Chronische obstructieve longziekte: waarom komt het voor en wie loopt er risico?

Chronische obstructieve bronchopulmonale aandoening (COPD) is een ernstige chronische aandoening van de bronchiën en longen die het gevolg is van de inwerking van verschillende externe invloeden op het longweefsel in combinatie met interne factoren.

Dit resulteert in onomkeerbare (irreversibele) schade aan de luchtwegen, waardoor permanente obstructie van de bronchiën en longen optreedt en er ook een verhoogde ontstekingsreactie van de luchtwegen optreedt wanneer er opnieuw schadelijke stoffen worden ingeademd.

De resulterende obstructie belemmert de ademhaling (longventilatie). De patiënt ademt moeizaam, piept, hoest en gebruikt bijkomende ademhalingsspieren. Als de aandoening lang aanhoudt, zijn deze compensatiemechanismen ontoereikend, falen ze en treedt pathologische luchtwegverwijding op.

Chronische obstructieve longziekte is een combinatie van twee ziekten

Chronische obstructieve longziekte is in wezen een combinatie van twee ziekten die in een bepaalde context ontstaan, of op elkaar voortbouwen en zich ontwikkelen.

Chronische bronchitis ontstaat als eerste, als een direct gevolg van luchtwegobstructie.
Het principe is de afzetting van schadelijke stoffen in de longcompartimenten, de vernauwing van de ademruimte en de vermindering van het longvolume.
Het uit zich door kortademigheid, hoesten en piepende ademhalingsgeluiden.

Als de negatieve factor aanhoudt en de ziekte onbehandeld blijft, verergert de aandoening.
Naarmate de aandoening voortschrijdt en compensatiemechanismen, in dit geval de accessoire ademhalingsspieren, betrokken raken, treedt pathologische vergroting van de luchtwegen - emfyseem - op.

Afhankelijk van het type vervuilende stoffen dat wordt ingeademd, wordt de aandoening vaak gecompliceerd door de ontwikkeling van longkanker.

In het ergste geval treedt ademhalingsinsufficiëntie, ademhalingsfalen en de dood van de patiënt op.

Hoewel roken, met name de giftige stoffen in ingeademde sigarettenrook, de meest voorkomende oorzaak van chronische obstructieve longziekte is, is het lang niet de enige factor.

Waarom ontstaat chronische obstructieve longziekte?

Deze ziekte wordt voornamelijk veroorzaakt door exogene maar ook endogene factoren. Het kan ook een combinatie hiervan zijn.

De patiënt zelf (roken, stoffige thuisomgeving), de maatschappij als geheel (vervuild milieu, uitlaatgassen en emissies) of een risicovolle werkomgeving (dampen van chemicaliën) zijn verantwoordelijk voor het inademen van ongewenste gassen. Dit zijn allemaal exogene factoren.

We beschouwen genetische invloeden, d.w.z. erfelijkheid, als endogene factoren. Meer recentelijk is ook vastgesteld dat voedingsinvloeden een rol spelen bij de ontwikkeling van obstructieve aandoeningen.

Tabel met de meest voorkomende risicofactoren voor chronische obstructieve longziekte:

Anorganische deeltjes

Tot de ingeademde verontreinigende stoffen behoren dus ook anorganische deeltjes. Deze groep omvat alle verontreinigende en schadelijke stoffen die geen organische (levende) oorsprong hebben.

Hieronder vallen verschillende elementen en metalen waarvan de dampen worden ingeademd, bijvoorbeeld tijdens de verwerking.

Ze worden het meest blootgesteld aan werknemers die er regelmatig en langdurig mee in contact komen.

Het gaat om lood, kwik, vanadium, schadelijke gassen zoals stiban, arseen, fosgeen, chloor, cyaanwaterstof, zwavelwaterstof, ammoniak, zwaveloxiden en zwavelverbindingen, aniline, fenolen, mierenzuur, naftaleen, benzeen, enz.

Andere corrosieve gassen zijn ook gevaarlijk, zelfs bouwvakkers die met cement werken lopen risico.

In deze moderne tijd gaat de aandacht steeds meer uit naar het hoge risico van het gebruik van vaste brandstoffen in huis en onvoldoende ventilatie. Dit veroorzaakt een constante inademing van verontreinigende stoffen en een hoger risico op chronische obstructieve longziekten.

Interessant:
De meest voorkomende oorzaak van COPD is sigarettenrook, die verschillende schadelijke stoffen bevat.
Het is aangetoond dat deze schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Ze veroorzaken een aantal ziekten, waaronder COPD.
Het gaat onder meer om nicotine, andere alkaloïden, teer, koolmonoxide, stikstofoxide, waterstofcyanide, formaldehyde, arseen, nikkel, cadmium, benzeen, polonium en radon.
De stoffen die in sigaretten worden ingeademd, bevatten radioactieve, kankerverwekkende (kanker veroorzakende), mutagene (genmuterende) en teratogene (foetale beschadigende) stoffen.

