Mastitis: ontsteking van de borstklier. Wat zijn de symptomen en risico's van mastitis?

Mastitis verwijst naar een borstontsteking die gepaard gaat met onaangename en pijnlijke verschijnselen in de borst. Het komt voornamelijk voor tijdens de periode van borstvoeding geven.

Het komt zelden voor bij mannen en kan gepaard gaan met andere veranderingen in de borst.

Ontsteking van de borstklier wordt mastitis genoemd en ontsteking van de tepel wordt thelitis genoemd.

Anatomische samenstelling van de borst

De borst en borstklier ondergaan verschillende veranderingen tijdens het leven, afhankelijk van leeftijd, menstruatiecyclus, zwangerschap, borstvoeding en hormonale veranderingen.

De huid van de borst is delicaat, met een tepelhof bovenaan dat meer gepigmenteerd van kleur is, met zweetkanalen en talgklieren (klieren van Montgomery).

In het midden van de areola mammae zit de papilla mammae, waarin de kanalen van de borstklier (ductus lactiferi) binnenkomen.

De borstklier bestaat uit 15 tot 20 lobuli die ingebed zijn in vetweefsel. De lobuli komen uit in de tepel.

De borstklieren reageren op alle hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap, borstvoeding en de leeftijd van de vrouw.

De mannelijke borstklier bestaat uit een kleine hoeveelheid bindweefsel waarin zich kleine klieren zonder kanalen bevinden.

Ontsteking van het borstweefsel komt bij vrouwen op elke leeftijd voor en neemt af met de leeftijd. Ontsteking van het borstweefsel kan ook bij mannen voorkomen.

Kraamvliesontsteking

Puerperale mastitis is de meest voorkomende vorm van ontsteking van de borstklier in de postpartumperiode. Het is gerelateerd aan borstvoeding, waarbij de tepel de ingang is voor infectie.

Mastitis komt voor bij 1-5% van de moeders die borstvoeding geven.

Bilaterale mastitis tijdens de borstvoeding komt in 25% van de gevallen voor.

In de meeste gevallen blijft de ontsteking beperkt tot één borst en tot één segment van de borstklier.

De oorzaak is meestal een slechte borstvoedingstechniek die gepaard gaat met borstverzadiging. Deze reden is echter niet voldoende om een infectie te veroorzaken.

Meestal is het het gevolg van een verstopt melkkanaal waarin geen melk vrijkomt. De melk die zich achter het verstopte kanaal ophoopt, kan in het omringende weefsel terechtkomen en daar een ontsteking veroorzaken.

Er kan al dan niet sprake zijn van een borstontsteking.

Niet-puerperale mastitis

Ontsteking kan buiten de lactatieperiode optreden gedurende enkele jaren na de geboorte. Dit wordt niet-puerperale mastitis genoemd.

Het komt vaker voor bij vrouwen van 20-40 jaar.

Idiopathische granulomateuze (lobulaire) mastitis is een zeldzame vorm die vaak enkele jaren of zelfs decennia na de bevalling optreedt.

Het wordt gekenmerkt door overmatige vorming van granulatieweefsel, waarvan de oorzaak hyperprolactinemie is (verhoogde bloedspiegels van het hormoon prolactine). Het uit zich door de groei van een pijnlijke formatie in de borst, die gepaard gaat met roodheid van de huid.

Plasmocytaire mastitis treedt enkele jaren na de geboorte op. Het is een niet-purulente interstitiële ontsteking met de aanwezigheid van plasmacellen die zich ophopen in een ontstekingsbed. De borst is rood, pijnlijk en de ontsteking gaat gepaard met dikke afscheiding uit de tepel.

Diabetische mastopathie bij vrouwen met type 1 diabetes is een zeldzame en ernstige vorm van borstontsteking die zwelling, pijn en roodheid veroorzaakt.

Het kan één of beide borsten tegelijk treffen en komt vaker voor bij premenopauzale vrouwen met diabetes type 1. Bij uitzondering kan het ook voorkomen bij mannen met diabetes type 1.

Tuberculose mastitis is een zeldzame ziekte in landen met een hoge incidentie van longtuberculose en extrapulmonale tuberculose.

Het komt voor bij minder dan 1% van de borstaandoeningen. Het presenteert zich met een unilaterale harde knobbel. De lymfeklieren zijn vaak vergroot.

