Longontsteking: welke symptomen heeft longontsteking en hoe wordt het verdeeld?

Pneumonie (technisch longontsteking) is een ontsteking van het longparenchym. Een infectieuze longontsteking komt vaker voor.

Het verloop en de ernst van deze ademhalingsziekte hangt niet alleen af van de oorsprong van de ontsteking, maar ook van de algemene toestand van de persoon en de eventuele immuunstatus, die een grote bijdrage levert aan het verloop van de behandeling.

De veroorzaker van de ziekte is meestal een druppelinfectie die zich voornamelijk verspreidt via de bovenste luchtwegen.

Niet-infectieuze longontsteking komt minder vaak voor en kan worden veroorzaakt door allergische reacties en fysieke of chemische blootstelling. Longontsteking is een van de meest voorkomende ontstekingsziekten.

Longontsteking wordt geclassificeerd op basis van verschillende criteria. Het kan verschillende vormen aannemen. De infectieuze vorm kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door bacteriën, virussen, schimmels. De meest voorkomende zijn bacteriële ontstekingen, die ontstaan door binnendringing via de mondholte en de bovenste luchtwegen. De minst voorkomende zijn ontstekingen die worden veroorzaakt door infectie met schimmels of schimmels.

Een niet-infectieuze ontsteking wordt gekenmerkt door een ontstekingsreactie zonder infectie. Er kunnen bijvoorbeeld chemicaliën, gassen of vloeistoffen in de longen terechtkomen. Er bestaat echter een risico als dit type ontsteking gepaard gaat met een infectie.

Verdeling van longontsteking:

• naar verloop
  • acuut - plotseling, duurt maximaal 3 maanden
  • terugkerend (recidiverend) in één gebied
  • migrerend, wanneer de ontsteking zich verplaatst naar verschillende plaatsen
• afhankelijk van de uitlokkende oorzaak
  • infectieus - bacterieel, viraal, schimmel, parasitair
  • niet-infectieus - na aspiratie (inademing) van een agressieve stof, door allergie
• door epidemiologie
  • gemeenschap - op gemeenschappelijke openbare plaatsen, lichtere behandeling
  • nosocomiaal - in een ziekenhuisomgeving, slechtere behandeling
• klinische presentatie
  • typisch - wanneer symptomen wijzen op longontsteking, bijv. hoest, koorts, kortademigheid
  • atypisch - longontsteking kan optreden zonder koorts of verhoogde lichaamstemperatuur, of griepachtige symptomen zoals zwakte, vermoeidheid, gewrichts- en spierpijn
• naar ontstaansmechanisme
  • primair - alleen longontsteking
  • secundair - secundair aan een andere ziekte
• naar pathologisch beeld
  • alveolair - de alveoli zijn aangetast
  • interstitieel - weefsel tussen andere structuren zoals de alveoli is aangetast
• volgens radiografische bevindingen
  • alary - als de hele longvleugel is aangetast
  • lobair - de ontsteking is slechts in één longkwab aanwezig
  • segmentaal - mogelijk in een segment
  • bronchopneumonie - de ontsteking tast ook de luchtwegen aan

Over het algemeen wordt bij ontstekingen in de longen longweefsel beschadigd. Dit veroorzaakt hoesten en ademhalingsproblemen. Vanwege het vaak gecompliceerde verloop en de langdurige behandeling van longontsteking is preventie beter, in de vorm van regelmatige vaccinaties tegen luchtwegaandoeningen en griep. En ook in de vorm van een gezonde levensstijl.

Longontsteking ontstaat wanneer infectie of niet-infectieuze irritatie het longweefsel verstoort en beschadigt. Ontsteking wordt meestal veroorzaakt door een infectieuze oorzaak, of het nu bacteriën, virussen, mycotica of parasieten zijn.

Niet-infectieuze irritatie kan het gevolg zijn van irritatie door gasvormige of vloeibare chemicaliën die de luchtwegen binnendringen, maar ook van aspiratie (inademing) van een vreemd lichaam in de longen. Het meest riskant is aspiratie van maagsappen.

Deze bevatten agressief maagzuur of voedseldeeltjes, wat leidt tot een gecompliceerde ontsteking. Het risico op aspiratie van maaginhoud doet zich vooral voor bij bewusteloosheid, bij zware dronkenschap en ook bij vergiftiging met drugs of medicijnen.

