Longkanker: wat zijn de oorzaken en risico's, symptomen en verloop?

Wat is longkanker? Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van longkanker? Kent u de symptomen van longkanker?

Hoe werken de longen?

Niet elke hoest is gewoon een hoest... Sigaret roken en e-sigaret roken? Hoe kan ik voorkomen dat ik longkanker krijg? Lees ook over de vele mythes in onze samenleving.

Ademen is een van de basisfuncties van het leven.

Ziekten van de luchtwegen zijn onder meer longkanker.

Longkanker wordt gekenmerkt door de oncontroleerbare groei van abnormale cellen in de longen.

Mythe: We horen vaak in onze bevolking:"Veel mensen roken en krijgen geen longkanker, dus roken is niet zo schadelijk."

Veel mensen stellen zich negentigjarige mannen met een pijp of sigaret voor die hun hele leven hebben gerookt en geen kanker hebben gekregen. Dat gebeurt in sommige gevallen inderdaad.

Maar roken is schadelijk... En we weten niet wat onze echte genetica is...

Laten we een schone diepe adem door gezonde longen waarderen...

Longen

Bij de ademhaling wordt zuurstof uit de lucht en kooldioxide uit het bloed uitgewisseld.

De lucht komt de longen binnen via het strottenhoofd, de luchtpijp, de bronchiën en de bronchiën in de longkamers, die omgeven zijn door bloedvaten - haarvaten.

De longen bevinden zich in de borstkas en worden beschermd door de ribbenkast.

De longen zijn verdeeld in een rechter- en een linkerdeel.

Ze bevatten ongeveer 300 miljoen longkamers, alveolen genaamd.

Het totale volume van de longen bedraagt 4-6 liter, afhankelijk van het geslacht, de constitutie van de persoon en de conditie.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen de bovenste en onderste luchtwegen.

De bovenste luchtwegen omvatten de neusholte, de neuskeelholte en het strottenhoofd. De onderste luchtwegen omvatten de luchtpijp, de bronchiën, de bronchiën tot aan de longkwabben.

Ventilatie is het proces van inademing (inspiratie) en uitademing (expiratie).

Tijdens de inspiratie wordt de luchtweg wijder en langer, tijdens de expiratie wordt hij nauwer en korter.

Bij een longziekte zijn de basisfuncties aangetast. Patiënten ervaren een verminderde levenskwaliteit.

Kenmerken

Longkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker ter wereld.

Wereldwijd is longkanker goed voor ongeveer 11% van de totale incidentie van nieuw gediagnosticeerde kanker bij beide geslachten.

In 2020 waren er 2 206 771 nieuwe gevallen van longkanker en 1 796 144 sterfgevallen door deze kanker.

Longkanker staat op de eerste plaats wat betreft de totale mortaliteit van alle vormen van kanker. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen.

De incidentie- en sterftecijfers voor mannen zijn drie keer zo hoog als voor vrouwen. Het totale aantal mannelijke rokers neemt af, waardoor het sterftecijfer lager is dan in het verleden.

Het aantal vrouwelijke rokers daarentegen is de afgelopen 15 jaar toegenomen. Dit houdt verband met de stijgende trend in de incidentie van longkanker bij vrouwen (WHO-statistieken, GLOBOCAN 2020).

De WHO schat dat er jaarlijks ongeveer 1,1 miljard rokers zijn en 7 miljoen sterfgevallen als gevolg van roken.

Longkanker neemt nu echter ook toe bij nooit-rokers - LCINS (Lung Cancer In Never Smokers).

Dit is een groep mensen die nooit heeft gerookt en niet onder invloed stond van passief roken.

In deze groep wijzen onderzoekers op luchtvervuiling binnenshuis, beroepsmatige blootstelling, de invloed van bepaalde genetische mutaties, zelfs infectie met HPV en Mycobacterium tuberculosis, hormonale invloeden, voedingsfactoren en diabetes mellitus.

