Klierkanker ook op jonge leeftijd? Wat is het, waarom en hoe openbaart het zich?

De tumor kan zich op verschillende plaatsen in het strottenhoofd bevinden. Vroegtijdige opsporing van het tumorproces is erg belangrijk. In latere stadia infiltreert de tumor massaal in de omliggende weefsels.

Het komt vaak voor dat kankercellen uitzaaien naar andere delen van het lichaam, bijvoorbeeld naar de longen.

Niet elke tumor in het strottenhoofd is kwaadaardig.

Goedaardige (niet kwaadaardige) tumoren groeien langzaam. Ze gedragen zich niet invasief naar hun omgeving, zoals kwaadaardige tumoren. En goedaardige tumoren metastaseren niet.

Goedaardige tumoren zijn onder andere nodulus vocalis. Dit is een knobbeltje dat zich vormt op de stembanden. Het is het meest bekend bij zangers. Een stembandpoliep kan zich vormen wanneer de stembanden verstopt zijn. Niet-kwaadaardige aandoeningen zijn ook squameuze papillomen van het strottenhoofd.

Kwaadaardige tumoren groeien in de omgeving, beschadigen het aangrenzende weefsel en hebben de neiging om uit te zaaien. Ze groeien snel en verspreiden zich ook invasief, waarbij ze het omringende weefsel vernietigen. Kanker van het strottenhoofd ontstaat meestal uit plaveiselepitheelcellen en staat ook wel bekend als kwaadaardige epitheliale tumor van het strottenhoofd.

Afhankelijk van de locatie in het strottenhoofd zijn er verschillende vormen van deze kanker. Glottische kanker begint meestal met de groei van een tumor op één stemband. Later verspreidt het zich naar de andere en groeit het in de diepte en in het omliggende gebied. Het metastaseert meestal later. De supraglottische vorm verspreidt zich vanuit het kanaal van het strottenhoofd.

In Europa vormt strottenhoofdkanker ongeveer 5-7% van alle kankers. Komt het meest voor bij mannen, vooral na de leeftijd van 50 jaar.

Het is invasief in de tong en nabijgelegen delen van de keelholte. De verspreiding vindt meestal plaats langs beide zijden van de lymfeklieren. Deze supraglottische vormen van kanker zijn nu overheersend. Bij supraglottische tumoren komen patiënten naar de dokter met vergrote lymfeklieren. Deze tumor vergroot vrij sterk en daarom is verwijdering en behandeling moeilijker.

Infraglottische kanker is het meest problematisch in termen van behandeling. Dit komt omdat de tumor in dit geval vrij snel uitzaait. Tegelijkertijd groeit de tumor ook in de richting van de luchtpijp en ook omhoog in de richting van de stembanden.

De locatie wordt daarom genoemd naar waar de tumor zich bevindt:

• op de stembanden (glotische vorm)
• boven de stembanden (supraglottische vorm)
• onder de stembanden (subglottische of infraglottische vorm)

De tabel toont de geschatte verdeling van tumorvormen

Strottenhoofdkanker is een veel voorkomende ziekte bij rokers, meestal bij mannen. Als gevolg van het toenemende aantal rokende vrouwen neemt de incidentie ook bij het vrouwelijke geslacht toe. Strottenhoofdkanker en leeftijd houden ook verband met elkaar. Het komt zelden voor bij kinderen. De incidentie begint meestal na het 40e levensjaar, met een piek rond de leeftijd van 50-60 jaar.

Rokers sterven 20 keer vaker aan strottenhoofdkanker dan niet-rokers.

Kanker kan ook ontstaan door fysieke, chemische en biologische factoren. Supraglottische kanker wordt bijvoorbeeld vaak in verband gebracht met alcoholisme. Minder vaak ontstaat het door blootstelling aan verschillende vormen van straling. Virale infectie is ook een risicofactor voor dit type kanker. Verschillende vette voedingsmiddelen of conserveringsmiddelen zijn ook risicofactoren.

Risicofactoren voor strottenhoofdkanker zijn onder andere:

• Roken
• alcohol, vooral geconcentreerde alcohol
• de combinatie van alcoholisme en roken is het ergst
• besmetting met zware metalen zoals nikkel, uranium en asbest
• HPV-virus
• genetische aanleg
• ondervoeding

Bij mensen jonger dan 50 jaar is de meest voorkomende oorzaak van keelkanker geslachtsgemeenschap, voornamelijk door het veelvuldig wisselen van seksuele partners en het bedrijven van orale seks. De oorzaak is de overdracht van HPV (humaan papillomavirus). Het gaat hierbij vooral om de HPV-stammen 16 en 18. HPV-types 6 en 11 veroorzaken goedaardige tumoren.