Andere borstontstekingen zijn

Montgomery's klierontsteking is een ontsteking van de huidklieren rond het tepelhof. Het presenteert zich met pijnlijke roodheid van de klieren en zwelling. Het lost meestal vanzelf op zonder behandeling binnen een paar dagen.

Een borstarteroom als huidcyste kan overal op de huid voorkomen met een groter aantal talgklieren. Het is voornamelijk een talgkliercyste gevuld met een dikke, witgele massa met een onaangename geur.

De ziekte van Mondor is een vorm van tromboflebitis met pijnlijke verharding van de huid op de plaats van de aangetaste ader.

In de borst wordt meestal de oppervlakkige ader aangetast. In de meeste gevallen verdwijnt dit symptoom spontaan en kunnen lokale antiflogistic (pijnstillende medicijnen om ontstekingen te verminderen) worden toegepast tegen de pijn.

De meest voorkomende veroorzakers van borstontsteking zijn streptokokken, stafylokokken en in sommige gevallen enterokokken en andere bacteriën.

Oorzaken van ontsteking kunnen zijn

Een verstopt melkkanaal - als de borst zich niet voldoende leegt, kan een van de melkkanaaltjes verstopt raken. De verstopping kan een infectie veroorzaken.

Ragades - kleine scheurtjes die zich vormen op de tepels.

Gebrek aan tepelhygiëne voor en na de borstvoeding

Melkretentie - achterblijven van melk in de borst door onvoldoende afkolven en legen van de borst.

Bacteriën komen meestal via de mond van de baby in de borst terecht tijdens het geven van borstvoeding.

Bacteriën kunnen de borst binnenkomen via een klein scheurtje in de huid of via de opening van het melkkanaal. De melk die in de borst achterblijft na onvoldoende lediging biedt zeer goede omstandigheden voor bacteriële groei.

Andere oorzaken kunnen zijn

• Beschadiging van de tepel, bijvoorbeeld door een piercing, eczeem of huidziekte
• Borstimplantaat

Risicofactoren

• Eerdere mastitis tijdens de borstvoeding
• Pijnlijke borsten met kloofjes
• Het dragen van een strakke beha tijdens de borstvoeding die meer druk uitoefent op de borsten, waardoor de melkstroom in de borsten kan worden beperkt
• Onvoldoende borsthygiëne voor en na de borstvoeding
• Roken
• Verzwakte immuniteit

Voorkomen van borstontsteking

• Volledig legen van de borsten tijdens de borstvoeding
• Borstvoeding moet zo worden gegeven dat de baby de melk volledig uit de borst zuigt en daarna aan de andere borst vastklikt.
• Correcte techniek voor het aanleggen van de baby aan de borst
• Gebruik een siliconen tepelbeschermer als de tepel gebarsten of beschadigd is

Lees ons artikel: Borstvoeding: waarom is het belangrijk? Hoe geef ik op de juiste manier borstvoeding?

Ontsteking van de borstklier uit zich meestal in pijn in de aangetaste borst, gevoeligheid bij aanraking, verharding en roodheid van de huid.

Symptomen van mastitis

• Symptomen van mastitis
  • plaatselijke pijn in de borst
  • zwelling
  • roodheid van de huid rond de ontstoken klier, waarvan de grootte overeenkomt met de grootte van de ontsteking
  • soms is er langdurige roodheid door een niet-ingesloten weke delen ontsteking
• het ontstoken gebied van de borst is merkbaar warmer
• Koorts
• Rillingen en rillen
• Mastitis gaat niet altijd gepaard met een temperatuurstijging of ontstekingsprocessen
• Verdikking van het borstweefsel of een voelbare knobbel in de borst
• Pijn en een branderig gevoel tijdens de borstvoeding
• Brandend gevoel in de borst komt soms voor, zelfs in rust
• Druk in de borst
• Vergroting van lokale knopen
• Tepelafscheiding kan wit zijn of bloed bevatten
• Ragades - scheurtjes op de tepel
• Soms kan zich een abces (een holte gevuld met pus) vormen in de aangetaste klier
• Vermoeidheid, hoofdpijn kunnen ook voorkomen
• Schilfers op de tepel

Lees ook onze artikelen:

• Borstvergroting bij vrouwen
• Een knobbeltje in de borst: wat kan het betekenen als het gezwollen of pijnlijk is?
• Borstvergroting bij mannen en de oorzaken
• Pijn bij borstvoeding
• Schilfering van de tepels

De ziekte wordt gediagnosticeerd op basis van zichtbare symptomen, tederheid van de borst en ook op basis van de medische voorgeschiedenis.