Classificatie van longtumoren

De term bronchogeen carcinoom verwijst naar kwaadaardige tumoren van de bronchiën, ook kwaadaardige tumoren die voortkomen uit het longparenchym.

Longkanker wordt simplistisch in groepen verdeeld:

• niet-kleincellige longkanker (NSCLC)
• kleincellige longkanker (SCLC)
• Er zijn een aantal histologische typen en subtypen, maar de bovenstaande indeling dient ter snelle oriëntatie.

Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van longkanker?

Risicofactoren

De meest voorkomende oorzaken zijn...

Roken

• Ongeveer 80-90% van de longkankers bij mannen en 50% bij vrouwen wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling van de longen aan sigarettenrook.
• Roken is de oorzaak van 85-90% van de longkankers.
• 70% van de teer uit sigarettenrook slaat neer in de longen.
• Rokers lopen 30 keer meer risico op longkanker dan niet-rokers.
• Ook het roken van sigaren, pijpen en marihuana verhoogt het risico.

Vele epidemiologische studies hebben de rol van het roken van tabak bij het ontstaan van longkanker duidelijk aangetoond.

Tot de belangrijkste kankerverwekkende stoffen behoren polycyclische aromatische koolwaterstoffen, aromatische nitroverbindingen, nitrosaminen, aldehyden, butadieen, metalen - chroom, nikkel, cadmium, polonium en andere.

De risicoverhouding van longkanker bij rokers ten opzichte van niet-rokers is 9,2-14 : 1. Bij het roken van meer dan 20 sigaretten per dag is dat 14,7-25,1 : 1.

Een belangrijke invloed op het verhoogde risico op longkanker - nog meer dan het aantal sigaretten - is de duur van de blootstelling van de longen aan tabak. Het hangt dus af van hoe lang iemand rookt.

Mythe: Roken is mijn zaak en ik schaad alleen mijn gezondheid...

Er zijn nu veel klinische studies met laboratoriumresultaten, epidemiologisch bewijs dat onvrijwillig (passief) roken longkanker kan veroorzaken.

Het International Agency for Research on Cancer (IARC) was de eerste internationale organisatie die beschreef dat "onvrijwillig roken", d.w.z. het inademen van sigarettenrook geproduceerd door een andere roker, een bewezen kankerverwekkende stof voor de mens is.

Meeroken is een ernstige risicofactor!

Vooral als men in hetzelfde huishouden woont als een actieve roker en rechtstreeks in huis rookt.

Helaas zien we steeds vaker het alarmerende beeld van een rokende ouder naast een hulpeloos kind!

Andere risicofactoren:

• Kankerverwekkende chemicaliën - asbest, arsenicum, chroom, nikkel, silicium, uitlaatgassen van verbrandingsmotoren.
• Straling - radiotherapie, radon

E-sigaretten

Het roken van elektronische sigaretten is een "hot topic" voor longkanker.

De laatste jaren zien we een toename van het roken van elektronische sigaretten, de zogenaamde e-sigaretten.

Onder de bevolking heerst de algemene overtuiging dat ze helemaal niet schadelijk zijn of dat ze "gezonder" zijn.

In vergelijking met het conventionele roken van tabak werden aanvankelijk lagere niveaus van toxische en kankerverwekkende stoffen beschreven. Dit controversiële onderwerp is echter onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Het ontbreekt nog steeds aan overtuigende gegevens voor de lange termijn.

Zeker is dat het roken van elektronische sigaretten geen voordelen heeft voor de gezondheid en dat we geen vitamines inademen.

Momenteel wijzen studies op zorgwekkende niveaus van toxische stoffen, nicotine en kankerverwekkende stoffen voor de longen, vergelijkbaar met conventioneel roken.

Er zijn gegevens gepubliceerd over een lager risico van luchtweginfecties en enkele lagere niveaus van toxische stoffen, maar alleen op korte termijn.

