Alopecia (een aandoening met minder haar): wat zijn de oorzaken en symptomen?

Wat is alopecia? Waarom is er sprake van verminderd haarvolume/haarverlies?

Voor we het probleem van haaruitval zelf beschrijven, moeten we enkele basiskenmerken begrijpen. Laten we beschrijven waar een haar van gemaakt is en wat de haargroeicyclus is.

De structuur van het haar

Een haar maakt deel uit van de pilosebiteuse eenheid, waarvan de naam is afgeleid van de Latijnse woorden pilus (haar) en sebum (talg). Elke haar groeit uit een haarfollikel. Het haarfollikel kan worden beschouwd als een zakje op de hoofdhuid dat uitsteekt in een diepere laag van de huid, de lederhuid.

De basisfuncties van de haarfollikel zijn onder andere

• synthese en verankering van de haarschacht (het zichtbare deel van het haar)
• productie en afscheiding van talg
• een belangrijk reservoir van Langerhanscellen en melanocyten

De haarfollikel is samengesteld uit epitheliale en bindweefselcomponenten.

De bindweefselcomponenten omvatten de voedende bloedvaten en zenuwen, de huidpapil en de bindweefselmantel. De papil en zijn bindweefselmantel vormen een functionele eenheid. De papil bevat bloedvaten die zuurstof en voedingsstoffen aan het groeiende haar leveren.

De epitheliale componenten omvatten de matrix, het merg, de cortex en de cuticula. Het belangrijkste epitheliale deel van de haarfollikel is de haarmatrix. De haarmatrix is de kiemmassa die de papil omgeeft.

Het haar bestaat uit drie lagen:

1. het merg (medulla)

Het merg kan worden beschouwd als een kanaal in het centrale (binnenste) deel van de haarschacht. Het bevat keratine, dat wordt beschouwd als een belangrijke bouwsteen van het haar.

Keratine geeft het haar stevigheid en elasticiteit. Het heeft ook een beschermende functie. Het maakt het haar bestand tegen hoge en lage temperaturen en beschermt het tegen zonlicht.

2. Haarcortex

Dit is het middelste en meest volumineuze deel van het haar (75% tot 90% van het volume). De cortex bevat melanine, dat ons haar zijn kleur geeft.

De cortex beïnvloedt de vorm, textuur, kleur en elasticiteit van het haar.

3. Schubbenlaag

De cuticula is de buitenste laag van het haar. Het is een soort beschermende barrière van het haar die het haar beschermt tegen de mechanische en chemische invloed van de externe omgeving.

Het bestaat uit keratine en heeft een geschubde structuur die lijkt op een dennenappel.

Elk haarzakje bevat een talgklier.

Talg heeft verschillende functies:

• het verzacht het haar en de hoofdhuid
• vermindert de groei van bacteriën

Hoe groeit haar?

Menselijk haar groeit, in tegenstelling tot nagels, niet continu.

Elk haarzakje doorloopt een cyclisch ritme van groei- en rustfases. De groeicyclus van één haarzakje is niet afhankelijk van naburige haarzakjes.

Eenvoudig gezegd heeft elk haarzakje zijn eigen cyclus.

De duur van de haarcyclus hangt af van het type en de locatie van de haarfollikel. Elke follikel doorloopt ongeveer 10 tot 20 haarcycli tijdens zijn leven.

Wist je dat...
Het meeste haar valt eind augustus en begin september uit.
Tijdens deze periode verliezen we ongeveer 60 haren per dag.

We verdelen de haarcyclus in drie fasen:

1. Anagene fase (groeifase).
2. Catagene fase (overgangsfase)
3. Telogene fase (rustfase)

Anagene (groeifase)

In de groeifase is de haarfollikel het meest actief.

Ongeveer 85% van al het haar bevindt zich in deze groeifase.

Het groeiende haar zit stevig vast aan de haarwortel zodat het haar zelf niet uitvalt. De groeicellen in de haarwortel vermenigvuldigen zich snel en vormen een nieuwe haar.

Het jonge haar krijgt keratine en baant zich een weg naar boven vanuit de follikel. Later groeit het uit het lichaam via de poriën in de hoofdhuid.

Tijdens de groeifase groeit het hoofdhaar ongeveer 0,35-0,44 mm per dag.

De lengte van het gegroeide haar hangt af van de duur van de groeifase, die voor elke persoon anders is. De groeifase van een haar duurt 3 tot 6 jaar.

De catagene (overgangs)fase

De overgangsfase van het haar maakt deel uit van het regeneratieproces van de haarfollikel.

Het haar stopt tijdens deze fase met groeien, maar valt niet uit de hoofdhuid. Tijdens de overgangsfase krimpt de haarfollikel tot ongeveer 1/6 van zijn oorspronkelijke grootte.

