Dermatitis perioralis: wat zijn de symptomen? Wat zijn de oorzaken van de ziekte?

Periorale dermatitis wordt gedefinieerd als een chronische, vaak terugkerende huidaandoening die ongeveer 0,5-1% van de bevolking treft. De aandoening komt het meest voor bij vrouwen (90%) tussen 20 en 45 jaar. Kinderen worden ook steeds vaker getroffen. De laatste jaren wordt een toenemende incidentie bij mannen vastgesteld.

De ziekte werd voor het eerst beschreven door Frumes en Levis in 1957. In die tijd stond het bekend als lichtgevoelige seborrhoide. De huidige naam werd geïntroduceerd in 1964. Periorale dermatitis kwam op de voorgrond in 1966-1967. Op dat moment werd een massale epidemie vastgesteld in geïndustrialiseerde landen.

Synoniemen:

• stewardessenziekte
• rozendermatitis
• lichtgevoelige seborrhoide
• perioriële dermatitis

De oorzaken van periorale dermatitis zijn niet volledig bekend.

Aangenomen wordt dat het ontstaan van de ziekte multifactorieel is. Dit betekent dat de ziekte ontstaat door een combinatie van genetische aanleg, omgeving en reactie op verschillende prikkels. Periorale dermatitis kan worden veroorzaakt en verergerd door externe factoren.

De meest voorkomende factoren die de ziekte uitlokken zijn:

• cosmetische producten
• corticosteroïden
• droge huid

De belangrijkste risicofactor is het langdurig gebruik van topische corticosteroïden (zalven, crèmes). In de praktijk komen we gevallen tegen waarbij de ziekte ontstaat na inhalatie, nasaal of oraal gebruik van corticosteroïden.

Een veel voorkomende oorzaak van de ziekte is het aanbrengen van vochtinbrengende crèmes. In dit geval speelt de manier van aanbrengen van de crème een belangrijke rol. De ziekte wordt uitgelokt door veelvuldig aanbrengen van vochtinbrengende crème. Langdurig hydrateren van de hoornlaag beschadigt de huidbarrière.

Het resultaat is een droge, geïrriteerde en ontstoken huid.

Het gebruik van cosmetische producten die isopropylmyristaat bevatten, kan ook bijdragen tot de ontwikkeling van periorale dermatitis. Deze stof zit in sommige nachtcrèmes tegen rimpels, make-up en vochtinbrengende crèmes.

Bepaalde micro-organismen spelen ook een belangrijke rol in de ontwikkeling van de ziekte:

• Candida-soorten
• fusiforme spirilla bacteriën
• Demodex folliculorum mijten

Periorale dermatitis kan ook worden veroorzaakt door contact met de baard van een partner. De wrijving die door dergelijk contact wordt veroorzaakt, wordt gerekend tot de mechanische factoren die periorale dermatitis veroorzaken.

Andere factoren die het verloop van periorale dermatitis kunnen verergeren zijn onder andere

• producten en water die fluoride bevatten
• tandvullingen
• anticonceptiemiddelen
• zwangerschap
• aangeboren huidbarrièreaandoeningen
• ziekte van Crohn
• myasthenia gravis
• UV-straling
• wind
• verwaarlozing van het wassen van het gezicht

Symptomen van periorale dermatitis zijn onder andere:

• unilaterale of bilaterale uitzaaiingen op de kin, rond de bovenlip, op de oogleden, de wangen en het voorhoofd
• periorale afscheiding
• clusters van 1-2 mm grote roze papels en pustels
• droge huid
• branderig gevoel op de huid
• knelling van de huid
• jeuk (zeer zeldzaam)

Papels worden gekenmerkt als ontstekingslaesies die verschillen in grootte en mate van ontstekingsbetrokkenheid.

Pustels worden gedefinieerd als witachtig gekleurde uitbarstingen met een rode ontstekingsrand die gevuld zijn met pus.

De diagnose periorale dermatitis wordt gesteld op basis van het klinische beeld. Een anamnese met aandacht voor de gebruikte cosmetische producten is erg belangrijk.

In de differentiële diagnose moeten we onderscheid maken tussen acne, rosacea, demodicosis, seborroïsch eczeem en atopisch eczeem.

Tabel: manifestaties van de verschillende ziekten

De duur van periorale dermatitis varieert. Bij kinderen is het ziekteverloop korter (weken, maanden) dan bij volwassenen. De ziekte kan terugkeren.

De symptomen van de ziekte zijn niet besmettelijk.

De typische symptomen zijn kleine roodgekleurde papels, papulovesikels tot papulopustels. Ze ontstaan op een rode achtergrond. De roodheid verlaat het gebied net rond de lippen. Dit fenomeen wordt periorale afscheiding genoemd.

De verschijnselen komen het vaakst voor rond de bovenlip, op de kin en de oogleden. Bij kinderen verspreiden ze zich vaker naar het perinazal en periorbitale gebied.

De granulomateuze vorm van periorale dermatitis is specifiek en komt vooral voor in de prepuberale periode bij Afrikaanse Amerikanen.

Ben je bekend met lupoïde periorale dermatitis?

De manifestaties van de ziekte worden gekenmerkt door dichte aggregaties van grote papels. Bij onderzoek wordt een typisch lupoïd infiltraat gezien. Deze vorm van de ziekte komt voor na langdurige topische behandeling met corticosteroïden.

In de regel jeuken de manifestaties van lupoïde periorale dermatitis niet, zelden ervaren patiënten een branderig gevoel of steken. De manifestaties van de ziekte verdwijnen meestal binnen enkele weken tot maanden. Helaas komen recidieven van de ziekte vrij vaak voor.

Welke invloed heeft het dragen van maskers op het verloop van de ziekte?

Er wordt verondersteld dat de micro-omgeving onder de doek/respirator een negatief effect heeft op het beloop van periorale dermatitis.

In een Italiaans onderzoek evalueerden de auteurs de ernst van de symptomen tijdens het dragen van afdekdoeken/ademhalingstoestellen. Er werden observaties uitgevoerd gedurende een periode van zes weken waarin de afdekdoeken/ademhalingstoestellen minstens 6 uur per dag werden gedragen. Het onderzoek concludeerde dat de patiënten een verslechtering van het klinische beeld ervoeren.

Wat zijn de preventieve maatregelen?

Het dagelijks dragen van afdekdoeken/respirators veroorzaakt drukschade in het neus- en jukbeengebied. Als preventie kunnen we verschillende methoden gebruiken. Een daarvan is patches. Deze plakken we als een doorlopende strip op de achterkant van de neus of het infraorbitale gebied.

Er zijn pleisters op de markt:

• hydrocolloïd
• hydrogel
• siliconen
• elastisch schuim

Een andere preventieve maatregel is het gebruik van een vloeibaar sproeibare barrièrefolie van polymeer. Dit geeft slechts een minimaal risico op vermindering van de strakheid van de pasvorm van het afdekmateriaal/respirator. Een barrièrefolie zou de eerste keuze moeten zijn om de effecten van druk van het afdekmateriaal/respirator te voorkomen.

Het dragen van doeken/respirators kan in warme en vochtige micro-omgevingen een afbraak van de epidermale barrière veroorzaken. Ter preventie worden vochtinbrengende en verzachtende middelen gebruikt.