Spierkrampen: wat zijn de oorzaken, niet alleen door magnesiumtekort?

De eerste is primaire spierkramp, die een veel voorkomende reactie kan zijn op overbelasting van een spier of spiergroep, bijvoorbeeld tijdens overmatige fysieke of sportieve activiteit.

Secundaire spierkrampen zijn een symptoom van een onderliggende ziekte, zoals een nierziekte, elektrolytenstoornissen, diabetes of zelfs een leverziekte.

Primaire en secundaire spierkrampen

Een spierkramp wordt ook wel kramp genoemd. Het is een vrijwillige ongecontroleerde samentrekking van een spier of een groep spieren. Deze krampen kunnen ontstaan als gevolg van een onbekende oorzaak. Dan worden ze primair genoemd. Ze komen vrij vaak voor.

Naar schatting 75% van de bevolking krijgt er in zijn leven mee te maken.

Als een spierkramp echter het gevolg is van een bekende ziekte, noemen we het secundair. Ze komen het meest voor bij diabetes, leveraandoeningen (cirrose), nierinsufficiëntie, dialysepatiënten en elektrolytenstoornissen.

Ze komen ook voor bij patiënten met schildklieraandoeningen, als gevolg van neurologische aandoeningen en ook als gevolg van drugsgebruik.

Bij kinderen komen ook zogenaamde koortsachtige convulsies voor, die verband houden met koorts en afnemen nadat de koorts is gezakt.

Spierkrampen kunnen plaatselijk zijn en alleen een bepaalde spier of spiergroep treffen. Er zijn ook gegeneraliseerde, d.w.z. lichaamseigen spierkrampen, die vaak gepaard gaan met bewusteloosheid.

Primaire oorzaken van spierkrampen

Primaire krampen zijn geen uiting van een ziekte. Er is dus geen diagnose bekend na onderzoek. Ze komen ook voor bij gezonde mensen. Risicogroepen zijn onder andere:

• leeftijd boven de 50 jaar
• 7 keer vaker bij zwangerschap
• platvoeten
• pijnlijke huidziekten, spataderen in de onderste ledematen
• alcoholgebruik

Spierkrampen in rust komen bij de meeste mensen 's nachts voor (ongeveer 70% van de gevallen). Overdag komen ze in mindere mate voor. De belangrijkste spieren die worden getroffen zijn de beenspieren, de kuitspieren en de dijspieren.

Nachtelijke spierkrampen leiden tot een slechte slaapkwaliteit.

Ze worden ook veroorzaakt door overbelasting van de spieren, sportactiviteiten en ook door overmatige belasting van de spieren. Ze worden ook beïnvloed door vermoeidheid of uitputting. Ze komen het vaakst voor bij voetballers.

Ze kunnen ook voorkomen bij uitdroging, als gevolg van diarree of bij werken in extreem warme omstandigheden.

Het optreden ervan wordt ook beïnvloed door een tekort aan bepaalde mineralen, waarvan magnesium de belangrijkste is.

Bovendien beïnvloedt magnesium verschillende fysiologische lichaamsfuncties:

• zenuwactiviteit
• neuromusculaire overdracht van impulsen
• spierspanning en spieractiviteit
• die gerelateerd is aan het cardiovasculaire systeem en de bloeddrukregulatie
• ook belangrijk voor de spijsvertering
• regulering van calcium en dus van bot- en tandkwaliteit
• zuurstof- en suikertransport
• schildklierfunctie
• prostaatfunctie

Een magnesiumtekort kan zich uiten als

• hoofdpijn
• zwakte
• verminderde concentratie
• nervositeit
• hoge bloeddruk
• hartkloppingen
• diarree
• braken
• spierkrampen
• tintelingen in de ledematen

Secundaire spierkrampen

Secundaire spierkrampen zijn meestal het gevolg van een bekende ziekte. Soms zijn ze het eerste symptoom. Nader onderzoek naar de oorzaak wijst uit dat de trigger een nog niet geïdentificeerde ziekte is.