Het onderste deel van de haarfollikel wordt vernietigd en de haarschacht raakt los van de bloedtoevoer. Het haar wordt langzaam omhoog geduwd door de uiteenvallende haarfollikel.

De overgangsfase duurt enkele dagen.

Telogene fase (rustfase)

De rustfase van het menselijk haar duurt 3 tot 4 maanden.

Tijdens deze fase regenereert de haarwortel. Het haar groeit niet maar blijft gevangen in het haarzakje.

Interessant is dat ongeveer 10 tot 15% van het haar zich nog in de rustfase bevindt.

Na de rustfase is de groeicyclus van het haar voltooid en gaat de haarfollikel opnieuw in de hoofdgroeifase.

Tijdens deze periode wordt er nieuw haar gevormd en wordt het oude haar volledig uitgeduwd.

Aan het einde van de rustfase valt het beschadigde haar uit en wordt het vervangen door de vorming van een nieuwe haar met een nieuwe groeifase.

Wat is alopecia?

Alopecia wordt gedefinieerd als een auto-immuunziekte met chronische ontstekingen die de haarfollikel en soms ook de nagels aantast. Eenvoudig gezegd kan alopecia beschreven worden als een toestand van verminderd haar op plaatsen waar normaal haar voorkomt.

Effluvium/defluvium wordt gekenmerkt als toegenomen haaruitval.
Het is een soort voorloper van alopecia.

Alopecia kan worden onderverdeeld in drie groepen:

1. Diffuse alopecia

• 2. Androgenetische alopecia

Alopecia androgenetica wordt gedefinieerd als chronische diffuse haaruitval.

Bij mannen treedt na verloop van tijd volledige haaruitval op en bij vrouwen slechts gedeeltelijke kaalheid. De symptomen beginnen meestal tussen de 30 en 40 jaar.

Ongeveer 30 tot 50 % van de mannen van 50 jaar en ongeveer 80 % van de mannen ouder dan 70 jaar lijdt eraan.

Bij adolescenten komt het sporadisch voor tussen 13 en 15 jaar.

• Anageen defluvium

Anagene defluvium wordt gekenmerkt door een duidelijke, ernstige laesie van de anagene follikel. Het kenmerkende is een opvallende, snelle en diffuse haaruitval.

De oorzaak van de ziekte kan te wijten zijn aan bepaalde geneesmiddelen (cytostatica, antimetabolica en andere) die de mitotische en metabolische processen in de haarfollikel beïnvloeden en de haargroei stoppen.

Een typisch voorbeeld van anagene defluvium is haarverlies tijdens de behandeling met antikankergeneesmiddelen met antimitotisch effect.

• Telogeen defluvium

Fysiologisch telogeen effluvium treedt op bij pasgeborenen en kan voortduren tot de 6e levensmaand.

Over het algemeen is bekend dat vrouwen na de bevalling meer haaruitval hebben. Dit komt door de toename van oestrogeenspiegels in het derde trimester van de zwangerschap. Hierdoor wordt de overgangsfase van anageen naar telogeen verlengd.

Het resultaat is toegenomen haaruitval.
De aandoening corrigeert zichzelf meestal na zes maanden.
Soms kan dergelijke haaruitval echter tot een jaar duren.

Verkeerd gekozen diëten, een verminderde schildklierfunctie, algehele anesthesie, stress of ziekten die gepaard gaan met hoge temperaturen kunnen ook de oorzaak zijn.

• Chronische diffuse alopecia

Chronische diffuse alopecia wordt gedefinieerd als een idiopathische ziekte die wordt gekenmerkt door toegenomen haaruitval in de rustfase. Het komt vooral voor bij vrouwen met dik haar.

De pathogenese van de ziekte is onbekend.

2. Lager wordende alopecia

• Alopecia areata

Alopecia areata wordt gedefinieerd als een auto-immuunziekte met chronische ontstekingen die het haar en soms ook de nagels aantast.

De precieze oorzaak van de ziekte is onbekend.

Het komt vaker voor bij kinderen en adolescenten en treft beide geslachten in gelijke mate. Bij dit type alopecia valt het haar op één of meer scherp begrensde plekken uit.

• Alopecia traumatica (alopecia veroorzaakt door druk en tractie)

Door druk veroorzaakte alopecia is altijd begrensd en is vaak beroepsgebonden.

Alopecia door tractie treedt op bij bepaalde soorten kapsels, zoals paardenstaarten.

• Alopecia areolaris specifica (syfilitische alopecia)

Dit type alopecia komt voor in het tweede stadium van syfilis.

Het typische verschijnsel is een groot aantal kleine, streepvormige afzettingen op de slapen en de nek.

3. Alopecia met littekens

Deze groep omvat een brede waaier van processen die gekenmerkt worden door littekenvorming, haarfollikelvernietiging en haaruitval.

