Nachtmerries: waarom treden ze op en hoe kun je ze stoppen? En bij kinderen?

Nachtmerries zijn intense negatieve onaangename dromen die gepaard gaan met het ontwaken uit de slaap. Tijdens het dromen kan de persoon bewegen, snel ademen, zweten.

Ze maken verschillende geluiden in hun slaap, zoals schreeuwen of huilen, of praten.

De persoon wordt herhaaldelijk wakker tijdens de nachtmerrie. Dan is hij wakker, kan enigszins gedesoriënteerd en verward zijn. Hij herinnert zich de droom. Het roept een sterke negatieve emotie op. Het kan een ongepaste impact hebben, wat resulteert in angst om te slapen en dus slapeloosheid.

Meestal komt deze vorm van nare dromen voor in de kindertijd.

Het is aangetoond dat mensen met een neurotisch temperament er last van hebben. Nachtmerries treden op tijdens het REM-deel van de slaap, meestal in de tweede helft van de nacht.

Nachtmerries vallen onder de diagnose van een slaapstoornis. Slaapstoornissen (parasomnieën) uiten zich door automatische bewegingen, verschillende emoties of gedragsstoornissen tijdens het inslapen, tijdens de slaap of tijdens het waken.

Het woord mot komt van het Germaanse mar, dat vertaald kan worden als fantoom.

Parasomnieën bij kinderen komen vaak voor, maar het is een voorbijgaande slaapstoornis die niet voortkomt uit een neurologische of psychiatrische ziekte.

De onderstaande tabel toont de classificatie van parasomnieën

Zoals je in de tabel kunt zien, worden nachtmerries geclassificeerd onder REM-slaapstoornissen. Ze ontstaan grotendeels als gevolg van een neurologisch of psychiatrisch probleem. Ze kunnen ook worden veroorzaakt door stress of medicatie. Dit geldt mogelijk niet voor kinderen.

Wat weten we over slaap?

Slaap wordt onderverdeeld in de niet-REM fase (orthodoxe, gesynchroniseerde slaap) en de REM fase van de slaap.

De slaapfases wisselen elkaar af gedurende de nacht.

REM is een afkorting voor rapid eye movement. De term non-REM komt van de Engelse afkorting non-rapid eye movement.

Tijdens de slaap is er een afname van de functie van het centrale zenuwstelsel. Het lijkt op een staat van bewusteloosheid, maar wordt eerder beoordeeld als een veranderde toestand dan als een perceptuele verstoring. Het is een periodieke rusttoestand die belangrijk is voor het herstel van het lichaam. Slaaptekort kan het gevolg zijn van gezondheidsproblemen.

De niet-REM en REM stadia wisselen elkaar gedurende de nacht af. De gesynchroniseerde slaap heeft 4 stadia. De REM periode neemt ongeveer 25% van de slaaptijd in beslag. Tijdens het eerste niet-REM stadium is de slaap het gemakkelijkst te wekken en de diepste slaap is tijdens het 4e stadium.

Niet-REM gaat over in REM na ongeveer 90-110 minuten.
Wakker worden gebeurt meestal in de REM-periode.

De kwaliteit van de slaap verandert gedurende het leven. Naarmate we ouder worden, neemt de diepte en de behoefte aan slaap af. En in de kindertijd worden dromen intenser en emotioneler beleefd.

Een droom is...

Dromen is een toestand van het waarnemen van verschillende visuele, auditieve en ook andere zintuiglijke sensaties. Deze worden gevormd in de hersenen tijdens de slaap. Verschillende literatuur stelt dat het onderbewustzijn dromen vormgeeft vanuit onze stemming, emoties en gedachten. Dromen kunnen onderdrukte verlangens, emoties en gevoelens laten zien.

Er wordt gesuggereerd dat bijna alle mensen dromen hebben, maar dat ze zich de inhoud ervan niet altijd herinneren. Er zijn zelfs verschillende interpretaties ontwikkeld over wat de droom met zijn inhoud betekent. Dromen die we ons herinneren, worden gedroomd in de REM-fase. Dromen die in de niet-REM-fase worden gevormd, worden niet onthouden.

