Baarmoederontsteking: wat veroorzaakt het en hoe kan het de vruchtbaarheid van een vrouw beïnvloeden?

Baarmoederontsteking heeft de Latijnse naam endometritis, endomyometritis.

Een baarmoederontsteking is een ontstekingsziekte van het baarmoederslijmvlies veroorzaakt door een infectie.

De baarmoeder is een hol orgaan, gelegen tussen het rectum en de blaas in het kleine bekken van een vrouw. Het bestaat uit het lichaam en de baarmoederhals.

De baarmoeder is het belangrijkste orgaan van het vrouwelijke voortplantingssysteem en is tijdens de zwangerschap essentieel voor de groei en ontwikkeling van de foetus.

De wand van de baarmoeder bestaat uit drie lagen:

Het buikvlies is een dunne laag weefsel rondom de baarmoeder die het oppervlak van de baarmoeder beschermt.

Het myometrium is de middelste spierlaag. Deze zet uit tijdens de zwangerschap en neemt na de geboorte in de 6e tot 8e week weer zijn oorspronkelijke grootte aan.

Het endometrium is de binnenste laag die gevormd wordt door het baarmoederslijmvlies. Het endometrium bestaat uit twee lagen, de buitenste en de binnenste. De buitenste laag vernieuwt zich elke maand na de menstruatie. De binnenste laag verandert niet en blijft hetzelfde, onveranderd.

Ontsteking van de baarmoeder betekent ontsteking van een van de delen.

Afhankelijk van de plaats waar de infectie uitbrak, kan het gaan om een ontsteking in de baarmoeder, baarmoederhals of baarmoederhalsontsteking. Meestal wordt het veroorzaakt door bacteriën: stafylokokken, streptokokken, enterokokken of seksueel overdraagbare aandoeningen.

Baarmoederontsteking komt vaak voor bij vrouwen na een miskraam, bevalling, maar ook om andere redenen.

De verdeling van baarmoederontsteking volgens de aangetaste infectielagen

Ontsteking van de binnenbekleding van de baarmoeder kan optreden, meestal vanuit de baarmoederhals of vagina wanneer een infectie is opgelopen. Het kan ontstaan door dood weefsel dat achterblijft na het schrapen, of, sporadisch, door overdracht via de bloedbaan.

Als de ontsteking zich verder van het slijmvlies verspreidt, ontstaat er een ontsteking van de spieren van het baarmoederlichaam. Dit komt het vaakst voor na een miskraam en kan leiden tot buikvliesontsteking.

Ontsteking van de baarmoeder is een van de oorzaken van onvruchtbaarheid of vroeggeboorte van de foetus en miskraam.

Endometritis kan alle lagen van het baarmoederslijmvlies van de baarmoeder aantasten.

Decidua verwijst naar het baarmoederslijmvlies aan het einde van de afscheidingsfase van de menstruatiecyclus en tijdens de zwangerschap. Als de decidua geïnfecteerd is, spreken we van deciduitis.

Als de vrouw voldoende immuniteit heeft, laat de geïnfecteerde decidua meestal binnen een paar dagen los. Een onaangenaam ruikende vaginale afscheiding wijst duidelijk op een baarmoederontsteking.

Een infectie die de baarmoederspieren heeft aangetast, wordt myometritis genoemd.

Een baarmoederontsteking kan acuut of chronisch zijn

Acute ontsteking is een kortdurende vorm van ontsteking die van voorbijgaande aard is. Ze treedt vaak op na abortussen en het achterlaten van foetale resten in de baarmoeder, na een bevalling, bij bekkenontstekingsziekten of infecties van bacteriële of virale oorsprong.

Chronische ontsteking treedt meestal op na een acute fase. Het kan in een mildere vorm voorkomen, zelfs zonder initiële acute ontsteking. Als het zich ontwikkelt tot een chronische vorm, kan het de vruchtbaarheid van een vrouw bedreigen.

De oorzaak van een baarmoederontsteking kan verschillend zijn.

Meestal treedt het op na een miskraam of bevalling.

Een ontsteking kan direct in de baarmoeder ontstaan of vanuit de omgeving naar de baarmoeder worden overgebracht.

Een infectie ontstaat wanneer bacteriën die zich normaal in de vagina of baarmoederhals bevinden, zich naar de binnenkant van de baarmoeder verplaatsen en daar een ontsteking veroorzaken. Bijvoorbeeld wanneer de baarmoederhals wordt geopend, tijdens de menstruatie, na een abortus, bevalling of een procedure met een spiraaltje.

Een andere mogelijke oorzaak van infectie is een chirurgische ingreep tijdens een keizersnede of baarmoederoperatie, waarbij het baarmoederweefsel wordt verstoord door een incisie.