In de praktijk onderscheiden we twee soorten littekenalopecia:

1. secundair - in dit geval is herstel mogelijk. Onder de bekende oorzaken rekenen we virale, bacteriële en mycotische infecties, tumoren, brandwonden en verbranding.
2. Primair - herstel is bijna onmogelijk. De oorzaken zijn onbekend.

Overmatige haaruitval kan worden veroorzaakt door een dubbel mechanisme:

1. Een groter percentage van het haar komt in de telogene (rust) fase, wat resulteert in een verhoogde dagelijkse haaruitval. Voorbeelden van dergelijke haaruitval zijn postpartum aandoeningen of het gebruik van bepaalde medicijnen (heparine, vitamine A, retinoïden, selenium, methotrexaat, colchicine, zware metalen, en anderen).
2. Een zeer metabolisch actieve anagene haarfollikel kan toxisch beschadigd raken (bijvoorbeeld door cytostatica).

De volgende tabel beschrijft de verschillende oorzaken van haaruitval bij vrouwen en mannen

De sleutel tot een succesvolle behandeling is het stellen van de juiste diagnose en het identificeren van alle factoren die de ziekte kunnen verergeren.

In de eerste stap richten we ons op de medische voorgeschiedenis, die kan bestaan uit:

1. Familiegeschiedenis - haar- en huidziekten, auto-immuunziekten en endocriene ziekten
2. Allergische voorgeschiedenis - kan positief zijn voor alopecia areta
3. Gynaecologische voorgeschiedenis - bij vrouwen in omstandigheden die geassocieerd worden met hormonale veranderingen (zwangerschap, anticonceptie)
4. Persoonlijke voorgeschiedenis - chronische, endocriene, oncologische ziekten en operaties
5. Farmacologische voorgeschiedenis - veel medicijnen kunnen haaruitval veroorzaken

De volgende stap is een objectieve beoordeling, waarbij we geïnteresseerd zijn in de locatie en de mate van haaruitval.

We kijken naar de algemene kwaliteit van het haar en de intensiteit van het haarverlies. We noteren veranderingen in de hoofdhuid en ontstekingsverschijnselen. We beoordelen ook huidveranderingen op de slijmvliezen en rond de nagels.

Een beoordeling van de vorm, textuur, kwaliteit en representatie van de ontwikkelingsstadia van het haar wordt geleverd door een trichogram. Dit is een microscopisch onderzoek van de haarwortel. Bij deze methode bepalen we het percentage haar in elk stadium van de haarcyclus.

Het nadeel van het klassieke trichogram is de pijnlijkheid, omdat we 40 tot 100 haren moeten uittrekken voor het onderzoek.

Daarom wordt het momenteel vervangen door het fototrichogram.

Digitaal fototrichogram

Deze diagnostische methode helpt ons om de verhouding van haar in de groei- en rustfase te bepalen.

Daarnaast kunnen we de haardichtheid, gemiddelde lengte en dikte van de haarschacht evalueren.

De voordelen van het digitale fototrichogram zijn de niet-invasiviteit, de snelheid van het onderzoek en de mogelijkheid om de resultaten te archiveren.

Trichoscopie is een eenvoudige en niet-invasieve methode die gebruikt wordt bij de dermatoscopische diagnose van haarziekten. Dit onderzoek wordt op twee manieren uitgevoerd: met een draagbare dermatoscoop of met een digitale dermatoscoop.

In het volgende hoofdstuk beschrijven we het verloop van de meest voorkomende vormen van alopecia.

Alopecia androgenetica bij mannen

Alopecia androgenetica bij mannen begint pas op volwassen leeftijd.

Afhankelijk van het verloop van het proces worden verschillende gradaties van kaalheid volgens het mannelijk patroon onderscheiden:

Stadium 0 - normale beharing

Fase 1 - terugtrekken van de bovengrens van het voorhoofd en haar op de slapen naar achteren (verstandshoeken)

Stadium 2 - voortdurende haaruitdunning

Fase 3 - toenemende haaruitdunning in de laterale gebieden

Fase 4 - alleen haar aan de zijkanten en achterkant van het capillitium (hoefijzervorm wordt gevormd)

alopecia androgenetica bij vrouwen

In de praktijk onderscheiden we twee vormen van alopecia androgenetica bij vrouwen:

A. Vrouwelijke vorm van alopecia androgenetica

Deze vorm van alopecia androgenetica wordt veroorzaakt door een genetische aanleg en verschijnt meestal tussen de 20 en 40 jaar van het leven van een vrouw.

