Ontsteking van de neuskeelholte, faryngitis: symptomen, pijn en andere problemen

Faryngitis wordt gedefinieerd als ontsteking van het slijmvlies van de keelholte. Velen van ons verwarren faryngitis met andere aandoeningen van de luchtwegen. In veel wetenschappelijke artikelen wordt ontsteking van de keelholte tonsillofaryngitis genoemd.

De basisbegrippen worden als volgt uitgelegd:

• faryngitis - ontsteking van het farynxslijmvlies
• laryngitis - ontsteking van het strottenhoofd
• tonsillitis - tast meestal de amandelen aan
• tonsillofaryngitis - ontsteking van de keelwand en de amandelen

De keelholte is belangrijk voor het ademen en slikken en wordt ook wel de verbinding tussen de luchtwegen en de slikpassages genoemd. De keelholte is een gespierde buis die zich onder de halswervelkolom bevindt en 13 cm groot is.

De keelholte is verdeeld in 3 delen:

• nasaal (nasofarynx, epipharynx)
• oraal (orofarynx, mesofarynx)
• het strottenhoofd (hypofarynx)

Onderdeel van de keelholte zijn de amandelen, die bestaan uit lymfoïd weefsel. Het amandelweefsel is grotendeels betrokken bij het goed functioneren van het immuunsysteem.

Wist je dat...

Faryngitis is een veel voorkomende aandoening. In een wetenschappelijk onderzoek had 16% van de volwassenen en 41% van de kinderen er minstens één keer per jaar last van.

Faryngitis komt zelden voor bij baby's jonger dan 1 jaar. Het komt minder vaak voor bij baby's jonger dan 2 jaar. Faryngitis komt het vaakst voor bij kinderen van 4 tot 7 jaar.

De ziekte kan ook voorkomen bij volwassenen, maar in mindere mate dan bij kinderen. Ouders van schoolgaande kinderen en mensen die in kindergroepen werken, krijgen er het vaakst mee te maken.

Faryngitis komt het hele jaar door voor. De meeste gevallen doen zich voor in de herfst- en wintermaanden. De ziekte wordt overgedragen via afscheidingen van de luchtwegen. De incubatietijd bedraagt 24 tot 72 uur.

Faryngitis is een veel voorkomende ziekte, vooral in landen waar antibiotica te veel worden voorgeschreven en gebruikt.

In de praktijk zijn er 2 soorten faryngitis:

1. Acute faryngitis - De veroorzakers van de ziekte zijn virussen (influenza, parainfluenza) of bacteriën (streptokokken, stafylokokken, hemophilus). Acute faryngitis wordt gekenmerkt als een oppervlakkige ontsteking van het farynxslijmvlies.
   • Typische symptomen zijn zwelling van het slijmvlies, zwelling van het slijmvlies en verminderde secretie.
   • Het komt vaak voor als onderdeel van een ontsteking van de bovenste en onderste luchtwegen.
2. Chronische faryngitis - Oorzaken van de ziekte zijn roken, consumptie van alcoholische dranken of verschillende soorten allergieën.
   • Mechanische oorzaken zijn vooral poliepen of schendingen van het neustussenschot.
   • Virussen, bacteriën en schimmels (streptokokken, hemophilus, stafylokokken, E. coli, candida) krijgen gemakkelijk vat en vermenigvuldigen zich op het chronisch ontstoken en vaak geagiteerde farynxslijmvlies.

In de meeste gevallen is de oorzaak van faryngitis een infectie, hetzij viraal of bacterieel.

Virussen zijn de meest voorkomende oorzaak van acute faryngitis. Ongeveer 6 tot 20% van de gevallen wordt veroorzaakt door rhinovirussen en adenovirussen.

In 1 tot 5% van alle gevallen veroorzaken deze virussen de ziekte:

• Epstein-Barr virus (EBV).
• herpes simplex
• griepvirus
• parainfluenzavirus
• coronavirus

In het geval van bacteriële infecties wordt ongeveer 6 tot 20% van de gevallen veroorzaakt door Streptococcus pyogenes. In mindere mate (1 tot 5%) is mycoplasma of Arcanobacterium haemolyticus de veroorzaker van faryngitis.

Men denkt dat leeftijd, seizoen en omgeving een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. Bij jonge kinderen zijn virussen de meest voorkomende oorzaak. Bij oudere kinderen en adolescenten wordt de ziekte in de meeste gevallen veroorzaakt door bacteriën.

Chronische ontsteking van het farynxslijmvlies kan veroorzaakt worden door de volgende factoren:

• externe factoren zoals stof, rook, gassen, roken, chemicaliën, hete en droge lucht, kou, grote temperatuurschommelingen, alcohol, kunnen langdurige schade aan het farynxslijmvlies veroorzaken
• kan herhaalde bacteriële infecties veroorzaken in rhinosinusitis of tracheobronchitis
• de invloed van verschillende allergenen
• chronische systemische ziekten (diabetes, nierziekten, hormonale veranderingen)
• slechte spraaktechniek (vooral bij presentatoren en zangers)

Symptomen van faryngitis zijn niet specifiek.