Zeer zeldzaam is overdracht via de bloedbaan en van bovenaf, bijvoorbeeld bij luchtweginfectie of tuberculose.

De meest voorkomende veroorzakers van gewone infecties zijn streptokokken, stafylokokken, enterokokken, echerichia coli, maar ook chlamydia trachomatis, mycoplasma en andere bacteriën.

Baarmoederontsteking gerelateerd aan bevalling of miskraam

De meeste gevallen van baarmoederontsteking zijn gerelateerd aan de bevalling. Het is de meest voorkomende postpartum infectie.

Na een spontane bevalling is de incidentie 1-2%.

Na een vaginale bevalling kunnen sommige factoren dit risico verhogen tot 5-6%.

De baarmoeder is steriel en wordt pas niet-steriel als de vruchtzak tijdens de bevalling scheurt. Hierdoor kunnen bacteriën zich in het binnenste gedeelte van de baarmoeder verplaatsen. Er is ook een risico tijdens een keizersnede wanneer het baarmoederweefsel wordt verstoord.

Dit kan gebeuren wanneer de baarmoederhals wordt geopend na een bevalling of operatie, waardoor bacteriën in de baarmoeder terechtkomen.

Er is tot 25 keer meer kans op baarmoederontsteking na een keizersnede.

Risicofactoren zijn:

• Infectie van de vruchtzak of het vruchtwater
• Slechte hygiënische gewoonten
• Langdurige bevalling
• Meerdere onderzoeken van de baarmoederhals
• Lage leeftijd van de moeder
• Obesitas
• Vruchtwater gekleurd met meconium, de eerste ontlasting van de foetus
• Kolonisatie van de vagina met bacteriën zoals streptokokken, chlamydia trachomatis en anderen

Ontstekingen die niets te maken hebben met de miskraam en de bevalling

Bij vrouwen die nog niet bevallen zijn, is de oorzaak het vroege begin van het seksuele leven, afwisseling van seksuele partners, slechte hygiënische gewoonten, promiscuïteit.

Seksueel overdraagbare infecties, chlamydia, gonorroe of bacteriën kunnen de oorzaak zijn van een baarmoederontsteking.

Het kan ook optreden tijdens chirurgische ingrepen zoals baarmoederweefselafname voor biopsie, baarmoederhalsdilatatie of curettage.

Het komt ook voor na onderzoeken zoals hysteroscopie, waarbij een sonde met een camera in de baarmoeder wordt ingebracht om naar afwijkingen te zoeken.

Het kan voorkomen na het inbrengen van een pessarium of spiraaltje, maar het risico is erg klein (0,1%).

Er is een hoog risico wanneer er ondeskundig gemanipuleerd wordt in de baarmoederholte. In het verleden kwamen ze vaak voor na criminele abortussen, toen ze ook een doodsoorzaak waren bij vrouwen.

De symptomen kunnen variëren.

De intensiteit en het optreden van symptomen zijn individueel voor elke vrouw. Het hangt af van in welke laag van de baarmoeder de ontsteking zich bevindt, welke bacterie de infectie heeft veroorzaakt en ook van de immuniteit van het lichaam.

Voor vrouwen met een verzwakte immuniteit of na een vermoeiende bevalling of miskraam kunnen infectie en baarmoederontsteking moeilijker te verdragen zijn. Bij hen zijn de klinische verschijnselen intenser.

Symptomen van baarmoederontsteking

• Typische en eerste symptomen beginnen met een temperatuurstijging tot koorts met koude rillingen
• Beklemmend gevoel in de onderbuik, later is de pijn intens
• Pijn in de onderbuik, bekken of rond het rectum
• Vaginaal bloedverlies dat buiten de menstruatiecyclus optreedt
• Ongebruikelijke vaginale afscheiding die kenmerkend is voor het infectieuze agens. Aanvankelijk is de afscheiding waterig, met pus of bloed. Bij een gonorroe-infectie ruikt de afscheiding visachtig
• Sufheid, vermoeidheid, misselijkheid gerelateerd aan de ziekte
• Obstipatie (verstopping), winderigheid (overmatige winderigheid) bij defecatie, kan ongemak ervaren bij defecatie tot pijn in het kleine bekken

In de vroege acute fase verschijnt dysmenorroe, ernstige pijnlijke menstruatie.

Aan de andere kant, in de overgang naar de chronische vorm, is er een zeer zwakke menstruatie tot amenorroe, volledige afwezigheid van menstruatie. Volledige steriliteit komt voor.