Neurologische aandoeningen en convulsies

Spierkrampen zijn typisch voor verschillende neurologische ziekten, waaronder epilepsie, een ziekte die zich uit in epileptische aanvallen. Spierkrampen treden op tijdens deze aanvallen en, in de gegeneraliseerde vorm, de eerder genoemde bewusteloosheid.

In sommige gevallen van myopathie is er sprake van spierpijn en ook van spierkrampen. Dit is met name het geval bij spierdystrofie, een van de vormen van myopathie. Deze ziekte komt vooral voor bij peuters en kleuters. Een ander voorbeeld is amyotrofische laterale sclerose (ALS).

Spierkrampen en verminderde gevoeligheid in bijvoorbeeld handen en voeten komen ook voor bij neuritis. Tintelingen, stijfheid of een branderig gevoel in de aangedane ledematen komen vaak voor en spierzwakte is ook aanwezig.

Mensen met de ziekte van Parkinson, die het gevolg is van het verlies van hersencellen, hebben ook problemen met de controle en coördinatie van bewegingen. Het begint met milde spierkrampen, die zich vervolgens ontwikkelen tot stijfheid en trillen.

Spierkrampen, bloedvaten, stofwisseling

Bij sommige aandoeningen van de bloedvaten kunnen vooral problemen ontstaan in de ledematen. Bij ischemische aandoeningen van de onderste ledematen bijvoorbeeld is de bloedtoevoer vooral aan het uiteinde van de onderste ledematen verstoord en krijgt de persoon last van spiertrekkingen en krampen.

Ze treden op als secundair gevolg van bijvoorbeeld fenylketonurie, een stofwisselingsstoornis van aromatische zuren die voornamelijk wordt beïnvloed door erfelijke aanleg. Bij coeliakie treden ze op als gevolg van problemen met de opname van voedingsstoffen en verschillende bot- en bewegingsstoornissen.

Ook bij infectieziekten

Sommige infectieziekten kunnen zich uiten als spierproblemen. Bij meningitis kan de infectie zich door het hele lichaam verspreiden en kan de persoon spierpijn en soms spierkrampen ervaren. Tetanus is ook een goed voorbeeld.

Een lintworminfectie veroorzaakt een ziekte die teniasis heet en vooral het spijsverteringsstelsel aantast. De lintworm leeft in de darmen van de gastheer. Als de infectie zich verspreidt naar de hersenen, treden visuele stoornissen, hoofdpijn, psychische stoornissen en stuiptrekkingen op.

Stuiptrekkingen door immunosuppressie

Toxoplasmose is ook een ernstige parasitaire infectie en is ernstiger bij immuungecompromitteerde mensen. Hoofdpijn en malaise zijn typisch. Herseninfecties, bewustzijnsstoornissen, gedeeltelijke verlamming en convulsies kunnen voorkomen.

Ze komen voor bij mensen met AIDS, een ziekte van het immuunsysteem veroorzaakt door het HIV-virus. Ze kunnen zich manifesteren in het geval van complicaties, wanneer verschillende neuropsychiatrische stoornissen en bewustzijnsstoornissen de persoon treffen.

Medicatie, alcohol, drugs in verband met spierkrampen

Een speciale groep zijn de krampen die optreden als gevolg van het gebruik van medicijnen. Vroeger traden ze bijvoorbeeld op bij het gebruik van diuretica, medicijnen om af te voeren. Tegenwoordig zijn het vooral statines en fibraten, die bedoeld zijn om een verhoogd cholesterolgehalte te behandelen.

Het moet ook vermeld worden dat spierkrampen vaak het gevolg zijn van langdurig alcoholisme. Ze komen ook voor bij misbruik van andere middelen en spierkrampen komen ook vaak voor bij overdosering van drugs (intoxicatie). Een ander geval zijn krampen bij vergiftiging door paddenstoelen.