Organische deeltjes

Bacteriën, virussen, sporen en schimmels zijn organische ziekteverwekkers die ook door mensen kunnen worden ingeademd. Omdat deze micro-organismen overal om ons heen zijn, is het risico op infectie constant.

Ze veroorzaken niet alleen infecties van verschillende organen en systemen, maar ze veroorzaken zelfs terugkerende ziekten door herhaalde of regelmatige inademing.

Deze terugkerende infecties worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een verzwakte immuniteit, andere geassocieerde ziekten, slechte sociale omstandigheden (kou, vocht, vuil) of omgevingen met veel contact met andere mensen (school, werk).

Net als andere organen worden de longen tot op zekere hoogte beschadigd door deze micro-organismen en herhaalde ontstekingen. De mate van beschadiging van het longweefsel kan individueel zijn en daarom is de vatbaarheid voor chronische obstructieve longziekte ook individueel.

Genetica

Er is aangetoond dat genetica een rol speelt bij het ontstaan van COPD. COPD wordt veroorzaakt door een tekort aan α1-antitrypsine (AAT).

Een α1-antitrypsinewaarde van minder dan 10% van de normale waarde (0,78 g tot 2 g) geeft aan dat een patiënt met chronische obstructieve longziekte het risico loopt om eerder longemfyseem te ontwikkelen.

Als zo'n patiënt wordt blootgesteld aan meerdere pathologische insulten tegelijk, heeft hij of zij meer kans om chronisch obstructieve longziekte te ontwikkelen. Ook kan hij of zij een veel ernstiger graad hebben.

Chronische obstructieve longziekte ontwikkelt zich in een traag tempo gedurende jaren.
Daarom manifesteert de ziekte zich aanvankelijk niet en lijkt de patiënt gezond.

De eerste veranderingen in de longen zijn niet ernstig genoeg om zich kenbaar te maken, wat de verdere progressie vergemakkelijkt.

De eerste verschijnselen van de ziekte dwingen de patiënt niet om naar de dokter te gaan, omdat ze vaak worden toegeschreven aan de leeftijd. Bijvoorbeeld verminderde fysieke prestaties of kortademigheid bij meer fysieke activiteit.

Een aanzienlijk verminderde fysieke activiteit met een gelijktijdige toename van ademnood na inspanning en irritant hoesten of paroxysmaal hoesten is echter wel de aandacht waard. Meestal gaan patiënten naar de dokter als ze deze symptomen opmerken.

De aandoening escaleert tot uiteindelijk, na een minimale inspanning, ernstige ademhalingsproblemen optreden. Dit wordt verergerd door aanhoudende blootstelling aan exogene invloeden (bv. roken), veel voorkomende luchtweginfecties of in horizontale positie, vooral 's nachts.

De ademhaling is sneller, oppervlakkiger en aanzienlijk moeizamer. Beroepsmatig wordt zo'n ademhaling tachypneu genoemd.

De inspanning van de ademhaling en de aanzienlijke ademhalingsinspanning veroorzaken een verhoging van de bloeddruk en een snelle hartslag. Het is een compensatiemechanisme dat erop gericht is om bloed en zuurstof zo snel mogelijk naar niet-zuurstofrijke weefsels en organen te transporteren.

Een ander typisch verschijnsel is een droge, irriterende hoest. Deze is eerst sporadisch en wordt later chronisch. Hij treedt vooral 's nachts op tijdens de slaap. Na verloop van tijd wordt het een productieve hoest als de slijmsecretie in de longen toeneemt en de patiënt sputum ophoest.

De beperkte ademruimte (spasmen, slijm) veroorzaakt door de obstructie veroorzaakt fluitende geluiden en kraakt tijdens de ademhaling.
Het grootste probleem is de uitademing, wanneer de patiënt de lucht met grote inspanning uit de longen perst. Hij maakt een typisch fluitend geluid - de zogenaamde expiratoire stridor.
Tegelijkertijd wordt hij gedwongen om de accessoire ademhalingsspieren in te schakelen.

Al deze ademhalingsmoeilijkheden resulteren in een verminderde longfunctie en hypoxie, wat een tekort aan zuurstof in het lichaam is. Dit uit zich in hypertensie en tachycardie. Later, wanneer de persoon niet langer in staat is om het gebrek aan zuurstof te compenseren, worden de huid en slijmvliezen blauw (cyanose, vooral van de acrale delen), de bloeddruk en de hartslag dalen.

Patiënten met chronisch obstructieve longziekte ontwikkelen hyperinflatie van de borstkas. Hun borstkas lijkt op een ton en wordt daarom ook wel een 'barrel chest' genoemd.