In dit geval onderscheiden we vier stadia van de ziekte:

Stadium 0 - normale beharing

Stadium 1 - uitdunnen van het haar op de bovenkant van het hoofd, waarbij de frontale haarlijn 1-3 cm breed blijft

Stadium 2 - aanzienlijke uitdunning van het haar op de vertex

Stadium 3 - uitgebreide kaalheid over grote gebieden in het frontoparietotemporale gebied met fijn haar

B. Alopecia androgenetica bij vrouwen van het mannelijke type

Het mannelijke type van alopecia androgenetica wordt gekenmerkt door de vorming van zogenaamde verstandshoeken. De androgeenspiegel in het bloed kan verhoogd zijn.

Alopecia areata (cirkelvormig of ovaal haarverlies)

Alopecia areata kan een ander verloop hebben.

Als er haar begint te groeien op de alopectische afzettingen, is het in het begin meestal fijn en zonder pigment.

In sommige gevallen kan ook het karakter van het haar veranderen: in plaats van krullend, groeit het recht en omgekeerd.

Bij 50% van de patiënten die alopecia areata ontwikkelen vóór de puberteit, valt het haar uit en groeit het niet terug.

Bij oudere grijze patiënten kan alleen het gepigmenteerde haar uitvallen en blijft het grijze haar staan. Zo'n aandoening wordt ook wel 'overnight greying' genoemd.

Wat zijn de thuisrecepten tegen haaruitval?

1. Wrap van eidooier, rum en olie

Meng de eierdooier met een eetlepel rum en een eetlepel ricinusolie. Masseer het resulterende mengsel 5 minuten in de hoofdhuid. Maak vervolgens een wrap en laat het mengsel minstens een half uur zitten.

2. Masker van eigeel, olijfolie en citroen

Meng eigeel, olijfolie en citroensap in een kom. Breng dit resulterende masker aan op je haar en herhaal het een paar keer. Het effect zou binnen 3 weken zichtbaar moeten zijn.

3. Honing masker

Meng een eetlepel honing, een eidooier en een theelepel olijf- of castorolie. Vorm een masker en breng het aan op het haar. Wikkel het haar in een handdoek en laat het een uur zitten. Was het haar daarna.

4. Kokosoliemengsel

Meng twee eetlepels kokosolie met een eetlepel olijfolie. Wrijf het resulterende mengsel over de hele lengte van het haar. Wikkel het in een plastic zak en was het mengsel na een uur uit.

Wat is de juiste haarverzorging?

Je haar wassen

Was je haar pas nadat je het grondig hebt gekamd.

Masseer de shampoo zachtjes in je haar en laat het schuimen. De hoeveelheid shampoo moet ongeveer een halve centimeter zijn (de grootte van een hazelnoot zou genoeg moeten zijn voor kort tot halflang haar).

Welke shampoos kunnen we gebruiken om overmatig haarverlies tegen te gaan?

• Cafeïneshampoo - versterkt verzwakte haarwortels en voorkomt erfelijke haaruitval
• revitaliserende shampoo - versterkt de haarwortels en vermindert haaruitval
• Voedende shampoo voor vrouwen - levert speciaal geconcentreerde voedingsstoffen aan de hoofdhuid tot aan de haarwortels
• Revitaliserende Eiwitshampoo - versterkt en revitaliseert het haar

Nat haar is erg gevoelig, dus wikkel het in een handdoek. De handdoek absorbeert het overtollige water en het haar droogt sneller zonder het te beschadigen tijdens het droogproces.

Hoe vaak moet ik mijn haar wassen?

De wasfrequentie moet worden aangepast aan het haartype.

Droog haar kan één keer per week gewassen worden.

Vet haar moet vaker gewassen worden.

We moeten ons haar echter niet wassen bij het minste of geringste gevoel van vettigheid.

Je haar te vaak wassen verstoort het beschermingssysteem en neemt de hydratatie weg.

Je haar föhnen

Over het algemeen raden experts af om je haar dagelijks met hitte te behandelen.

Als je je haar al snel moet drogen, gebruik dan de koelere luchtstand van de föhn. Föhn je haar van voldoende afstand.

Wist je dat we voor mooi haar ook moeten zorgen dat we goed slapen?

Eén van de oorzaken van haaruitval kan slaaptekort zijn.

Voldoende en goede slaap is niet alleen belangrijk voor de algehele gezondheid van een persoon, maar ook voor de gezondheid van het haar. Niet alleen de duur van de slaap, maar ook het materiaal van het beddengoed heeft invloed op de kwaliteit van ons haar.

We kunnen het beste kiezen voor een gladder materiaal (satijn). Het is satijn dat een zachter oppervlak heeft en geen wrijving veroorzaakt en ons haar tijdens de slaap regenereert.

s Nachts is het aan te raden om je haar in een losse paardenstaart te vlechten zodat het niet vrij over het kussen rolt en onnodig trekken en wrijven veroorzaakt.