Myocarditis: ontsteking van de hartspier. Myocardinfarct, een soort hartziekte

Myocarditis is een ontsteking van de hartspier die een verminderde hartfunctie kan veroorzaken.

De hartspier vormt de middelste massieve laag van het hart. De ontsteking ervan verhoogt het risico op een verminderde hartfunctie bij het pompen van bloed. De belangrijkste symptomen zijn pijn op de borst, kortademigheid, hartkloppingen en een onregelmatige hartslag.

Zie het artikel voor de etiologie van myocarditis, diagnose, symptomen, behandeling en nog veel meer informatie.

Hartspier in een notendop

Het hart is een hol spierorgaan ter grootte van een vuist in de borstkas. De belangrijkste functie van het hart is om zuurstofrijk bloed door de bloedsomloop te pompen.

De ritmische samentrekkingen van de hartspier zorgen ervoor dat het bloed door het bloedvatenstelsel van het lichaam stroomt.

Het hart bestaat uit drie basislagen:

• het epicard, het bovenste omhulsel van het hart
• de middelste massieve laag myocardium (spier)
• de binnenste laag weefsel, het endocardium

Het myocard bestaat uit een combinatie van gladde en gestreepte spieren. De basiscel wordt cardiomyocyt genoemd.

Wanneer de hartspier ontstoken is, wordt de functie ervan aangetast, waardoor het risico toeneemt dat de hartspier niet in staat is om bloed en voedingsstoffen naar behoren naar het lichaam te pompen.

Myocarditis

Myocarditis is een ontstekingsziekte van de hartspier die leidt tot een verminderde hartfunctie. De meest voorkomende oorzaak is een virale infectie, maar er zijn ook een aantal infectieuze en niet-infectieuze oorzaken.

Myocarditis is een ziekte die wordt gekenmerkt door een ontstekingsinfiltraat van de hartspier met necrose of degeneratie van cardiomyocyten.

Myocarditis uit zich voornamelijk in pijn op de borst, kortademigheid, toegenomen vermoeidheid en een snelle of onregelmatige hartslag.

De klinische symptomen kunnen echter variabel en minder specifiek zijn. Het eerste objectieve teken van myocarditis is meestal een vage ECG (elektrocardiografische) pathologie.

Myocarditis kan een asymptomatisch mild verloop hebben tot de ernstigste vormen die tot hartfalen leiden.

Myocarditis kan acuut hartfalen veroorzaken bij tot wel 10% van de patiënten. Met een vroege diagnose en een voldoende sterke therapie herstelt 90% van de patiënten echter volledig met minimale gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn.

Het vinden van de exacte oorzaak kan een hele uitdaging zijn als myocarditis in een laat stadium van de ziekte wordt vastgesteld. De meest voorkomende oorzaak van ontsteking van de hartspier is een virale infectie.

Myocarditis wordt voornamelijk onderverdeeld in infectieuze en niet-infectieuze myocarditis op basis van de etiologie van het ontstaan.

Besmettelijke myocarditis

De veroorzakers van deze ziekte zijn voornamelijk virussen, bacteriën en schimmels. De meest voorkomende virale niet-infectieuze myocarditis wordt veroorzaakt door het influenzavirus, hepatitisvirus, mononucleosevirus, adenovirus, parvovirus, HIV, Coxsackie B of momenteel het SARS-virus - covid 19.

Bacteriële myocarditis staat ook bekend als suppuratieve myocarditis en wordt voornamelijk veroorzaakt door Staphylococcus aureus en Staphylococus pyogenes, Boreelia burgdorferi, Chlamydia of Mycoplasma en anderen.

Gistinfecties veroorzaakt door Candida, Aspergillus en andere histoplasma schimmels kunnen minder vaak myocarditis veroorzaken, vooral bij personen met een verzwakt immuunsysteem.

Niet-infectieuze myocarditis

Ontsteking van de hartspier kan worden uitgelokt door het gebruik van geneesmiddelen, blootstelling aan bepaalde chemicaliën of zware metalen (koper, ijzer, lood) of, in zeldzame gevallen, als bijwerking van een reactie op een farmacologische behandeling.

De oorzaak kan echter niet altijd worden vastgesteld en wordt daarom idiopathische myocarditis (ziekte zonder bekende oorzaak) genoemd.

Myocarditis kan ontstaan als gevolg van ziekten en aandoeningen zoals systemische lupus, systemische sclerodermie, reumatoïde artritis, de ziekte van Kawasaki en andere systemische auto-immuunziekten.

In sommige gevallen kan het verloop van de ziekte asymptomatisch of mild zijn. De meest voorkomende klinische verschijnselen zijn hartkloppingen, pijn op de borst, overmatige vermoeidheid en toegenomen kortademigheid.

Symptomen worden voornamelijk bepaald door de oorzaak van het ontstekingsproces. Zwakte, koorts, keelpijn, diarree en andere geassocieerde tekenen van infectie komen daarom vaak voor.

