Bijziendheid, hypermetropie: Waarom verslechtert het nabijzicht?

Verziendheid is een aangeboren en erfelijke refractieafwijking van het oog die wordt gekenmerkt door verminderd zicht dichtbij.

Het zien van objecten in de verte is geen probleem.

Iemand wordt met deze afwijking geboren. Geleidelijk aan, als het oog zich ontwikkelt en groeit, wordt de afwijking gecorrigeerd. In ongeveer 6% van de gevallen blijft de afwijking in hogere mate bestaan. Als het niet behandeld wordt, kan het scheelzien en dofheid veroorzaken.

Hypermetropie wordt ook hypermetropie of verziendheid genoemd.

Pas in het 5e tot 6e levensjaar ontwikkelt en groeit het menselijk oog. Na de geboorte heeft een pasgeborene onvolmaakt zicht, waardoor hij niet helder kan zien. Alles op een afstand van meer dan 25 cm wordt wazig gezien.

In de 2e maand begint hij objecten voor zich te volgen en draait hij zijn gezichtsvermogen, waardoor het wordt gefixeerd. In deze periode is zelfs af en toe scheelzien niet uitzonderlijk. De samenwerking van beide ogen is pas rond de 6e maand geperfectioneerd. Dan begint hij ruimtelijk waar te nemen.

Binoculair zien en het samenvoegen van de twee beelden tot één geheel ontwikkelt zich het sterkst in het eerste jaar. Daarna verbeteren de visuele functies. Dit gaat door tot het 5e-6e levensjaar.

De groei van het oog is aanzienlijk tot de puberteit, dat wil zeggen rond de leeftijd van 14. Daarna vertraagt de groei en groeit het oog met ongeveer 0,1 mm per jaar.

Het oog van een pasgeborene is ongeveer 18 mm in anteroposterieure lengte en gemiddeld 23 mm op de leeftijd van drie jaar.

Wat is een refractieafwijking?

Het is geen ziekte.

De breking van het oog geeft de verhouding aan tussen de optische breking van het oog en de anteroposterior lengte van het oog. Een emetroop oog is een oog dat goed ziet. Dit zorgt ervoor dat het licht convergeert in het oog en een scherp beeld vormt op het netvlies.

Ametropie daarentegen is een aandoening waarbij het beeld voor of achter het netvlies convergeert. Hierdoor wordt er geen scherp beeld gevormd op het netvlies.

Refractieafwijkingen worden vervolgens onderverdeeld in sferische(bijziendheid en verziendheid) en asferische(astigmatisme) afwijkingen.

Bijziendheid wordt gekenmerkt door lichtstralen die voor het netvlies samenkomen. In dit geval wordt de afwijking gecorrigeerd met verstrooiers of holle lenzen.

Bij verziendheid convergeren de lichtstralen achter het netvlies en wordt dit gecorrigeerd met samenstanden (bolle lenzen).

Astigmatisme wordt gekenmerkt door een ongelijke kromming van de optische elementen. Voor correctie worden cilindrische glazen gebruikt.

Hoe wordt verziendheid onderverdeeld?

Hypermetropie wordt onderverdeeld in latente en manifeste hypermetropie. Een latente hypermetropie is een hypermetropie die zich niet manifesteert in de kindertijd. Het accommoderende bereik van de ooglens is voldoende voor correctie en belast het oog minder.

Manifeste hypermetropie manifesteert zich door een verhoogde accommodatie-inspanning, die de ciliaire spieren overbelast.

De gewrichtsspieren veranderen de volumieke massa van de lens, wat leidt tot een verandering in de kromtestraal. De lens is elastisch en de verandering in volumieke massa zorgt voor scherpstelling van het beeld op het netvlies.

De tabel toont de verdeling van hypermetropie

In de kindertijd kan verziendheid zich niet manifesteren. Het hangt echter af van de mate. Ook in dit opzicht wordt het vervolgens onderverdeeld.

Indeling van verziendheid volgens graad:

1. Milde hypermetropie, waarbij het dioptriebereik +0,25 D tot 3,0 D is.
2. Matige hypermetropie, waarbij de waarden variëren van +3,25 D tot +6,0 D
3. Hoge hypermetropie voor waarden boven +6,25 D
   • Ernstige afwijking boven +9,25 D duidt op verminderd zicht, zowel dichtbij als veraf

In de meeste gevallen is de oorzaak van verziendheid een axiale afwijking. Dit betekent dat het oog korter is in het anteroposterieure vlak, waardoor de lichtstralen achter het netvlies samenkomen.

Het beeld wordt onscherp en wazig op het netvlies.

Het oog is meestal tot 2 mm verkort, wat een refractieafwijking van minder dan +6 D veroorzaakt.

De verkorting van het oog is meestal het gevolg van een groeiachterstand. Andere keren is de hypermetropie het gevolg van een toegenomen dikte van de lens. In dat geval wordt het ook wel fysiologische hypermetropie genoemd.

In sommige gevallen kunnen ook andere ziekten de oorzaak zijn, zoals:

• ontsteking van het oog
• netvliesloslating
• trauma
• een tumor aan de achterkant van het oog die op het oog drukt
• afakie, of het ontbreken van de ooglens
• diabetes als secundaire oorzaak

Hypermetropie komt voor bij mensen vanaf de geboorte. Het vervaagt met de tijd. Als het echter aanhoudt, uit het zich in slecht zicht op nabije voorwerpen.