Een recent multicentrisch onderzoek in 2020 wijst op hetzelfde risico van hoofd- en nekkanker als bij conventioneel roken.

E-sigaretten bevatten ook onbestudeerde additieven met twijfelachtige toxiciteitsrisico's en hun twijfelachtige afbraak in het metabolisme van het menselijk lichaam op lange termijn.

De meeste klinische studies zijn het erover eens dat een definitieve beoordeling van de lagere toxiciteit van e-sigaretten nog niet mogelijk is.

Gezondheidsorganisaties en deskundigen op dit gebied maken zich wereldwijd zorgen over de aanzienlijke gevolgen van e-sigaretten en de enorme toename van nicotineverslaving onder adolescenten.

Ik ga stoppen met roken...

Roken is geen gewoonte, het is een verslaving. Daarom is de echte strijd om voorgoed te stoppen met roken moeilijk.

Zelfs een kleine hoeveelheid sigaretten per dag (1-2 sigaretten) is roken. Minderen met roken is niet hetzelfde als stoppen. Medicijnen die nicotine bevatten helpen de ontwenningsverschijnselen te verlichten.

Mythe: Ik rook al enkele maanden niet meer, ik heb mijn lichaam schoongemaakt...

Uit onderzoek is gebleken dat het ongeveer 12 jaar na de laatste sigaret duurt voordat de longen van een roker zich hebben aangepast aan die van een niet-roker.

De voordelen voor het lichaam zijn afhankelijk van de duur van het stoppen met roken.

Het is duidelijk het voordeligst om op jonge leeftijd te stoppen met roken. Er is beschreven dat de levensverwachting bij mannen vóór de leeftijd van 35 jaar met 6,9 tot 8,5 jaar en bij vrouwen met 6,1 tot 7,7 jaar toeneemt in vergelijking met mensen die blijven roken.

Het heeft altijd zin om te stoppen met roken.

Symptomen van longkanker

• chronische hoest
• verergering van chronische hoest
• bij rokers een verandering in de aard van de hoest!
• ophoesten van slijm met een mengsel van bloed tot massaal ophoesten van bloed
• kortademigheid, gevoel van luchtgebrek (dyspneu)
• pijn in de borststreek
• terugkerende longontsteking
• pijn in de botten tot pathologische botbreuken
• algemene zwakte, vermoeidheid, zwakte
• gewichtsverlies tot ernstig gewichtsverlies (cachexie)
• neurologische symptomen (voor secundaire laesies - metastasen naar het centrale zenuwstelsel)
• symptomen afhankelijk van de locatie bij aanwezigheid van andere verre uitzaaiingen
• ernstige complicatie - superior vena cava syndroom (wanneer de tumor in de verdrukking komt en de bloedstroom door de superior vena cava wordt beperkt)
• uit zich in heesheid, zwelling van gezicht, ogen, hals, bovenste ledematen tot en met verkleuring, aanzienlijke conjunctivale congestie, oorsuizen, pijn op de borst tot en met ademhalings- en slikstoornissen, de aandoening kan culmineren in levensbedreigend oedeem van het strottenhoofd.

De basis is een grondig lichamelijk onderzoek van de patiënt en de medische voorgeschiedenis.

Auscultatie van de longen is een van de eerste onderzoeken die ziekten van de luchtwegen aan het licht kunnen brengen.

Een negatieve uitslag van de auscultatie van de borstkas sluit longkanker niet uit.

De patiënt moet door een longarts worden onderzocht wanneer de bovengenoemde moeilijkheden zich voordoen.

Roken en een positieve familieanamnese zijn verzwarende factoren.

De eerste keuze voor beeldvormend onderzoek is een röntgenfoto van de borstkas. CT (computertomografie) van de longen geeft een nauwkeurig beeld. In sommige gevallen kan PET-CT (positronemissietomografie) worden gebruikt bij de diagnose.

Vooral bij longkanker wacht de patiënt bij elke stap van de diagnose af. Maar de tumor wacht niet.