Postpartum symptomen:

• Temperatuur stijgt tot 39-40 °C.
• Snelle pols 100-140/minuut
• Geen eetlust
• Gewichtsverlies
• Licht verhoogde leukocyten in laboratorium bloedonderzoek
• Pijn in het gebied onder de maag
• Stinkende en purulente lochia (purgatieven), vaginale afscheiding in de postpartumperiode

Symptomen van de chronische vorm zijn:

De chronische vorm is vaak asymptomatisch of de symptomen zijn minimaal.

• Abnormale baarmoederbloeding
• Dysmenorroe - pijnlijke menstruatie vergezeld van krampen
• Dyspareunie - pijn tijdens het vrijen
• Stinkende, etterige afscheiding bij frequent urineren, vergelijkbaar met een urineweginfectie
• Licht verhoogde temperatuur tot koorts

Elke vrouw moet naar de gynaecoloog gaan zodra de eerste symptomen zich voordoen. Een vroege en snelle diagnose is vooral belangrijk voor vrouwen die een zwangerschap plannen.

De arts moet onderscheid maken tussen een baarmoederontsteking en een ontsteking van de urinewegen, eierstokken, eileiders of ontsteking van de omliggende weefsels.

Om een diagnose te stellen, ondergaat een vrouw verschillende onderzoeken.

Tijdens een palpatoir gynaecologisch onderzoek onderzoekt de arts het bekken. Hij merkt een zachtere baarmoeder op die pijnlijk aanvoelt. Er kan pijn optreden in het hele bekkengebied. Hij merkt baarmoederkrampen en vaginale afscheiding op.

Hij neemt bloed af voor onderzoek, dat verhoogde ontstekingsparameters laat zien.

Ze neemt een uitstrijkje van de vagina voor een kweek om de aanwezigheid van chlamydia, gonorroe en andere bacteriën op te sporen.

Sonografie, transvaginale sonografie, tijdens het onderzoek worden een verandering in het slijmvlies van de vagina, tekenen van bloeding en een verhoogde dikte van het slijmvlies gezien.

Endometriale biopsie, waarbij een kleine hoeveelheid baarmoederslijmvlies wordt verwijderd voor onderzoek.

Laparoscopie, met hysteroscopie kan rechtstreeks in de baarmoeder worden gekeken.

Met hysteroscopie zijn helderrode vlekken met witte stippen of kleine witte vlekjes die gemakkelijk bloeden zichtbaar op het baarmoederslijmvlies. Zwellingen en het verschijnen van micropoliepen zijn zichtbaar.

Bij een milde infectie van het baarmoederslijmvlies verdwijnt de ontsteking tijdens de menstruatie en geneest de baarmoeder spontaan. Als de ontsteking doordringt tot in de diepere lagen van de baarmoeder, ontstaat endomyometritis, die ook de baarmoederspieren aantast.

Als de ontsteking onbehandeld blijft, kan deze zich verder uitbreiden naar de baarmoederhals. Als het bovenste weefsel rondom de baarmoeder ontstoken raakt, kan de ontsteking zich uitbreiden naar de eileiders.

Onbehandelde ontsteking leidt tot reproductieve complicaties en vruchtbaarheidsproblemen.

Mogelijke complicaties na een baarmoederontsteking:

Ontsteking in het bekkengebied, ontsteking van het bekkenperitoneum - het dunne vlies dat de binnenste buikholte en organen bedekt.

Onvruchtbaarheid

Septikemie, in de volksmond bloedvergiftiging genoemd, wanneer bacteriën in de bloedbaan terechtkomen. Nauw verwant aan sepsis is septische shock. Er treedt een ernstige infectie van het bloed op, wat leidt tot lage bloeddruk en andere gezondheidscomplicaties. Dit is een gevaarlijke en levensbedreigende aandoening.

Chronische baarmoederontsteking is een aanhoudende ontsteking van de binnenbekleding van de baarmoeder. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met eerdere mislukte innesteling van een bevruchte eicel in vitro, na herhaalde abortussen, vroeggeboorten.

Endometritis en endometriose

Deze ziekten verschillen van elkaar, hoewel ze allebei het baarmoederslijmvlies aantasten.

Endometritis treedt op wanneer het baarmoederslijmvlies ontstoken raakt door een infectie en veroorzaakt buikpijn, bekkenpijn en andere complicaties.

Endometritis is gemakkelijker en sneller te behandelen dan endometriose.

Endometriose wordt niet veroorzaakt door een infectie en veroorzaakt geen ontsteking.

Lees het artikel voor meer informatie over endometriose.

Endometriose en zwangerschap

Een ontsteking van de baarmoeder heeft een groot effect op de zwangerschap.

Het belemmert het vermogen van een vrouw om zwanger te worden.

Ontsteking kan littekenvorming in de baarmoeder veroorzaken, waardoor het voor de bevruchte eicel moeilijk wordt om zich in de baarmoeder te nestelen en normaal te ontwikkelen, met een miskraam als gevolg.