Het maakt lezen moeilijk, maar ook televisiekijken. Daarentegen worden objecten in de verte goed gezien zolang de ernstige graad niet aanwezig is.

Het kinderoog en het oog in de jeugd zijn erg goed in accommoderen. Een klein verschil van een paar dioptrieën is misschien niet eens zichtbaar. De latente vorm wordt meestal goed gecorrigeerd in de kindertijd, maar op volwassen leeftijd kan het problemen van mindere omvang veroorzaken.

Rond het 45e levensjaar ontwikkelt iedereen presbyopie (verziendheid).

Lees ook.

Presbyopie treedt eerder op bij mensen die al verziend waren voor hun 40e. Omgekeerd kunnen mensen met bijziendheid het later of in mindere mate verwachten.

Symptomen en bijbehorende moeilijkheden bij verziendheid:

• moeite met lezen, schilderen
• moeite met fijne motoriek
• toegenomen vermoeidheid
• hoofdpijn
• oogmoeheid
• roodheid van de ogen
• moeite met focussen en scherpstellen bij het lezen
• vaak knipperen
• scheelzien
• branderig en snijdend gevoel in de ogen
• scheelzien in de kindertijd
• misselijkheid

Verziendheid bij kinderen vroeg herkennen

Niet alleen verziendheid, maar ook andere visuele beperkingen veroorzaken een vertraagde psychomotorische ontwikkeling. Een verziendheid van meer dan +3,50 D geeft een verhoogd risico op cognitieve en motorische beperkingen in de kindertijd.

Ouders met een bestaande visuele beperking moeten hier extra aandacht aan besteden.

Bij schoolgaande kinderen is het een oorzaak van problemen bij het leren, verminderde prestaties en fouten bij het lezen en schrijven.

Bij jonge kinderen en kleuters kunnen we het volgende waarnemen

• vaker knipperen en gespannen ogen
• scheelzien
• sluiten van één oog
• scheelzien
• voorwerpen, speelgoed, boeken dichter bij de ogen brengen
  • dit verkleint de afstand en vergroot het object
• bij het tekenen en schilderen het hoofd dichter naar de mat buigen
• het hoofd kantelen
• meer vermoeidheid bij het uitvoeren van taken van dichtbij
• sneller verlies van interesse in boeken of kleurboeken
• verminderde concentratie, gebrek aan focus of rusteloosheid en afleidbaarheid
• problemen met de fijne motoriek
• dichter bij de televisie zitten
• struikelen en tegen voorwerpen aanlopen
• klagen over hoofdpijn

Verziendheid wordt in de kindertijd vaak over het hoofd gezien. In de meeste gevallen realiseren ouders zich pas op schoolleeftijd dat er een probleem is. Daarom zijn regelmatige en grondige controles van het gezichtsvermogen in de kleuterleeftijd erg belangrijk.

Een basis gezichtsscherpte test wordt uitgevoerd door een kinder- en jeugdarts met behulp van optotypes als eenvoudige tests. In het geval van afwijkingen is een oogonderzoek noodzakelijk.

Screening van het gezichtsvermogen wordt uitgevoerd na de geboorte van het kind, op 3, 6, 12 en 18 maanden en op 3 jaar, en daarna elke 2 jaar.

De oogarts kan ook een meer ontwikkelde ciliaire spier opmerken, die helpt bij het accommoderen van de ooglens. Een smallere pupil of onophthalmos (verzonken oog in de oogkas) is meestal aanwezig en de intraoculaire druk neemt toe. Manifestaties zijn ook aanwezig op de macula (gele vlek) of papil van de oogzenuw (oogzenuwuitsteeksel), vaatveranderingen.

Het onderzoek wordt uitgevoerd met behulp van een oftalmoscoop, optotype, refractometer.

Tijdens het onderzoek wordt het accommodatievermogen van de lens uitgeschakeld (cycloplegie). Cycloplegica schakelen de accommodatie uit en verwijden ook de pupil. Ze worden toegediend in de vorm van oogdruppels.

In het geval van een lagere graad, kan het zelfs niet worden gedetecteerd in de kindertijd. De verslechtering van het gezichtsvermogen treedt dan ook pas op in de volwassenheid.

Bij een ernstigere vorm kan het kind een verminderde belangstelling voor boeken of tekenen en schilderen vertonen. Hij gaat dichter bij de televisie zitten. Ook andere activiteiten op grotere afstand en de fijne motoriek zijn problematisch.

Hij knijpt met zijn ogen, knippert vaker, sluit één oog of houdt zijn hoofd schuin. Ook klaagt het kind over hoofdpijn en toegenomen vermoeidheid in zijn ogen, die bloeddoorlopen zijn.

Op schoolleeftijd krijgen we te maken met leerproblemen, het kind maakt fouten bij het lezen en schrijven.

Op de leeftijd van ongeveer 45 jaar verliest een volwassene op natuurlijke wijze zijn gezichtsscherpte. Dit wordt presbyopie (verziendheid) genoemd. In dit geval treedt verziendheid eerder in.