Ontsteking van de eierstokken (oophoritis) en ontsteking van de baarmoederaanhangsels (adnexitis)

Eierstokontsteking, oophoritis genoemd, is een vrij ernstige infectieziekte.

In sommige gevallen treft de ontsteking alleen de eierstok, maar in de meeste gevallen treedt tegelijk met de ontsteking van de eierstok ook een ontsteking van de eileider op. Het wordt salpingo-oophoritis of adnexitis genoemd. Het is een van de veel voorkomende ontstekingsziekten van de vrouwelijke geslachtsorganen.

Adnexitis is een ontsteking van de adnexa van de baarmoeder, d.w.z. de baarmoederaanhangsels die de eileider en de eierstok vormen.

De eierstokken (oviducten) zijn de gepaarde inwendige geslachtsorganen van een vrouw die de vrouwelijke geslachtscellen eicellen en het geslachtshormoon oestrogeen produceren.

De eileider (tuba uterina) is een gekoppeld orgaan dat de baarmoeder met de eierstokken verbindt. Hij heeft de vorm van een buis die uit de hoeken van de baarmoeder komt en eindigt in een trechtervormig uitlopend uiteinde dat de eierstok omgeeft.

Een ontsteking van de eierstokken gaat niet zelden gepaard met een ontsteking in het eierstokgebied, het hele bekkengebied, dat wil zeggen een ontsteking van het baarmoederslijmvlies en de omliggende weefsels.

Het wordt vaak veroorzaakt door een bacteriële infectie of is het gevolg van een chronische bekkenontsteking.

Het risico op eierstokontsteking neemt toe in de vroege stadia van het seksuele leven en houdt verband met het seksuele leven en de intieme hygiëne.

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd tussen 20 en 30 jaar worden het meest getroffen.

Meisjes in de puberteit of vrouwen na de menopauze worden minder vaak getroffen.

Meestal verspreidt de infectie zich van de baarmoederhals naar de baarmoeder, vervolgens naar de eileiders en uiteindelijk naar de eierstokken. Uiteindelijk, met complicaties, kan de ontsteking zich uitbreiden naar het buikvlies en de buikwand. Deze ontsteking kan niet ontstaan door een verkoudheid, maar verkoudheid draagt aanzienlijk bij aan de ontwikkeling van de infectie.

De ziekte wordt veroorzaakt door bacteriën, zelden ook door virussen.

De infectie dringt via verschillende wegen de eierstokken en eileiders binnen, langs ascenderende of descenderende weg.

De stijgende infectieroute

De stijgende route betekent dat de infectie van beneden naar boven gaat, d.w.z. van de vagina, baarmoeder naar de eierstok.

Het oorzakelijke agens van de ontsteking kan al in de vagina aanwezig zijn. Zodra het overgroeit en de barrière passeert, veroorzaakt het een ontsteking. De meest voorkomende overdracht van de infectie is geslachtsgemeenschap.

Ontsteking kan zich ook verspreiden na een bevalling, na een miskraam, na menstruatiebloedingen of na een baarmoederhalsoperatie. Bevalling, miskraam en het inbrengen van een spiraaltje behoren echter tot de minder vaak voorkomende oorzaken van eierstokontsteking.

Afdalende route van infectieoverdracht

Er is sprake van een descenderende route wanneer de ontsteking via de bloed- of lymfatische route van verre foci komt.

Bijvoorbeeld vanuit het maagdarmkanaal. Vanuit het darmkanaal wordt het meestal overgedragen door een appendicitis, door lekkage van effusie die ontstaat na een appendicitis.

De bloedroute kan ontsteking veroorzaken met voortdurende infectie in het lichaam, vaak bij chronische tonsillitis en bij immuungecompromitteerde vrouwen.

Auto-immune oophoritis - auto-immune oophoritis

Infectie-geïnduceerde eierstokontsteking wordt onderscheiden van auto-immuun ooforitis, die wordt veroorzaakt door een storing van het immuunsysteem.

Het immuunsysteem valt de eierstokken aan. Het beschouwt ze als een vreemd lichaam, veroorzaakt ontstekingen en zelfs atrofie (functievermindering en krimpen).

