Kan dementie een symptoom zijn van een andere ziekte? Wat zijn de verschijningsvormen en soorten

De term dementie komt uit het Latijn en betekent vertaald "onnadenkend, onredelijk, krankzinnig, waanzinnig". Tegenwoordig gebruiken we deze term voor een verworven intellectuele stoornis.

Deze ziekte komt meestal voor bij oudere volwassenen, maar kan zelden op jongere leeftijd of zelfs bij kinderen worden vastgesteld.

Dementie kan worden vastgesteld vanaf de leeftijd van 3 jaar. Op deze leeftijd is de vroege psychomotorische ontwikkeling voltooid. Een aangeboren intellectuele stoornis met klinische verschijnselen vóór de leeftijd van 3 jaar wordt idiote of retardatie genoemd.

Dementie treft ongeveer 5% van de mensen boven de 65. Op 90-jarige leeftijd heeft bijna de helft van de mensen dementie.

Er worden twee soorten dementie onderscheiden op basis van de eerste tekenen van dementie:

• Preseniele dementie (begin voor de leeftijd van 65 jaar).
• seniele dementie (na de leeftijd van 65 jaar).

De klinische manifestatie van dementie is het zogenaamde dementiesyndroom. In dit artikel vindt u de tekenen en symptomen ervan.

Dementiesyndroom

Het dementiesyndroom wordt gekenmerkt door een geleidelijke achteruitgang van de cognitieve functies.

Cognitieve functies worden gecontroleerd door de hersenen en stellen ons in staat normale dagelijkse activiteiten uit te voeren.

Met behulp van de cognitieve functie:

• ons te oriënteren in tijd en ruimte
• communiceren met andere mensen
• begrijpen wat anderen tegen ons zeggen
• kunnen we schrijven, lezen en tellen
• verschillende logische constructies begrijpen
• we kunnen zelfs abstract denken en onze verbeelding gebruiken om te oordelen.
• we kunnen complexere en ingewikkelder taken plannen

Cognitieve functies omvatten :

• geheugen
• denken
• intellect
• perceptie
• aandacht

Hoeveel soorten dementie zijn er?

Dementie wordt ingedeeld volgens verschillende criteria. Hier zijn de meest voorkomende soorten dementie volgens verschillende criteria.

Volgens de plaats van het hersenletsel :

• Corticale (corticale) dementie, bijv. Alzheimerdementie - Deze uiten zich vooral in verminderd geheugen, leren, beoordelingsvermogen, logisch en abstract denken, apraxie (gestoorde aangeleerde bewegingen, bijv. bij het aankleden), acalculie (gestoord tellen), agnosie (gestoorde waarneming van voorwerpen met behoud van zicht) en afasie (gestoorde spraak).
• Subcorticale (subcorticale) dementie, bv. de ziekte van Huntington - Dit type dementie heeft een lichte geheugenstoornis, vooral bij het oproepen van oudere herinneringen. Psychomotorische vertraging zonder acalculie, afasie en apraxie overheerst. Vanaf het begin van de ziekte is er een duidelijke stoornis in uitvoerende functies, planning, motivatie, aandacht en spiertonus.

Volgens het verloop wordt dementie onderverdeeld in:

• vlot progressief (Alzheimer dementie)
• snel progressief (vasculaire dementie)
• stationaire dementie (na ongevallen)

Volgens de mate van ernst verdelen we in:

• dementie van matige ernst
• matige dementie
• ernstige dementie

Wat veroorzaakt hersendegeneratie?

Een van de mogelijke oorzaken van dementie is een aangeboren aanleg voor degeneratie van cellen en intercellulaire verbindingen. Het geleidelijke afsterven van zenuwcellen en hun verbindingen leidt tot atrofie van de corticale of subcorticale hersencentra.

Dementies met dit ontstaansmechanisme worden primaire neurodegeneratieve dementies genoemd en maken tot 60% van alle dementies uit.

Het bekendste voorbeeld isde ziekte van Alzheimer Het is een familiaire dementie die een autosomaal dominante ziekte is, veroorzaakt door mutaties in maximaal drie genen (op de chromosomen 21, 14 en 1).