Negeer de symptomen niet, ga op tijd naar de dokter.

Het is belangrijk om bij de basisdiagnose en de stadiëring (indeling van het klinisch stadium) meteen te weten dat de patiënt geen kleincellige longkanker heeft.

Onbehandelde kleincellige longkanker leidt binnen ongeveer 6 weken tot de dood. Als in het beperkte stadium van de ziekte onvoldoende wordt behandeld, zal het wachten op behandeling de vooruitzichten van de patiënt aanzienlijk verslechteren.

De overgang van gelokaliseerde "beperkte" ziekte naar gevorderde "uitgebreide" ziekte betekent een verandering in de mediane overleving.

Voor niet-kleincellige longkanker is het effect van een mogelijk langere diagnose op de overleving bescheidener dan voor kleincellige longkanker.

Laboratoriumonderzoek

Standaard bloedbeeld, biochemie en oncomarkers (SCCA, CYFRA, NSE, CEA) kunnen nuttig zijn.

Bronchoscopisch onderzoek

Bij dit onderzoek wordt een monster genomen voor cytologisch en/of histologisch onderzoek.

Het is een endoscopisch onderzoek, dat misschien niet comfortabel is voor de patiënt, maar een zeer hoge diagnostische waarde heeft.

Het wordt ook gebruikt in de behandeling als een zogenaamde therapeutische bronchoscopie, bv. om bloedingen te stoppen (massaal ophoesten van bloed), het inbrengen van stents (speciale buisjes om de luchtwegen te verruimen in geval van tumorbeklemming), laserbehandeling van tumorverstoppingen, bronchoscopisch uitzuigen van slijm in geval van stagnatie in de luchtwegen, bv. na chirurgische ingrepen, enz.

Hoe wordt een bronchoscopie uitgevoerd?

Bij bronchoscopie gebruikt de arts een dunne flexibele of stijve buis (bronchoscoop) met licht en camera om de luchtwegen van binnenuit te bekijken.

Zo kan hij rechtstreeks de toestand van de luchtwegen zien en beoordelen, ziekten, ontstekingen en tumoren opsporen en een monster nemen voor verdere analyse (histologisch, cytologisch, microbiologisch onderzoek enz.). Deze directe visualisatie van de luchtwegen is onvervangbaar.

Vóór de eigenlijke start krijgt de patiënt een behandeling om hem te ontspannen en te kalmeren, analgosedatie genoemd. De arts spuit ook een verdovende spray (narcose) in de neusholte en de keel.

Algemene verdoving wordt minder vaak gebruikt, maar meer in gevallen waarin een zogenaamde harde (starre) bronchoscoop nodig is.

Het onderzoek is relatief snel en pijnloos. Het duurt ongeveer 20-30 minuten, afhankelijk van de vraag of er weefselmonsters moeten worden genomen. De arts haalt de bronchoscoop eruit, maakt het onderzoek af en de patiënt gaat naar huis.

U mag vóór de bronchoscopie (ongeveer 6 uur) niet eten of drinken. Ook na het onderzoek mag de patiënt niets eten.

De luchtwegen zijn geïrriteerd en voedsel of drank kan bijvoorbeeld worden ingeademd.

Keelirritatie, keelpijn of heesheid kunnen bij sommige patiënten van voorbijgaande aard zijn.

Als u de instructies van de arts opvolgt, hoeft u zich geen zorgen te maken.

De basistechnieken voor bronchoscopisch onderzoek zijn

• schuren met een borsteltje (brushing) voor cytologisch onderzoek
• tangbiopsie (excisie) voor histologisch onderzoek
• bronchiale lavage (spoeling)

Andere mogelijkheden zijn transbronchiale naaldaspiratiebiopsie (TBNA). Deze wordt gebruikt bij specifieke indicaties, bijvoorbeeld wanneer tumorweefsel zich in de zogenaamde submucosa bevindt, bij afwezigheid van endobronchiale veranderingen.

