Hydrocele: Wat zijn de symptomen van een hydrocele in het scrotum en is het gevaarlijk?

Hydrocele van de zaadbal wordt in de volksmond ook wel waterhernia genoemd.

Dit is een ophoping van sereus vocht in het scrotum, waardoor het opzwelt en groter wordt.

Normaal gesproken zit de tussen de bekleding van de zaadbal alleen een kleine hoeveelheid vocht.

Als zich bloed ophoopt in de testikels, wordt deze aandoening hematochezia genoemd.

Hydrocele komt vaak voor bij kinderen en jonge jongens. Op volwassen leeftijd wordt het meestal veroorzaakt door een ongeluk of infectie rond de geslachtsdelen.

Bij een hydrocele kunnen zich verschillende hoeveelheden vocht ophopen in de bekleding van de testikels en kan de resorptie ervan verminderd zijn. Dit leidt tot vochtophoping en testiculaire vergroting.

Hydrocele heeft geen invloed op de vruchtbaarheid van de man en vormt geen gevaar voor de testikels.

Mannelijke genitale organen

De testis is een eivormige, gepaarde klier die zich in het scrotum bevindt en bedekt is met een witachtig membraan.

De functie van de testikels is het produceren van sperma.

Voor een goede werking en vanwege de noodzaak om een lagere temperatuur te behouden, worden de testikels buiten het lichaam in het scrotum bewaard. Hierdoor wordt een lagere temperatuur bereikt dan in de buikholte.

De bijbal (epididymis) is een lange formatie die zich aan de achterkant van de testikel bevindt, breder aan de bovenkant en overlapt de testikel.

De eileider (ductus deferens) loopt van de bijbal naar boven, door het lieskanaal, en sluit aan op de urinebuis.

Bloedvaten lopen samen met de zaadleiders door het scrotum en het lieskanaal. De bloedvaten van de testikels en de zaadleiders zijn omgeven door een gespierde schede die de zogenaamde zaadstreng vormt.

De zaadblaasjes (vesiculae seminales) zijn kleine zakvormige organen die zich aan de zijkant van de blaas bevinden. Ze produceren een kleverige massa die de beweging van sperma tegenhoudt.

De prostaatklier (prostate) bevindt zich onder de blaas en produceert een dunne, troebele afscheiding die zich met sperma en slijm van de bijbal vermengt tot ejaculaat.

Het scrotum is de huidzak waarin de testikels zich bevinden. Het scrotum wordt in twee helften verdeeld door een tussenschot. De huid van het scrotum is zacht en heeft haren op het oppervlak.

Het uiteinde van het mannelijke geslachtsorgaan is de eikel penis, met daarin de urinebuis.

Het verloop van de indaling van de testikels van de foetus

Al tijdens de intra-uteriene ontwikkeling van de foetus dalen de testikels, die de buikholte van het scrotum scheiden, naar beneden.

De testikels dalen naar beneden en passeren het lieskanaal tot ze het scrotum bereiken. Samen met de zaadbuizen daalt ook de processus vaginalis, de verbinding tussen het buikvlies en het scrotum, naar beneden.

Bij de geboorte zijn de testikels al ingedaald en is de processus vaginalis gesloten. Aan de voorkant van de testikels blijven twee vellen achter. Als deze niet sluit, zet zich vocht af in deze ruimte en vormt zich een hydrocele.

Lees ook het artikel.

Hydrocele bij kinderen

De processus vaginalis maakt communicatie mogelijk tussen het scrotum en het buikvlies. Het is een uitsteeksel van het buikvlies dat al tijdens de ontwikkeling van de mannelijke foetus in de baarmoeder vóór de indaling van de testikels in het lieskanaal uitsteekt. Het verdwijnt na de indaling van de testikels.

Als er geen scheiding is tussen de buikholte en het scrotum, komt de vloeistof in de buikholte in het lieskanaal en daalt af in de testes.

Bij pasgeborenen is het optreden van een hydrocele niet ongewoon, maar in de meeste gevallen is dit gebrek verholpen op de leeftijd van 1 jaar. Als het blijft bestaan, moet het operatief worden gecorrigeerd.

Verdeling van hydrocele

Hydrocele wordt onderverdeeld in primair en secundair.

