeuzevragen.

Hoe meer ja-antwoorden, hoe groter de kans op een orthorexia stoornis.

Een andere veelgebruikte diagnostische test is de ORTO-15 test, ontwikkeld door Italiaanse onderzoekers, die 15 vragen bevat. Net als bij de test van Bratman geldt ook hier: hoe vaker het ja-antwoord, hoe groter de kans op orthorexia.

Korte test: beantwoord de volgende vragen:

1. Denk je meer dan 3 uur per dag na over gezond eten?
2. Plan je je dieet meerdere dagen van tevoren?
3. Word je strenger voor jezelf in je vragen en criteria met betrekking tot eten?
4. Word je overweldigd door schuldgevoelens of verlies van eigenwaarde wanneer je iets "ongezonds" eet?
5. Voel je voldoening als je eet op een manier die je als gezond beschouwt?
6. Is je gevoel van eigenwaarde toegenomen als gevolg van gezond eten?
7. Geef je de voorkeur aan de voedingswaarde boven de smaak van het voedsel?
8. Heb je favoriete voedingsmiddelen uit je dieet verwijderd die niet gezond genoeg waren?
9. Is de kwaliteit van je persoonlijke leven verminderd ten koste van de kwaliteit van je eten?
10. Beperkt de manier waarop je eet je sociale activiteiten - omgang met familie of vrienden?

Risico's en gevolgen van orthorexia

De risico's van langdurige orthorexia zijn zowel fysiek als psychologisch. Ondervoeding kan gemakkelijk optreden in de context van gevorderde orthorexia. Ondervoeding is een aandoening waarbij het lichaam niet genoeg noodzakelijke stoffen binnenkrijgt, zoals vitaminen of mineralen.

Zonder de noodzakelijke voedingsstoffen en bouwstenen kan het lichaam zwakker worden en kunnen het immuunsysteem en de afweer verslechteren. Het kan vatbaarder worden voor ziekten of de fysieke fitheid en prestaties kunnen afnemen.

Interessante informatie in het artikel:
Essentiële voedingsstoffen in de menselijke voeding: wat zijn eiwitten, suikers, vetten?

Mensen met orthorexia hebben vaak te maken met langdurige dagelijkse stress en angst om een vaste eetgewoonte te doorbreken. Er kan een angst ontstaan om "onrein" voedsel te eten.

Chronische stress is vervolgens een risicofactor en trigger voor veel ziekten van het menselijk lichaam.