Bij autofluorescentiebronchoscopie wordt de tumor belicht met ultraviolet licht en fluoresceert hij anders dan het gezonde omringende slijmvlies.

Endobronchiale ultrasonografie (EBUS) is een onderzoeksmethode die ultrasone beeldvorming van de tumoromgeving en materiaalverzameling mogelijk maakt.

Cytologische diagnose gaat vooraf aan definitieve histologie in het diagnostisch proces. Het is een nuttige methode voor oriënterend onderzoek, waarmee snel onderscheid kan worden gemaakt tussen reactieve veranderingen en tumorveranderingen.

Vaak wordt water in de longen gevonden (pleurale effusie). Water in de longen kan verschillende oorzaken hebben en komt voor bij een aantal ziekten, waaronder longkanker. Cytologisch onderzoek is zeer nuttig bij de besluitvorming.

Histologisch onderzoek van het weefsel is onmisbaar voor de diagnose van maligniteit. Op het gebied van de praktische geneeskunde brengt de vooruitgang van de wetenschap nieuwe bevindingen op het gebied van de moleculaire diagnostiek (immunohistochemie, genetische tests, enz.).

De behandeling van patiënten met behulp van genetische en moleculair-biologische analyses opent therapeutische mogelijkheden.

Kennis van individuele mutaties van EGFR, ALK, MET, ROS en andere genen, isolatie van circulerende tumorcellen uit bloed, de zogenaamde liquid biopsy, is van groot diagnostisch en therapeutisch belang.

Videothoracoscopie (VATS) is een chirurgische procedure waarbij de chirurg via een kleine incisie de borstkas binnengaat. Er wordt een camera in de borstkas gebracht en het beeld wordt naar een monitor gestuurd.

Met behulp van speciale endoscopische instrumenten zijn diagnose van verdachte (vermoedelijke) kwaadaardige laesies, resectie en definitieve biopsie mogelijk.

In geval van aanzienlijke tumoruitvloeisels is een diagnostische en therapeutische procedure met de naam talkpoeder mogelijk. Een speciaal talkpoeder wordt in de pleurale (borst)holte geïnjecteerd.

De lagen van de pleurodesis worden dan samengevoegd. De effusie mag zich niet verder vormen.

In de oncologie komt u de volgende termen tegen

Gradering - evaluatie van de differentiatiegraad.

Goed gedifferentieerde tumoren lijken sterk op het weefsel waaruit ze zijn ontstaan.

Slecht gedifferentieerde tumoren worden daarentegen gekenmerkt door duidelijke cytologische en architecturale veranderingen van de cellen en hebben een slechtere prognose.

In de oncologie komen we ook zogenaamde anaplastische tumoren tegen, die ongedifferentieerd zijn en waarvan de histogenetische indeling problematisch is.

Stagering is een beoordeling van het stadium van de ziekte op basis van de grootte van de tumor, de mate van lokale betrokkenheid, de toestand van de regionale lymfeklieren en de aan- of afwezigheid van verre metastasen (secundaire foci).

TNM-classificatie - algemene basisclassificatie:

• T - categorie
• T0 - afwezigheid van tumor
• Tis - in situ (niet-invasieve tumor)
• T1 - kleine of minimaal invasieve tumor in het primaire orgaan
• T2 - grotere of meer infiltrerende tumor in het primaire orgaan
• T3 - groter en/of infiltrerend in de marges van het primaire orgaan
• T4 - zeer grote en/of sterk infiltrerende tumor of tumor die zich buiten het primaire orgaan verspreidt
• N - categorie
• N0 - geen lymfekliermetastasen
• N1 - regionale lymfeklierbetrokkenheid
• N2 - uitgebreide regionale lymfeklierbetrokkenheid
• N3 - verre lymfeklierbetrokkenheid
• M - categorie
• M0 - geen verre metastasen
• M1 - aanwezigheid van verre uitzaaiingen

Klinische stadia van de ziekte

Vroeg stadium I tot klinisch terminaal stadium IV.