Primaire hydrocele

Primaire hydrocele wordt ook wel communicerende of congenitale hydrocele genoemd. Het ontstaat na een onvolledige sluiting van de vruchtzak tijdens de foetale ontwikkeling met een hardnekkige opening waardoor vocht uit de buikholte in het scrotum stroomt.

De hydrocele communiceert, dat wil zeggen dat hij in contact staat met het vocht in de buikholte.

Dit type hydrocele wordt gekenmerkt door de grootte van het scrotum, die gedurende de dag verandert doordat vocht van het scrotum naar de buikholte stroomt.

Hydrocele van de zaadstreng ontstaat na het sluiten van de zak en laat vocht achter in de zaadstreng. Bij kinderen wordt dit processus vaginalis van de zaadstreng genoemd. Dit verandert tijdens de intra-uteriene ontwikkeling voor de geboorte of na de geboorte gedurende 1-2 jaar en sluit de communicatie tussen de buik en het scrotum.

Primaire hydrocele kan optreden in de puberteit, zelfs als het zich dan nog niet heeft gemanifesteerd, maar ook bij mannen op middelbare en latere leeftijd.

Hydrocele van het kanaal van Nuck komt voor bij vrouwen. Het is een vochtophoping op de plaats van de vaginale ingang en de grote schaamlippen. Het uit zich door zwelling van de grote schaamlippen of zwelling in de lies.

Secundaire hydrocele

Een secundaire hydrocele wordt ook niet-communicerende, reactieve of verworven hydrocele genoemd. Het wordt veroorzaakt door een andere aandoening, zoals vocht dat achterblijft in de zaadblaas na het sluiten van de anus. Het kan ook het gevolg zijn van ontsteking, infectie, trauma, maar ook van een tumor of testiculaire torsie.

Er is sprake van een niet-communicerende hydrocele als het lieskanaal gesloten is, maar er overtollig vocht in het scrotum zit. Het ontstaat doordat er vocht in het scrotum is achtergebleven nadat het kanaal is gesloten en er geen verbinding met de buikholte is waardoor het vocht naar de buikholte kan terugkeren.

Het kan ook voorkomen bij pasgeborenen, maar ook bij mannen op oudere leeftijd zonder enige oorzaak.

Dit type hydrocele is meestal klein, groeit langzaam of blijft jarenlang onveranderd. De uitzondering is filariasis (een tropische infectie veroorzaakt door parasitaire wormen), waarbij de hydrocele tot grote proporties kan uitgroeien.

Vochtophoping in de testes kan ook het gevolg zijn van een onevenwicht in de snelheid van vochtproductie en -reabsorptie.

Het komt het meest voor bij adolescente en volwassen mannen.

Reactieve hydrocele ontstaat als gevolg van ontsteking, infectie, scrotumtrauma of een testikelkrul in het scrotum. Het is een van de niet-communicerende hydrocele.

Lees: Varicocele: Hoe manifesteren scrotale varices zich?

Primaire hydrocele

De oorzaak van een primaire hydrocele is een onvolledige sluiting van de processus vaginalis en de doorgankelijkheid ervan waardoor vocht kan stromen.

Een van de testikelscheden blijft open, waardoor er een verbinding met de buikholte ontstaat.

Het komt vaak voor bij jonge kinderen.

Secundaire hydrocele

De oorzaak is niet precies bekend, maar het kan bij verschillende aandoeningen voorkomen:

• Ontstekingsproces in het genitale gebied
• Kan verband houden met een tumor
• Als gevolg van een verwonding van het scrotum, door een klap, trauma, in het scrotale gebied, waardoor een grotere hoeveelheid vocht wordt geproduceerd
• Door overmatige vochtproductie door de testikelscheden
• Onevenwicht tussen vochtproductie en absorptie
• Als gevolg van bestraling
• Komt vaker voor bij mannen na het 40e levensjaar omdat de vasculaire toevoer naar de testikels afneemt
• Het kan zich ook vormen in een band in het liesgebied

Risicofactoren

• Premature baby's lopen een hoger risico op het ontwikkelen van
• Trauma aan het scrotum
• Besmettelijke ziekten
• Seksueel overdraagbare aandoeningen

Voor informatie over SOA-overdracht, zie ons artikel, Wat zijn de risico's van het wisselen van seksuele partner? Seksueel overdraagbare aandoeningen

De symptomen van een hydrocele zijn afhankelijk van de oorzaak.