De belangrijkste symptomen zijn een onregelmatige of afwezige menstruatie, buikkrampen, een opgeblazen gevoel, misselijkheid.

Auto-immuun ooforitis kan deel uitmaken van een auto-immuunsyndroom.

Veel voorkomende veroorzakers van eierstokontsteking zijn

• Stammen van E. coli
• Proteus
• Enterokokken
• Streptokokken
• Stafylokokken
• Neisseria gonorrhoeae - veroorzaker van gonorroe
• Chlamydia trachomatis

Risicofactoren zijn onder andere

• Verkoudheid
• Hormonale schommelingen
• Slechte hygiëne
• Frequente onbeschermde seks
• Wisselende seksuele partners

Eierstokontsteking wordt niet veroorzaakt door een verkoudheid, een verkoudheid is slechts een risicofactor.

Vrouwen met een verzwakte immuniteit lopen een verhoogd risico.

Voor een ontsteking van de eierstok is pijn in de onderbuik typisch.

In het beginstadium van de ontsteking kan de pijn milder zijn en meer een pijnscheut vormen. Later verandert de pijn echter in een intensere, aanhoudende pijn. Dit hangt af van hoe snel de ontsteking groeit.

Meestal treedt de pijn op aan de rechterkant of in de hele onderbuik. Heel zelden kan de pijn aan de linkerkant optreden.

Meisjes in de puberteit hebben vaak last van terugkerende pijn in de onderbuik, die ze merken als ze van houding veranderen of als ze schudden. De pijn schiet naar het heiligbeen, de dijen of de grote schaamlippen.

De pijn wordt heviger en gaat gepaard met krampen in de onderbuik.

Een verhoogde lichaamstemperatuur komt onregelmatig voor en kan tot een week duren.

Hoge koorts komt minder vaak voor bij jonge vrouwen met een eierstokontsteking.

Genitale afscheiding is niet de regel, maar komt bij minder dan de helft van de vrouwen voor. De afscheiding kan vies ruiken, groenig of geel van kleur zijn.

De menstruatie is vaak pijnlijker, zelfs bij vrouwen die eerder geen pijn hadden tijdens de menstruatie.

Bloedingen buiten de menstruatiecyclus kunnen ook voorkomen.

Pijn tijdens het vrijen.

Snelle polsslag.

Hevige pijn tijdens de ovulatie.

Koorts bij ernstige ontstekingen gaat vaak gepaard met vermoeidheid, koude rillingen en gebrek aan eetlust.

Er kan ook een branderig gevoel zijn of pijn bij het plassen.

Frequente aandrang om te plassen.

Diarree of constipatie.

Een aanhoudende ontsteking kan ook leiden tot een tubale ligatie, met onvruchtbaarheid tot gevolg. Bij een gedeeltelijke ligatie is er een groot risico op buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

In sommige gevallen zijn er geen symptomen en blijft de gediagnosticeerde eierstokontsteking alleen over na een plotselinge aanval van bekkenpijn.

Soms zijn de symptomen mild, nauwelijks herkenbaar.

Een eierstokontsteking wordt gediagnosticeerd door een gynaecoloog op basis van een uitgebreid onderzoek.

Palpatie, onderzoek door palpatie via de vagina en de buikholte kan een ontsteking niet bevestigen. In het beginstadium van de ontsteking is de pijn bij palpatie niet uitgesproken.

Bij een voortdurende ontsteking zijn de eierstokken zacht tot pijnlijk. Later is er zwelling van de eileider, eierstok of baarmoeder, die bij palpatie duidelijk gezwollen en pijnlijk kan zijn.

Bloed- en urineonderzoek richt zich op het aantal witte bloedcellen, die verhoogd zijn in het ontstekingsproces, en CRP-waarden.

Om het infectieuze agens te identificeren, wordt een uitstrijkje van de baarmoederhals genomen, onderzocht en opgestuurd naar een laboratorium voor een kweek.

Kweekuitstrijkjes van de vagina en baarmoederhals zijn voor 50-70% identiek aan ovariumkweken.

Sonografisch onderzoek van het kleine bekken toont ontstekingsveranderingen en zwelling van de eierstok en eileider.