Een tumor in het strottenhoofd manifesteert zich afhankelijk van het stadium en het type tumor. Meestal begint het met een veranderde stem, voortdurende heesheid en het gevoel een vreemd voorwerp in de keel te hebben. Later, als de tumor groter wordt, treden problemen met slikken en soms zelfs pijn op.

Kankergezwellen uiten zich ook door gewichtsverlies en een verhoogde lichaamstemperatuur zonder aanwijsbare oorzaak. Omdat het strottenhoofd gebruikt wordt om te ademen en ook om te eten, is een gevoel van verslikken, bloed ophoesten of bloeden uit de mondholte soms typerend.

Soms is er ook sprake van overmatig zweten. De pijn kan omhoog schieten, bijvoorbeeld naar het oor. Het gevaar is dat de kanker lange tijd stil is, d.w.z. dat hij zich niet openbaart. Pas in een later stadium kan hij een obstructie veroorzaken en dus een gevoel van een vreemd lichaam in de keel of verstikking.

De klinisch stille vorm is voornamelijk subglottisch. De supraglottische vorm van de tumor is ook langere tijd asymptomatisch.

De belangrijkste manifestaties van strottenhoofdkanker zijn:

• heesheid (een vroege manifestatie wanneer de stembanden zijn aangetast)
• gevoel van een vreemd lichaam in de keel
• pijn in de keel
• kortademigheid of kortademigheid
• slikstoornissen, d.w.z. dysfagie
• hoesten
• ophoesten van bloed
• gewichtsverlies

Een KNO-onderzoek is noodzakelijk bij heesheid die langer dan 21 dagen aanhoudt. Heesheid is namelijk de meest voorkomende vroege manifestatie van een stembandtumor.

De tabel toont het geschatte percentage van optreden van manifestaties van strottenhoofdkanker

Het is belangrijk dat deze symptomen niet onopgemerkt blijven, vooral als ze hevig of langdurig optreden.

Het is belangrijk om de tumor zo snel mogelijk op te sporen. Daarom moet iemand die last heeft van deze symptomen een afspraak maken bij de KNO. Tijdens een KNO-onderzoek kan de aanwezigheid van kankerachtige veranderingen in het strottenhoofd worden opgespoord door laryngoscopisch onderzoek. De aanwezigheid van de ziekte wordt ook onderzocht door palpatie van de halsknopen (keelpalpatie).

Met behulp van een biopsie kan het type tumor worden bepaald. Er wordt ook gebruik gemaakt van beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto's, CT en MRI. Echografie wordt gebruikt om de toestand van de lymfeklieren te onderzoeken. Sommige poliklinieken beschikken ook over autofluorescentie, waarmee de aanwezigheid van kanker in de weefsels kan worden opgespoord. PET/CT is een combinatie van CT en positronemissietomografie. Er wordt gebruik gemaakt van straling van een radiofarmacon.

Afhankelijk van het type kanker varieert ook de progressie. De langzaamst verspreidende vorm van strottenhoofdkanker is de glotische vorm, die pas in een later stadium uitzaait. Prognostisch is deze vorm het beste. Dit type ontstaat meestal in één stemband en zaait vervolgens uit naar de andere. Het meest voorkomende en vroegste symptoom is heesheid, die aanhoudt.

Supraglottische kanker zaait uit vanuit het strotklepje. In tegenstelling tot de glossofaryngeale vorm, die op één stemband begint en zich geleidelijk verder verspreidt, metastaseert deze vorm echter ook later.

De meest agressieve vorm, en daarom het moeilijkst te behandelen, is infraglottische kanker. Deze metastaseert zeer snel, zowel naar boven als naar beneden. Het nadeel van dit type is dat het lange tijd asymptomatisch is. De subglottische vorm is echter het zeldzaamst.

Afhankelijk van de grootte en de uitgebreidheid van de tumor komen ook andere symptomen voor, zoals moeite met slikken, aanhoudende pijn in de keel en verergering van de pijn bij het slikken. De obstructie kan een gevoel van een vreemd voorwerp in de keel geven.

Als de ruimte om lucht in te ademen vernauwd is, treedt natuurlijk kortademigheid op. Bloeden uit de luchtwegen of bloed ophoesten komt minder vaak voor. Dit symptoom is echter ernstig en kan fataal zijn.

Uitzaaiingen bij strottenhoofdkanker zijn meestal naar de regionale lymfeklieren. Bij de subglottische vorm zijn het ook de klieren rond de luchtpijp. Uitzaaiingen naar verder weg gelegen delen zijn voornamelijk naar de longen.