Bij langdurig liggen hoopt slijm zich op in de lagere luchtwegen en in de longen. Dit bevordert de verspreiding van bacteriën, wat ook een ontstekingsreactie veroorzaakt. Deze ontstekingen komen vooral voor bij oudere, immobiele mensen die niet in staat zijn om regelmatig te gaan liggen.

Jonge kinderen, vooral jonger dan 1 jaar, lopen het grootste risico op longontsteking. Mensen ouder dan 60, mensen met een verzwakte immuniteit en mensen met geassocieerde chronische ziekten lopen ook een hoog risico. Longontsteking veroorzaakt door een resistente infectie kan een probleem zijn.

Bacteriële longontsteking is de meest voorkomende vorm van longontsteking. Het wordt veroorzaakt door bacteriën zoals Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes of aureus, maar ook Haemophilus influenzae of Klebsiella pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Legionella pneumophila. Dit zijn vertegenwoordigers van het community-type van bacteriële longontsteking. Ze komen vaak voor in de gemeenschap, in openbare ruimtes, buiten de ziekenhuissetting.

In het geval van ziekenhuisinfecties (nosocomiale infecties) worden deze voornamelijk vertegenwoordigd door Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae of bijvoorbeeld E. coli, RS-virus. Bij dit type longontsteking is het risico moeilijker te behandelen door resistente stammen.

Risicofactoren voor het ontwikkelen van longontsteking:

• Leeftijd (kinderen en mensen ouder dan 60)
• griep
• infecties van de bovenste luchtwegen
• chronische ziekten van het ademhalingssysteem (chronische bronchitis, chronische obstructieve longziekte)
• chronische ziekten van hart en bloedvaten
• beroerte
• verzwakt immuunsysteem (na chemotherapie, immunosuppressiva, AIDS)
• oncologische ziekten
• diabetes
• nierziekte - dialysepatiënten
• zwangerschap
• roken
• drugsverslaving
• alcoholisme
• blootstelling aan chemicaliën, bijv. werkomgeving in de bouw of landbouw

Vanwege de verscheidenheid aan oorzaken en veroorzakers van longontsteking, kan worden aangenomen dat de symptomen ook verschillend zullen zijn. Bacteriële longontsteking manifesteert zich net iets anders dan virale of schimmel longontsteking.

In het algemeen kun je zeggen dat longontsteking symptomen heeft als:

• Kortademigheid
• er kan sprake zijn van een snelle ademhaling
• hoesten (droog of productief, afhankelijk van de veroorzaker)
• pijn op de borst, verergerd door diep ademhalen, hoesten

Er zijn ook algemene symptomen, van verschillende intensiteit:

• rillen, koude rillingen
• stijging van de lichaamstemperatuur tot koorts
• afkeer
• misselijkheid
• vermoeidheid
• zwakte
• hoofdpijn
• pijn in gewrichten, spieren

Het typische symptoom van longontsteking is ademhalingsmoeilijkheden en hoesten. De hoest kan droog zijn, later vochtig en met slijm. Meestal omvatten de kenmerkende klinische verschijnselen een verhoogde temperatuur, soms koorts.

Afhankelijk van de veroorzaker van de ontsteking kunnen echter ook andere symptomen optreden. Bij ernstigere vormen van longontsteking treden kortademigheid en pijn op de borst op. De pijn op de borst kan brandend, stekend of anders zijn.

Bacteriële longontsteking

Bacteriële longontsteking wordt gekenmerkt door koorts (lichaamstemperatuur hoger dan 38 °C) en algemene malaise. Bacteriële longontsteking wordt ook gekenmerkt door een productieve hoest. Er is ook sprake van het ophoesten van slijm of pus. Het slijm kan een verschillende consistentie, kleur (groen, geel, bruinachtig, bloedig) en hoeveelheid hebben.

Virale longontsteking

Bij een virale longontsteking is er meestal alleen een verhoogde temperatuur (lichaamstemperatuur tot 38 °C). De virale longontsteking is minder intens. De hoest is irriterend, droog, verstikkend. Er zijn natuurlijk bijbehorende ademhalingsmoeilijkheden. Er is ook pijn op de borst.