Een andere invasieve methode is endoscopisch onderzoek, laparoscopie. Hiermee kan materiaal worden verzameld voor onderzoek en kan de oorzaak van bekkenpijn worden onthuld. Dit onderzoek wordt eerder uitgevoerd bij volwassen vrouwen dan bij adolescenten en kinderen.

Ontstekingen van de eierstokken en eileiders komen vaak tegelijkertijd voor.

Ontsteking van alleen de eierstok komt voor bij appendicitis of na overdracht van de ontsteking door bloed- of lymfevaten.

Overdracht van ontsteking vanuit de vagina, baarmoeder, via de eileider naar de eierstok komt echter vaker voor.

Afhankelijk van de duur van de ontsteking en de aard ervan, wordt een eierstokontsteking onderverdeeld in acuut en chronisch.

Acute ontsteking

Een acute ontsteking treedt plotseling op en gaat gepaard met pijn in de onderbuik. Bij adolescente meisjes heeft de ontsteking niet zo'n sterk verloop als bij volwassen vrouwen. Een zwelling van de eileider en duidelijke gevoeligheid van de eierstok bij palpatie zijn typisch.

Chronische ontsteking

Chronische ontsteking is minder uitgesproken en gaat gepaard met menstruatiestoornissen en pijn bij het vrijen.

De ontsteking kan zich uitbreiden van de eierstok naar de omgeving, zelfs naar het buikvlies. Bij een purulente ontsteking kan zich een abces vormen of pus ophopen in de Douglas ruimte.

Een purulente ontsteking kan een geleidelijke vernauwing van de eileider veroorzaken tot deze volledig afgesloten is.

Als de ontsteking onbehandeld blijft, kan er schade aan de eierstok ontstaan, wat resulteert in het uitblijven van de menstruatie - amenorroe.

Overgang van de ontsteking naar het buikvlies kan leiden tot darmobstructie (ileus genoemd), wat chirurgische behandeling vereist.

Onbehandelde en progressieve ontsteking van de eierstok kan leiden tot een inflammatoir adnexum (niet-gespecificeerde tumor van de eileider, eierstok) of een tubo-ovariumabces, een met pus gevulde holte in de eierstok. Als het abces scheurt, kan sepsis (in de volksmond bloedvergiftiging genoemd) ontstaan, wat levensbedreigend is.

Complicaties

Bij een eierstokontsteking kunnen verklevingen, abcessen en pusophoping in de eierstok of eileider ontstaan.

Een gevaarlijk gevolg van ontsteking kan onvruchtbaarheid zijn.

Als de ontsteking aanhoudt, kan de ontsteking zich uitbreiden naar de omgeving, waardoor omliggende organen worden aangetast en verdere complicaties kunnen ontstaan.

Preventie

• Beschermde geslachtsgemeenschap
• Niet van seksuele partner wisselen
• Adequate hygiëne
• Versterken van de immuniteit

Lees ook:
Eierstokcysten: is een breuk gevaarlijk? Hoe zit het met zwangerschap?
Eierstokkanker: hoe kan het vroeg worden ontdekt? Oorzaken en hoe kan het worden behandeld?

Zwangerschap en vruchtbaarheid

Als een eierstokontsteking niet op tijd wordt opgemerkt en behandeld, kan dit de vruchtbaarheid beïnvloeden.

Als gevolg van littekenvorming in het weefsel en verklevingen treedt verstopping van de eileider op.

Bij gedeeltelijke verkleving of littekenvorming van de eileider is er een verhoogd risico op buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Soms kan de verstopping operatief worden verwijderd. Dit helpt om een normale bevruchting te bereiken. Als deze verstoppingen niet kunnen worden verwijderd, wordt Intra-uteriene Fertilisatie (IVF) aanbevolen, een kunstmatige inseminatie waarbij de verstopte eileiders worden omzeild.

Als beide eierstokken beschadigd zijn, blijven eiceldonatie en IVF de enige opties om zwanger te worden en een foetus te dragen.

Tijdens de zwangerschap en bij bevestiging van de ontsteking moet de ontsteking worden behandeld. Er worden antibiotica gegeven die zacht zijn en de foetus niet in gevaar brengen. De behandeling zelf kan langer duren en ingewikkelder zijn dan buiten de zwangerschap.