Waarom heeft iemand nachtmerries? De oorsprong ervan wordt niet volledig begrepen. De oorzaak kan angst, overmatige stress, slaaptekort zijn. Op volwassen leeftijd ontstaan ze als gevolg van een somatische (lichamelijke) ziekte of mentale (psychische) stoornis. Maar ook door de invloed van drugs, alcohol of medicijnen.

Wat kan je slaap beïnvloeden?

• De bedtijdroutine
  • eten, vooral zwaar eten
  • media en televisie kijken
  • videospelletjes
• omgeving
  • plaats om te slapen
  • geur en reuk, waarbij geur rustgevend kan zijn voor de slaap en onaangename geuren storend kunnen zijn
  • te warme of te koude omgevingen
• traumatische ervaringen
• ernstige, langdurige stress
• medicijnen
• alcohol en drugs
• somatische, d.w.z. lichamelijke, ziekten
• menselijke psyche
  • neurotische aard
  • angst
  • depressieve stoornis

Nachtmerries in de kindertijd

Nachtmerries komen vooral voor in de kindertijd, maar in dit geval gaat het om een voorbijgaande slaapstoornis. Het is niet het gevolg van een neurologische of psychologische ziekte zoals bij volwassenen. De piek wordt vooral gemeld in de kleuterleeftijd.

Narcolepsie is een ander voorbeeld van een slaapstoornis.

Het treedt vaak tegelijk op met de angst van een kind voor het donker. Jonge kinderen beseffen nog niet dat het om een droom gaat en niet om de werkelijkheid. Pas op latere kleuterleeftijd kunnen ze onderscheiden dat deze onaangename droom niet echt is.

Net als een volwassene verwerkt een kind zijn of haar ervaringen van de dag tijdens het slapen. Daarom kunnen deze intense negatieve dromen het gevolg zijn van hun stemming, emoties, gevoelens, gedachten of angsten. Natuurlijk kunnen veranderingen in het gezin en aanzienlijke stress ook een negatief effect hebben.

Voorbeelden van de oorzaak van de ergste nachtmerries in de kindertijd kunnen ouderlijke meningsverschillen, ruzies en echtscheiding zijn. Maar ook het beginnen met werken van de moeder of zelfs de geboorte van een broertje of zusje. Vaak zijn ze een reactie op ernstige stress of een traumatische ervaring. En dit kan een auto-ongeluk zijn, vallen met breuken. Maar de nachtmerries hoeven geen duidelijke oorzaak te hebben.

Intens dagdromen kan ook het gevolg zijn van een verkeerde bedtijdroutine van het kind. Een goed voorbeeld is het kijken naar een ongepaste film en het ervaren van negatieve emoties vlak voor het slapen gaan. En het kan zelfs het lezen en vertellen van enge sprookjes voor het in slaap vallen zijn.

Nare dromen kunnen ook andere problemen veroorzaken

Als iemand te vaak nare dromen heeft, kan dat een negatief effect hebben op het lichaam en de psyche. Het is gebleken dat mensen met slaapstoornissen vijf keer meer kans hebben op depressieve stoornissen. Daarnaast heeft de persoon problemen met slapeloosheid, vermoeidheid, angst. Hoofdpijn en andere lichamelijke problemen worden geassocieerd.

Mensen beschrijven nachtmerries het vaakst als...

Mensen beschrijven meestal een verscheidenheid aan nachtmerries. In sommige gevallen komt dezelfde droom terug als een terugkerende nachtmerrie. Soms is dat één keer per week, maar ook met een lagere of hogere frequentie. Geschat wordt dat 5-6 procent van de wereldbevolking last heeft van nachtmerries.

Mensen beschrijven nachtmerries als:

• vallen, tuimelen
• achtervolgd worden door mensen of dieren
• moord, dood
• uitvallende tanden
• verschillende verwondingen
• natuurrampen
• verlating of ontrouw van een partner
• naaktheid
• gevangenschap
• verdwijning van een geliefde
• ontvoering door buitenaardse wezens
• verlamming
• het missen van een belangrijke vergadering, een zakelijke bijeenkomst
• onvermogen om een taak te voltooien

Nachtmerries vinden plaats in de REM-fase en de persoon herinnert zich de inhoud van de droom, beschrijft deze. In de niet-REM-fase vinden angstaanjagende dromen plaats, ook wel nachtmerries of night terrors genoemd, technisch pavor nocturnus. Deze negatieve ervaring wordt niet herinnerd. Na het ontwaken weet de persoon niet wat de inhoud van de droom was.