Bij een onvolledige sluiting van de vliezen kan het scrotum in de loop van de dag veranderen door vocht van het scrotum naar de buik te verplaatsen.

In de meeste gevallen komt een hydrocele maar aan één kant voor en kan hij groter worden.

Symptomen van hydrocele

• Zwelling van één of beide testikels in het scrotum die niet pijnlijk is
• De testikels kunnen ondanks de zwelling niet worden gepalpeerd
• Gevoel van een zwaar scrotum
• Gevoel van spanning in de balzak
• Typisch minder zwelling in de ochtend, wanneer het zachter is, en 's avonds groter en strakker.
• Bij een voortdurende ontsteking in het scrotum is er ook sprake van pijn.
• Pijn kan ook optreden bij een verminderde doorbloeding van de testikels.
• De testikel met hydrocele beweegt naar beneden door het kanaal met zachte tractie.

De met vocht gevulde inhoud van het scrotum kan bij een hydrocele worden doorgegeven.

Lees ook ons artikel.

Plotselinge pijn of zwelling binnen een paar uur na een verwonding vereist onmiddellijke medische hulp.

Deze symptomen treden ook op wanneer de testikel gedraaid is, waardoor de bloedstroom geblokkeerd wordt. Deze aandoening moet binnen een paar uur behandeld worden om de testikel te redden.

Hydrocele van de zaadstreng komt voor in de liesstreek als een knobbel die niet kan worden gerepareerd en in zijn oorspronkelijke positie kan worden teruggebracht. Dit is een zeldzame aandoening. Het uit zich als een gladde zwelling die voelbaar is en niet uit de kom schiet bij hoesten zoals bij een hernia.

Lees: Wat is een abdominale hernia, hernia, wat zijn de oorzaken, symptomen?

Primaire hydrocele doet geen pijn. Daarom komen patiënten alleen naar de dokter als het scrotum groot wordt.

Tijdens het onderzoek krijgt de arts informatie over hoe lang de zwelling duurt, of je een verwonding hebt opgelopen en of je geen ontsteking hebt gehad.

Onderzoek door palpatie

De hydrocele is zacht en kan doorschijnend zijn.

Bij onderzoek door palpatie kan er vochtverschuiving, morsen en, bij een grotere vochtinhoud, rimpeling te zien zijn.

Met vocht gevulde testikels beperken de mogelijkheid tot palpatieonderzoek.

Bij kinderen, in de infantiele vorm van hydrocele, is het niet mogelijk om de exacte grens van de vloeistofdoorgang te bepalen omdat deze doorloopt tot in de liesingang. Bij volwassen mannen daarentegen kan de bovengrens van hydrocele nauwkeurig worden bepaald.

Een andere onderzoeksmethode is het echografisch onderzoek van het scrotum. Dit wordt gebruikt om een nauwkeurige diagnose te stellen en om andere ziekten uit te sluiten die de testikels zouden kunnen aantasten, zoals varicocele, testiculaire ontsteking of kanker.

Als kanker wordt vermoed, worden tumormarkers afgenomen.

Duplex echografie is een onderzoek dat de bloedstroom in de testikels detecteert. In het geval van een hydrocele is de bloedstroom verminderd of afwezig.

Röntgenfoto van de buik.

Bij jonge kinderen moeten ouders de toestand van de hydrocele regelmatig in de gaten houden. Op een leeftijd van 1-2 jaar zou de hydrocele spontaan moeten verdwijnen.

Bij volwassenen is zelfcontrole thuis aan te raden en in geval van verslechtering van de toestand of intensivering van de pijn onmiddellijk contact opnemen met een arts.

Het verloop kan verschillend zijn. Hydrocele kan langzaam, maar ook snel toenemen.

Secundaire (niet-communicerende) hydrocele blijft meestal onveranderd of vergroot heel langzaam. Het kan zich zelfs op oudere leeftijd ontwikkelen.

Primaire (communicerende) hydrocele, als de zak open is, kan van grootte veranderen en als er op de buik wordt gedrukt en geperst, is er een terugvloeiing van vocht in de buik. Dit symptoom wordt vaak geassocieerd met een liesbreuk.