Scheelzien: Wat weten we over scheelzien van een of beide ogen? Kan het worden gecorrigeerd?

Scheelzien is typerend voor verschillende oogaandoeningen en stoornissen in de ontwikkeling van het binoculaire gezichtsvermogen. Beroepsmatig wordt het strabisme genoemd. Meestal manifesteert het symptoom zich in de vroege kinderjaren bij baby's of peuters.

Welke vormen kennen we?

Het is een afwijking waarbij er sprake is van een verlies aan gecoördineerde oogbewegingen. Het ene oog wijkt af van de kijkrichting van het andere. De ogen fixeren zich niet op hetzelfde punt. Strabisme moet worden aangepakt zodra het wordt ontdekt. Een van de redenen hiervoor is dat de aandoening soms kan worden veroorzaakt door een zenuwziekte of zelfs een infectieziekte.

We kennen deze vormen van strabisme:

• convergent
• divergent
• verticaal
• vast
• afwisselend

Strabisme zelf kent verschillende vormen. De meest voorkomende is convergent strabisme. Er is dan sprake van scheelzien van één oog, dat naar binnen loopt. Daarnaast komen divergente vormen voor, waarbij het oog naar buiten loopt. Een verticale vorm, waarbij het oog verticaal naar boven of naar beneden afwijkt, kan ook voorkomen.

Soms heeft het scheelzien altijd betrekking op hetzelfde oog, in dat geval spreekt men van vast strabisme. Er kan echter ook sprake zijn van wisselend strabisme, waarbij het scheelzien afwisselend beide ogen treft.

Als strabisme niet wordt gecorrigeerd en behandeld, kan de aandoening verergeren en bijvoorbeeld leiden tot amblyopie, of dufheid. In dit geval worden visuele prikkels van het oog geremd en genegeerd door het centrale zenuwstelsel. Het kind ziet dus niet meer in het oog dat is aangedaan door het strabisme.

Een afname van de algemene gezichtsscherpte komt ook vaak voor, waarbij excentrische netvliesfixatie optreedt. Daarom mag dit symptoom niet worden onderschat en moet het worden behandeld.

Meestal wordt dit probleem geassocieerd met scheelzien, wat een oogziekte is waarbij het binoculaire gezichtsvermogen is aangetast. De getroffen persoon ziet dubbel.

Beide ogen wijzen bij deze ziekte niet tegelijkertijd in dezelfde richting naar het object waarop de persoon zich wil concentreren. De oorzaak kan een stoornis zijn in de directe beweeglijkheid van de oogspieren of een stoornis in de coördinatie van de ogen in de hersenen. De behandeling is conservatief of chirurgisch.

Andere oorzaken van scheelzien

Dit type scheelzien komt niet alleen voor bij oogafwijkingen. Vaak is het een van de symptomen van diabetische neuropathie. Als de oculomotorische zenuwen zijn aangetast als gevolg van deze ziekte, treedt scheelzien op volwassen leeftijd op.

Iemand kan niet beide ogen tegelijk bedienen en dit uit zich in strabisme, dubbelzien en soms zelfs ooglidhangen. Diabetische neuropathie tast zowel de functie als de structuur van de zenuw aan.

Soms komt scheelzien ook voor bij sommige infectieziekten, bijvoorbeeld bij congenitale toxoplasmose, waarbij scheelzien wordt gezien bij kinderen. Toxoplasmose is een parasitaire ziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondia.

In haar asymptomatische en latente vorm komt de ziekte voor bij een derde van de bevolking. Ze komt vooral voor bij mensen met een verzwakte immuniteit. De ziekte komt vooral voor in de neonatale periode en soms kan het gehoor worden aangetast.

Een andere oorzaak van scheelzien is trauma. Bij hoofdletsel kan schade aan hersenweefsel en zenuwen optreden. De aandoening komt ook voor als gevolg van een bloeding in de schedelholte en de hersenen, en door bloedverlies in de oculomotorische spier.

Soms moet de oorzaak ook gezocht worden in een tumor. Het ontstaan en de plaats van de tumor veroorzaakt beklemming maar ook beschadiging van de zenuw- of spiervezels in het gebied.