Als er geen sprake is van mastitis in de periode dat borstvoeding wordt gegeven, moeten niet alleen de mogelijke oorzaken worden vastgesteld, maar ook de risicofactoren en de dreigende gevolgen die kunnen voortvloeien uit een ontsteking.

Een juiste diagnose is erg belangrijk omdat mastitis bijvoorbeeld verward kan worden met inflammatoire borstkanker.

Er wordt ook een echografisch onderzoek uitgevoerd om andere fysiologische veranderingen in de borst uit te sluiten. Het onderzoek toont de plaats van de ontsteking in de borstklier en de omvang van de ontsteking, zodat andere ziekten met vergelijkbare symptomen kunnen worden uitgesloten.

Een echografie (ultrasonografie) helpt ook om een abces in de borst te lokaliseren.

Als je geen borstvoeding geeft, kan er ook een mammogram worden gemaakt om borstkanker uit te sluiten.

Het verloop van de ontsteking is meestal zeer plotseling en hevig.

Plaatselijk ontstaat een pijnlijke knobbel of zwelling met rode huid, gevolgd door een temperatuurstijging tot ongeveer 40 °C met rillingen, hoofdpijn en onvermogen.

Bij puerperale mastitis is het interval tussen het begin van de ontsteking en de bevalling enkele dagen tot 5 maanden, in de meeste gevallen tussen de 2e en 3e week na de bevalling.

Acute mastitis wordt veroorzaakt door letsel aan de tepel tijdens de borstvoeding, meestal veroorzaakt door goudkleurige staphylococcus aureus. Het vasthouden van melk draagt ook bij aan de infectie en helpt de infectie zich te verspreiden.

De borst raakt gezwollen en de lymfeklieren vergroot. De borsten zijn rood en pijnlijk en de algemene toestand wordt gekenmerkt door een verhoogde temperatuur en griepachtige koorts. Er is stevig, pijnlijk weefsel in de borst voelbaar.

Chronische terugkerende mastitis verwijst naar terugkerende ontsteking van de borst tijdens de borstvoeding, met daaropvolgende abcesvorming. De oorzaak is meestal de toediening van ongeschikte antibiotica of een belemmering van de melklediging, zoals een cyste, fibrose of fibroadenoom.

Als een abces spontaan leegloopt in de melk, is het nodig om de borstvoeding te stoppen en de melk af te kolven.

Complicaties van mastitis

Herhaling van mastitis - in onbehandelde of verwaarloosde gevallen met een groot abces kunnen zich meerdere abcesafzettingen ontwikkelen.

Antibioticabehandeling en drainage van de grootste abcesafzetting, die de kleine afzettingen overlapt, kan recidief (terugkeer) veroorzaken.

Daarom wordt 10-20 dagen na de behandeling een herhaald sonografisch onderzoek van de borst uitgevoerd om restabcesafzettingen uit te sluiten.

Chronische borstfistels, periareolaire fistels - bij een abcesontsteking van de borstklier in de buurt van de tepel kan het melkkanaal afbreken of beschadigd raken.

De infectie tast dus de melkkanalen aan en verspreidt zich naar afgelegen plaatsen, wat een gecompliceerd therapeutisch probleem vormt vanwege de persistentie van de purulente infectie.

Infectie van het operatielitteken kan een andere oorzaak zijn van een chronische borstfistel (uitstroomkanaal van een etterende laesie). Er ontstaat een fistel met een etterende ontstekingsinhoud.

Na behandeling kalmeert de aandoening, er ontstaat een woekering van bindweefsel door genezing van de ontsteking. Dit kan een terugkeer van de ontsteking veroorzaken. Deze aandoening kan enkele jaren aanhouden. Daarom is verwijdering van de fistel uit het ontstoken gebied noodzakelijk, gevolgd door drainage en toediening van antibiotica.