Soms kunnen de symptomen van myocarditis lijken op een hartaanval. Als je last hebt van onverklaarbare pijn op de borst en kortademigheid, zoek dan onmiddellijk medische hulp.

Myocarditis wordt onderverdeeld in een acute fase (1-14 dagen) en een chronische fase (meer dan 2 weken) vanwege de pathogenese en het verloop van de ziekte.

Symptomen en verschijnselen van myocarditis:

• pijn op de borst
• toegenomen vermoeidheid en zwakte
• hartkloppingen
• snelle hartslag
• onregelmatige hartslag - aritmie
• gevoel van gebrek aan lucht
• kortademigheid
• misselijkheid en gebrek aan eetlust
• verhoogde lichaamstemperatuur
• zwelling van de benen (vooral enkels)
• spier- en gewrichtspijn

De diagnostische betekenis is het vinden van een pathologische LGE laesie (postcontrast verzadiging), die duidt op inflammatoire niet-fysiologische infiltratie van het myocard, degeneratie van cardiomyocyten met mogelijke tekenen van necrose of fibrose.

De vrije wand van de linkerventrikel is het vaakst aangetast.

De exacte diagnostische procedure wordt bepaald door de onderzoeksarts na het afnemen van een uitgebreide anamnese, een algemeen basisonderzoek en beoordeling van de klinische symptomen van de patiënt.

Het basisprincipe is de afname van een bloedmonster en de laboratoriumbeoordeling daarvan om de aanwezigheid van virussen of bacteriën in het lichaam te bevestigen of te weerleggen. De niveaus van ontstekingsmarkers die de aanwezigheid van ontsteking in het lichaam bepalen, worden ook gedetecteerd.

De basisdiagnose van myocarditis omvat een ECG (elektrocardiografie). Het ECG sluit mogelijke hartritmestoornissen, klepafwijkingen en andere oorzaken van de klinische symptomen van de patiënt uit.

De elektrische activiteit van het hart wordt gemeten. Het resultaat is een ECG-curve die de golven, oscillaties en intervallen van de afzonderlijke hartimpulsen bepaalt.

Het ECG is een snel en pijnloos onderzoek dat de elektrische prikkelingen van de hartspier laat zien en zo pathologische hartritmes kan opsporen.

Fysieke beeldvormingsmethoden omvatten röntgenonderzoek en vooral MRI (magnetic resonance imaging) of echocardiografie.

Deze onderzoeken worden gebruikt om de inwendige structuren van het hart in detail te bekijken. Ze beschrijven de grootte, toestand en structuur van de hartspier. Ze brengen eventuele klepafwijkingen, bloedstolsels of ongewenst vocht in het hartgebied aan het licht.

In sommige gevallen wordt een hartkatheterisatie uitgevoerd. Bij deze procedure wordt een kleine speciale buis (katheter) in het veneuze systeem ingebracht en door de bloedvaten rechtstreeks naar het hart geleid. Het onderzoek sluit ook het coronair syndroom uit.

Soms zal de arts een biopsie van het cardiale endomyocardium uitvoeren voor laboratoriumanalyse van het weefsel en om te controleren op de aanwezigheid van een ontstekingsproces en infectie. Biopsieonderzoek heeft een hoge specificiteit voor het vaststellen van de oorzaak van de ziekte.

Preventie van myocarditis

De preventie van myocarditis is beperkt. Er zijn echter bepaalde factoren en gezondheidsaanbevelingen die moeten worden opgevolgd om het risico op myocarditis te verminderen.

Een vroege diagnose is de sleutel tot het voorkomen van de verspreiding van de ziekte en het ernstige verloop van myocarditis. Het is noodzakelijk om bij de eerste tekenen medische hulp te zoeken.

Voldoende herstel en rust na het overwinnen van verschillende andere infecties van het lichaam is ook een belangrijke factor.

Myocarditis preventiefactoren:

• Persoonlijke hygiëne
• Dieet- en voedingsmaatregelen
• Preventie van infectie met infectieziekten
• Voldoende herstel na een infectie
• Behandeling van alle bestaande diagnoses
• Blootstelling aan teken tot een minimum beperken
• Voldoende inname van noodzakelijke vitaminen en mineralen
• Mogelijkheid om te profiteren van vaccinaties (tegen influenza, covid-19)

Prognose van myocarditis

De meeste patiënten overwinnen virale myocarditis met deskundige behandeling zonder ernstige gevolgen. Bij sommige patiënten kan de ziekte overgaan in chronische myocarditis.

De prognose van patiënten hangt het meest af van een vroege diagnose en behandeling van de veroorzakende ziekte zelf (infectie, systemische aandoening).

Een slechte prognose met een hoog sterftecijfer komt vooral voor bij acute myocarditis bij pasgeborenen.