Belangrijk:
Chronische obstructieve longziekte tast niet alleen de longen aan!
Het heeft ook systemische gevolgen!
Ziekten van andere organen, zoals het hart - cor pulmonale - worden ook geassocieerd.

De diagnose van een chronische obstructieve longziekte is meestal niet moeilijk, omdat de overgrote meerderheid van de patiënten pas naar de dokter gaat als de ziekte zich al begint te manifesteren.

En het is niet de occasionele hoest die de patiënten binnenbrengt. Ze komen de polikliniek binnen met een chronische en niet aflatende hoest en merkbare kortademigheid, of het nu na meer of minder inspanning is.

De manifestaties van de ziekte en de belangrijkste anamnestische gegevens (roken, risicovolle werkomgeving) leiden de arts bijna altijd naar de juiste diagnose.

Gerichte onderzoeksmethoden zullen alleen de vermoedelijke diagnose van chronische obstructieve longziekte bevestigen.

Spirometrie

Spirometrie wordt niet alleen gebruikt om longaandoeningen te diagnosticeren, maar ook om de ernst ervan te bepalen. Het laat de mate van luchtstroombeperking in de luchtwegen zien.

Het is de basis voor het bepalen van de ernst van de ziekte, een belangrijke indicator voor het bewaken van het verloop van de ziekte en een springplank voor het instellen of wijzigen van een vervolgtherapie.

Spirometrische criteria worden bepaald op basis van het volume lucht dat in één seconde wordt uitgeademd, het zogenaamde één-seconde geforceerde uitademingsvolume van de longen (FEV-1), en het totale volume lucht dat tijdens een geforceerde uitademing wordt uitgeademd, de zogenaamde geforceerde uitademingscapaciteit (FVC).
Evaluatie van deze waarden wordt uitgevoerd na acute bronchodilatatie, die kan worden opgewekt door medicatie (bronchodilatoren).

Tabel met criteria voor chronisch obstructieve longziekte op basis van spirometrie:

Bronchoscopie

Bronchoscopie wordt slechts in enkele gevallen uitgevoerd vanwege de invasiviteit en is meestal geïndiceerd bij patiënten, niet alleen voor diagnostische doeleinden maar ook om slijmprop te verwijderen.

Het is een invasieve endoscopische onderzoeksmethode waarbij de bronchiale boom wordt onderzocht met behulp van een endoscoop.

De arts beoordeelt visueel veranderingen in de bekleding van de bronchiën, veranderingen in het bronchiale lumen (vernauwing/obstructie) of om een obstructie (slijmprop) op te sporen.

Deze methode is dus niet alleen diagnostisch, maar ook therapeutisch.

De ziekte is op de lange termijn asymptomatisch, zelfs gedurende enkele jaren. De patiënt ervaart niet alleen geen ongemak, maar de pathologische veranderingen in de longen beperken zijn leven niet.

Later treedt een lichte hoest op, waaraan de patiënt niet veel waarde hecht.

De hoest neemt in de daaropvolgende jaren toe tot hij chronisch wordt. Verhoogde slijmafscheiding in de longen en expectoratie gaan gepaard en de droge irriterende hoest wordt een productieve hoest.

Dan ontwikkelen zich andere symptomen, waarvan dyspneu op de voorgrond staat. In het begin is het alleen merkbaar tijdens grote fysieke activiteit, later verschijnt het tijdens normale activiteiten en uiteindelijk na minimale inspanning.

Als gevolg van deze langdurige ademhalingsproblemen krijgt het lichaam ook onvoldoende zuurstof, waardoor in de latere stadia van de ziekte vermoeidheid en spieratrofie optreden.

Chronische obstructieve longziekte komt in verschillende stadia voor:

Chronische obstructieve longziekte en vaccinatie

In verschillende literatuur of op internetportalen kun je lezen dat vaccinatie tegen influenza en pneumokokken wordt aanbevolen voor patiënten met chronisch obstructieve bronchopulmonale aandoeningen.

1. Vaccinatie tegen influenza - aanbevolen voor alle COPD-patiënten, ongeacht leeftijd en ziektestadium
2. vaccinatie tegen pneumokokkeninfecties - bij voorkeur aanbevolen voor patiënten ouder dan 65 jaar en patiënten met gevorderde chronische obstructieve longziekte

Logischerwijs is het gunstig voor patiënten met een dergelijke ernstige longziekte om beschermd te zijn tegen luchtweginfecties die, samen met de onderliggende ziekte, fatale gevolgen kunnen hebben, d.w.z. de dood van de patiënt kunnen veroorzaken.

Maar niet alleen de logica, ook verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat vaccinatie zijn waarde heeft!

Gevaccineerde patiënten hadden minder ziekenhuisopnames en een hogere levensverwachting.
Het waren deze infecties die bij meer dan een derde van de patiënten leidden tot frequente exacerbaties van de ziekte.
Vaccinatie vermindert dus ook de incidentie van exacerbaties.