De ziekte van Parkinsonis ook een bekende erfelijke ziekte. Het is een mutatie van het gen voor parkin (eiwit) of ubiquitine C-hydrolase. Beide hebben een beschermende functie in de hersenen.

Een defect gen alleen is echter niet voldoende. Naast een genetische aanleg is er een triggerfactor nodig voor de klinische manifestatie van dementie. Dit kan een andere organische ziekte zijn, een verandering in de omgeving, een moeilijke sociale situatie of een emotioneel uitdagende periode.

Andere primaire degeneratieve dementies zijn :

• Dementie met Lewy-lichaampjes
• frontotemporale dementie
• Huntington dementie

Alle bovenstaande dementies zijn proteïnopathieën. De oorzaak van neurodegeneratie is de afzetting van een specifiek type pathologisch eiwit. Hoge niveaus van pathologisch eiwit in de hersenen zijn neurotoxisch. Het veroorzaakt aseptische (niet-infectieuze) ontsteking die zenuwcellen in de omgeving beschadigt.

Zulke pathologische eiwitten zijn beta-amyloïde, tau-eiwit, alfa-synucleïne en TDP-43 (transactief respons DNA-bindend eiwit 43 kDa).

Dementie als symptoom van een andere ziekte

Cognitieve achteruitgang kan ook een symptoom zijn van een andere ziekte. Dit zijn voornamelijk chronische ziekten. Ze kunnen de hersenen, andere organen of het hele lichaam aantasten. Deze dementies worden secundaire dementies genoemd. Ze maken ongeveer 5-10% van alle dementies uit.

Voorbeelden van ziekten die leiden tot secundaire dementie:

1. Stofwisselingsziekten :

• Ziekte van Wilson
• acute intermitterende porfyrie
• metachromatische leukodystrofie
• uremische encefalopathie
• hepatische encefalopathie

2. Endocriene ziekten :

• hypothyreoïdie, thyrotoxicose
• bijschildklierdisfunctie
• bijnierdisfunctie, bv. ziekte van Addison, syndroom van Cushing
• Hypoglykemie

3. Infectieziekten :

• AIDS
• Neurosyfilis
• ziekte van Lyme
• progressieve multifocale leuko-encefalopathie (JCV)
• uveomeningitis
• herpetische encefalitis
• prionosen

4. Long- en hematologische ziekten :

• chronische obstructieve longziekte
• hartfalen
• anemie

5. Anemie, longanemie, thoraxanemie

• Vitamine D hypovitaminose
• hypovitaminose van B-vitaminen, bv. B1, B2, B3, B6, B9 en B12

6. Andere medische aandoeningen :

• alcoholintoxicatie
• normotensieve hydrocefalie
• oncologische ziekten
• collagenosen

Een doorbloed brein = een functioneel brein

Hoe beter onze bloedvaten doorbloed zijn, hoe beter onze hersenen doorbloed zijn. Slecht doorbloed hersenweefsel heeft een onvoldoende toevoer van zuurstof. Dit leidt tot degeneratie van zenuwcellen.

Vasculaire dementie is de tweede grootste groep dementies. Het wordt veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen.

Deze vorm van dementie kan worden veroorzaakt door hart- en vaatziekten, waaronder hoge bloeddruk, atherosclerose van de bloedvaten, obesitas, hypercholesterolaemie, ischemie van de onderste ledematen of een myocardinfarct.

Dementie heeft nog vele andere symptomen.

De symptomen van dementie zijn tweeledig. Het is in de eerste plaats een cognitieve stoornis. Daarnaast zijn er niet-cognitieve stoornissen (neuropsychiatrisch genoemd), lichamelijke symptomen en symptomen van functionele achteruitgang van de patiënt.