Volledige remissie - volledige verdwijning van oncologische verschijnselen (duur min. 4 weken).

Gedeeltelijke remissie - gedeeltelijke verdwijning van oncologische symptomen (duur min. 4 weken).

Ziekteprogressie - vorming van nieuwe laesies, uitbreiding van oorspronkelijke laesies volgens specifieke criteria.

Stabilisatie van de ziekte - reactie op de behandeling, tussen gedeeltelijke remissie en ziekteprogressie.

Longkanker wordt vaak pas in een vergevorderd stadium klinisch zichtbaar.

Bij rokers moet longkanker worden overwogen tijdens de poliklinische screening, vooral bij degenen die in een risicovolle omgeving werken, bij zwakte, gewichtsverlies of een verergerende hoest.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen primaire longkanker die uit dit orgaan voortkomt en secundaire kanker die in de longen is gelokaliseerd (metastasen).

Als de longtumor zich uitbreidt, kunnen er uitzaaiingen zijn in de hersenen, de botten, de lever, enz.

Alvorens de symptomen van longkanker zelf te beschrijven, is het nuttig de hoest en de soorten hoest nader te begrijpen.

Hoest

• Acute hoest - duurt minder dan een week
• Subacute hoest - duurt tot 8 weken (bij infecties)
• Chronische hoest - duurt langer dan 8 weken (verdwijnt meestal niet spontaan, tast de levenskwaliteit aanzienlijk aan)

Wat voor soort hoest stoort u? Droge, irriterende hoest? Vochtige hoest met slijmproductie?

• Ochtendhoest
• ochtendhoest tot het ophoesten van sputum (slijm)
• droge hoest
• droge hoest die gepaard gaat met pijn achter het borstbeen (heel vaak bij patiënten als bijwerking van zeer doeltreffende hartmedicijnen, ACE-remmers genoemd)
• hoest die gepaard gaat met inspanning
• hoest die gepaard gaat met kortademigheid
• hoest die gepaard gaat met piepen op de borst en kortademigheid (vaak bij astmapatiënten, vooral 's morgens en na het ontwaken)
• droge hoest in verband met slijmvliesontsteking, rhinitis (vaak seizoensgebonden, allergische verschijnselen).
• vochtige hoest met slijmproductie (verschillende mengsels van pus, bloed kunnen ook aanwezig zijn)
• chronische hoest die gepaard gaat met frequent maagzuur (pyrosis)
• chronische hoest met het gevoel dat er slijm uit de sinussen lekt (meestal bij het inslapen, 's nachts)
• hoest die wordt veroorzaakt door een verandering van houding en die gepaard gaat met hoesten

Hoest bij rokers

• rokers ontwikkelen de hoest geleidelijk, zelfs gedurende meerdere jaren
• de patiënt is zich er soms niet eens meer van bewust
• ontkent vaak de aanwezigheid ervan als erop wordt gewezen
• beschouwt hoesten over het algemeen als een normaal verschijnsel.

Mythe: Ik weet zeker dat ik geen longtumor heb, want ik hoest geen bloed op...

Lees ook

• Hoe roken en chronische bronchitis met elkaar in verband staan + symptomen en risico's
• Waar is het allemaal begonnen?

Prognose van de ziekte

De prognose van de ziekte hangt af van het histologische type van de ziekte, het stadium van de ziekte en de klinische toestand van de patiënt en de bijbehorende complicaties.

Helaas blijft longkanker een van de moeilijkst te behandelen vormen van kanker met een ongunstige prognose.

Stoppen met roken blijft nuttig qua regime en beperking van co-infecties van de luchtwegen.

Veel rokers zouden onmiddellijk stoppen als zij zichzelf maar één keer zagen stikken en sterven aan longkanker.

Een effectieve antirookcampagne is het plaatsen van verschillende afbeeldingen van kanker op sigarettenpakjes.