Het kind of de volwassene wordt wakker uit de slaap, zelfs meerdere keren tijdens de nacht. Hij of zij kan bang zijn om weer in slaap te vallen en te blijven slapen. Dit is het gevolg van slapeloosheid en overmatige vermoeidheid. Kinderen zijn onoplettend, kunnen zich niet concentreren. Dit kan gevolgd worden door hoofdpijn, maar ook door andere gezondheidsproblemen. Een neurotische of depressieve stoornis komt vaak voor.

Snelle ademhaling, snelle hartslag, zweten, wakker worden en een tijdje verward of gedeeltelijk gedesoriënteerd zijn. Deze dromen gaan gepaard met verschillende lichaamsbewegingen die niet door de wil worden gecontroleerd. Maar ook verschillende geluiden, praten in de slaap of onverstaanbare en onwelvoeglijke geluiden zijn hun manifestatie.

Beweging is gekoppeld aan verbeelding, vandaar het risico op vallen en verwondingen.

Symptomen van een nachtmerrie zijn onder andere

• rusteloze slaap
• verschillende geluiden, praten, onverstaanbare geluiden, schreeuwen, vloeken
• huilen of lachen
• bewegingen die niet door de wil worden gecontroleerd, gewelddadige of agressieve handelingen, schoppen
• snelle ademhaling en polsslag
• zweten
• ontwaken uit de slaap, inclusief herhaaldelijk ontwaken
• angst, negatieve emoties, woede
• gesloten ogen

Net als bij andere slaapstoornissen kunnen nachtmerries gediagnosticeerd worden. Om een diagnose te stellen, moet aan bepaalde criteria worden voldaan. Er worden screeningsvragenlijsten ingevuld, zoals de Stiasny-Kolster RBD screeningsvragenlijst of de ICSD diagnostische criteria.

Vervolgens wordt een polysomnografisch onderzoek (PSG) uitgevoerd. Er wordt een videopolysomnografische opname gemaakt. Er wordt een EEG (elektrische activiteit van de hersenen) en een EMG (elektrische activiteit van spieren, vooral die van de kin en ledematen) afgenomen. Er wordt een medische voorgeschiedenis beoordeeld. Een medische voorgeschiedenis is moeilijk te verkrijgen, vooral bij kinderen, jonge kinderen en baby's.

De tabel toont de Stiasny-Kolster RBD screeningsvragenlijst

Nachtmerries komen het meest voor tijdens de kindertijd, met een piek in de kleuterjaren. Dit is ook de tijd waarin het kind bang wordt in het donker. In de meeste gevallen is deze slaapstoornis van voorbijgaande aard bij kinderen. Het gaat niet gepaard met andere lichamelijke of geestelijke problemen.

Bij volwassenen komt het om verschillende redenen voor. Het begin van nachtmerries treedt vooral op in de tweede helft van de nacht. Dit is ook het moment waarop de REM-fase van de slaap het langst duurt. De incidentie is individueel, net als de inhoud van de dromen. Ze komen één keer per week voor, maar ook met een lagere of hogere frequentie.

Soms wordt een kind of een volwassene 's nachts één keer wakker, maar ook herhaaldelijk. De persoon in kwestie kan bij het ontwaken gedeeltelijk verward of gedesoriënteerd lijken. Hij herinnert zich echter de inhoud van zijn nachtmerrie. Hij beschrijft deze. Het is niet uitzonderlijk als dezelfde droom zich elke nacht herhaalt.

Tijdens de episode zelf zijn er verschillende uiterlijke verschijnselen. Deze kunnen akoestisch (geluid) zijn, maar ook motorisch. De persoon ademt snel, heeft een hogere hartslag, zweet. Een complicatie van het ontwaken is de moeilijkheid om weer in slaap te vallen, vooral vanwege de angst om te slapen. En zo gaat slapeloosheid gepaard.

Overdag is de persoon in kwestie moe, zwak en heeft vaak hoofdpijn. Zelfs bij kinderen is het mogelijk om verhoogde prikkelbaarheid, nervositeit, rusteloosheid of onvermogen om zich te concentreren, te leren en humeurigheid waar te nemen. Er is een risico op letsel en vallen, zowel tijdens de slaap als overdag.