Bilaterale longontsteking met een typisch melkglasbeeld op röntgenfoto's komt ook voor bij COVID-19, die wordt veroorzaakt door een nieuw coronavirus, namelijk SARS-CoV-2.

Andere soorten longontsteking

Bij mycotische ontstekingen zijn de verschijnselen vergelijkbaar met die van virale oorsprong.

De deskundige die garant staat voor het artikel, Zuzana Kožlejová, MD, PhD, voegt de volgende informatie toe.

Er is bijvoorbeeld sprake van longontsteking zonder lichaamstemperatuur of koorts, met een milde hoest. Dyspneu na inspanning kan gepaard gaan met longontsteking. Bij een luisteronderzoek kan de bevinding negatief zijn, hoewel de röntgenfoto uitgebreide longbetrokkenheid laat zien.

De diagnose van longontsteking is gebaseerd op de voorgeschiedenis en het klinische beeld. De aanwezigheid van veranderingen in de ademhaling wordt onderzocht door te luisteren met een fonendoscoop. Beeldvormende methoden zijn onder andere röntgenfoto's van de borstkas of CT-scan.

Röntgenfoto's van de borstkas en CT-scan onthullen de mate van betrokkenheid en schade aan het longweefsel en identificeren de plaats van de ontsteking. De voorgeschiedenis en symptomen worden gebruikt om mogelijke risicofactoren voor complicaties te identificeren.

Zoals bij elke ontsteking worden er bloedtests in het laboratorium uitgevoerd, voornamelijk bloedtellingen en serologische tests. Er wordt ook sputumonderzoek uitgevoerd voor microbiologisch onderzoek en antibioticagevoeligheid.

Indien nodig wordt een bronchoscopie uitgevoerd bij chronische problemen en bij onduidelijke bevindingen op röntgenfoto's. De reden hiervoor is om een tumor - oncologische ziekte - uit te sluiten. Soms is het nodig om tijdens de bronchoscopie direct een monster van de luchtwegen te nemen.

Primaire longontsteking met een bacteriële verwekker is ernstiger en wordt gekenmerkt door een stijging van de lichaamstemperatuur tot 38 °C (tot koorts). Meestal is er de eerste uren sprake van een droge hoest, die daarna productief wordt.

Ophoesten van slijm van verschillende consistentie en kleur, zoals groen, geel, bruinachtig, purulent of bloedig slijm. Het virale agens veroorzaakt geen hoge koorts, maar meestal alleen een verhoogde lichaamstemperatuur (tot maximaal 38 °C). De hoest is droog, irriterend en verstikkend.

Dyspneu komt voor. De ademhaling kan snel en oppervlakkig zijn. Piepen, fluiten of ruisen worden gehoord. Pijn op de borst is een probleem als gevolg van dieper ademen en hoesten. Aanzienlijke pijn bij het ademen wijst op pleuritis.

Zogenaamde griepachtige verschijnselen kunnen aanwezig zijn voor de eerste griep, maar ook door longontsteking. Onder de algemene symptomen is er algemene zwakte, malaise, vermoeidheid, misselijkheid, spier-, gewrichts- en ledematenpijn. Maar ook hoofdpijn, gebrek aan eetlust, zwaar gevoel op de maag tot braken.

Algemene symptomen, zonder het typische verloop van longontsteking, kunnen aanwezig zijn bij atypische longontsteking. Het is belangrijk om bij ernstigere problemen onmiddellijk een specialistisch onderzoek te laten doen om complicaties te voorkomen.

Mogelijke complicaties van longontsteking zijn

• pleuritis, borstvliesontsteking
• empyema - een purulente afzetting in de pleurale ruimte
• abces - een ingekapseld ontstekingsproces
• gangreen - weefselnecrose
• septische shock
• dood bij ernstige longontsteking

Ontsteking wordt veroorzaakt door de immuunreactie van het lichaam op verstoring en beschadiging van het longweefsel. Het is erg belangrijk om snel een diagnose te stellen en zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen. Bij onvoldoende behandeling bestaat het risico op het ontwikkelen van een chronische longaandoening, mogelijk resulterend in een longabces en ook een blijvende vermindering van de longfunctie. In hoogrisicogroepen eindigt bijna een derde van de gevallen zelfs in de dood.