Over het algemeen zijn de meest voorkomende symptomen van faryngitis

• keelpijn
• schrapen in de keel
• moeite met slikken
• gezwollen cervicale lymfeklieren
• lichaamstemperatuur boven 38 °C
• slechte adem

Het is niet gemakkelijk om onderscheid te maken tussen virale en bacteriële faryngitis. Virale infecties gaan vaak gepaard met de volgende symptomen:

• conjunctivitis
• hoest
• loopneus
• spierpijn
• hoofdpijn

Infectieuze mononucleose veroorzaakt tot 10% van de gevallen van faryngitis bij adolescenten. Manifestaties zijn vergrote lymfeklieren, tonsillaire afscheiding (exsudaat) en vergrote milt (splenomegalie).

De volgende tabel beschrijft de symptomen van virale en streptokokken faryngitis

Wat zijn de symptomen van acute faryngitis?

De algemene symptomen van acute faryngitis zijn onder andere een verhoogde lichaamstemperatuur en zweten. Deze symptomen komen vooral voor bij jonge kinderen. Bij oudere kinderen en volwassenen zijn de algemene symptomen onbelangrijk.

Van de lokale symptomen van acute faryngitis komen de volgende voor:

• droogheid, schuren en branden in de keel
• keelpijn (vooral bij het slikken)
• drang om te hoesten
• gevoel van doorsijpelend slijm

Bij onderzoek vindt de arts bloeddoorlopen, gezwollen, ontstoken slijmvliezen. Soms verschijnen er gele puntjes van purulente follikels. In sommige gevallen kunnen de regionale lymfeklieren vergroot en voelbaar gevoelig zijn.

Wat zijn de symptomen van chronische faryngitis?

De symptomen van chronische faryngitis zijn onder andere:

• schrapende, droge, branderige of lichaamsvreemde sensatie in de keel.
• verhoogde slijmproductie en lekkage
• pijn bij het slikken
• irritatie bij hoesten

Klinisch onderzoek is belangrijk voor de diagnose. Het doel van het klinisch onderzoek is om de subjectieve en objectieve symptomen vast te stellen.

De volgende stap om een juiste diagnose te stellen is het uitvoeren van laboratoriumtests. Laboratoriumtests zullen de veroorzaker van de ziekte aantonen.

De volgende tabel geeft een overzicht van de subjectieve en objectieve symptomen die deel uitmaken van het klinisch onderzoek

Laboratoriumonderzoek omvat:

1. Laboratoriumonderzoek om de veroorzaker van de ziekte direct te identificeren:

• kweek
• detectie van streptokokkenantigeen

2. laboratoriumtests voor indirect bewijs van het veroorzakende organisme:

• detectie van antilichamen tegen streptokokken

3. Laboratoriumonderzoek voor het aantonen van een bacteriële infectie:

• specifieke immunochemische test voor kwantitatieve bepaling van C-reactief proteïne (CRP)
• erytrocyt bezinkingssnelheid (FW)

De meeste patiënten herstellen spontaan binnen 7 tot 10 dagen. De meeste gevallen van streptokokken faryngitis verbeteren binnen 24 tot 48 uur na behandeling. Griepachtige symptomen kunnen 5 tot 10 dagen aanhouden.

Zowel virale als bacteriële vormen van faryngitis zijn besmettelijk. De bacteriën die faryngitis veroorzaken, bevinden zich voornamelijk in de neus en keel. Ze komen in de omgeving terecht in de vorm van kleine druppeltjes bij hoesten of niezen.

Iemand kan besmet raken

• door het inademen van kleine druppeltjes
• contact met een besmet voorwerp
• door het eten van besmet voedsel en besmette dranken

De dood is zeer zeldzaam, maar kan optreden als gevolg van obstructie van de bovenste luchtwegen.

Complicaties van faryngitis komen voor bij minder dan 1% van de patiënten, waaronder

• otitis media
• longontsteking
• ontsteking van de nieren
• hersenvliesontsteking

Als faryngitis wordt veroorzaakt door Streptococcus pyogenes, kunnen patiënten roodvonk en huiduitslag (exantheem) ontwikkelen.

Roodvonk uit zich meestal als streptokokkenamandelontsteking (faryngitis, tonsillitis) en komt vooral voor bij kinderen van 3 tot 10 jaar. De toegangspoort tot de infectie is in de meeste gevallen de neuskeelholte.

Het uit zich door een beginnende tonsillitis met koorts gevolgd door zaaien. Zaaien kan men zich voorstellen als kippenvel.