Cognitieve symptomen:

• geleidelijk geheugenverlies
• verminderd denken
• verminderd beoordelingsvermogen
• slechte oriëntatie in ruimte en tijd, desoriëntatie door persoon
• spraakgebrek
• onvermogen om nieuwe dingen te leren
• cognitieve stoornis
• onvermogen om complexe motorische taken uit te voeren
• onvermogen om bekende voorwerpen te benoemen

Neuropsychiatrische symptomen :

• Depressie
• rusteloosheid
• apathie en desinteresse
• manie
• wanen
• hallucinaties
• uitbundigheid
• agressie
• slapeloosheid of slaapritmestoornissen
• onbeleefdheid in sociaal gedrag
• ongepaste motorische uitingen

Lichamelijke symptomen :

• urineverlies
• gewichtsverlies, voedselweigering
• verlies van spiermassa
• extrapyramidale symptomen - tremor, rigiditeit, loopstoornissen, enz.

Functionaliteit van de patiënt :

• moeite met complexe taken, bijv. autorijden, werkgewoonten
• onvermogen om huishoudelijke taken uit te voeren
• problemen met persoonlijke hygiëne, waarvoor geleidelijke stappen nodig zijn
• beperkingen in normale dagelijkse activiteiten (eten, aankleden, verzorgen...)
• verminderde communicatie, uitdrukken van behoeften en gedachten
• zelfstandig bewegen is bijna onmogelijk

Motorische symptomen zijn typisch voor bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson. Er is sprake van een reeks symptomen

• hypokinesie (beperking van het bewegingsbereik) en daarmee gepaard gaande verschijnselen van bradykinesie (vertraging van de beweging) en akinesie (verminderde initiatie van beweging)
• rigiditeit (stijfheid van spieren en gewrichten)
• tremor in rust
• houdingsstoornissen

Observeer uw familieleden. De eerste stadia van dementie ontsnappen vaak aan de aandacht.

Dementie kent meerdere fasen.

Het eerste stadium

Het is meestal onopvallend voor de patiënt en zijn omgeving.

Er is sprake van hoofdpijn, duizeligheid, lichte intellectuele achteruitgang, vertraging van het denken, lichte geheugenstoornissen.

Kleine fouten, zoals fouten bij het tellen en omgaan met geld, beginnen.

Problemen met lezen of spreken komen ook vaak voor. Het herhalen van gehoorde woorden en geluiden in plaats van het vormen van eigen woorden wordt echolalie genoemd.

In het eerste stadium zijn er nog geen motorische symptomen. Psychische stoornissen zoals depressie, rusteloosheid en nervositeit kunnen voorkomen.

Tweede stadium

Dit wordt gekenmerkt door een meer uitgesproken geheugenstoornis. Dit stadium duurt 1-3 jaar. De diagnose dementie wordt meestal in deze periode gesteld.

Het kortetermijngeheugen wordt aangetast. Het vergeten van verschillende dagelijkse gebeurtenissen is typisch.

De patiënt heeft moeite zich te herinneren waar hij is geweest, wat hij heeft gedaan, wat hij heeft gegeten. Hij kan vergeten waar hij verschillende voorwerpen heeft opgeborgen. Hij heeft het gevoel dat hij ze verliest. Hij kan ze zelf op ongebruikelijke plaatsen opbergen.

De oriëntatie in ruimte en tijd is aangetast. Mensen met dementie verdwalen vaak, zelfs op bekende plaatsen. Na zo'n ervaring zijn ze vaak erg opgewonden en verward. Dit verergert angst en depressie.

Het derde stadium

Dit wordt gekenmerkt door een zeer snelle progressie van cognitieve stoornissen. Patiënten beginnen volledige zorg van een ander persoon nodig te hebben.

In dit stadium wordt het langetermijngeheugen aangetast. Patiënten herinneren zich hun geboortedatum en adres niet meer. Ze herkennen vertrouwde plaatsen, mensen, familie, partner, kinderen niet meer. Ze praten voor hun beurt en dwalen vaak af naar onlogische dingen met hun gedachten.

Terminale fase van dementie

Wordt gekenmerkt door volledige immobiliteit, incontinentie, schreeuwen, agressieve aanvallen en ongepast gedrag. De patiënt gaat vaak ongepast om met zijn lichaam of afscheidingen zoals urine of ontlasting.

Een veel voorkomende doodsoorzaak is aspiratiepneumonie of longontsteking. Deze aandoening is moeilijk te behandelen.

Preventie en behandeling van dementie

Dementie is een ongeneeslijke ziekte, een onomkeerbare aandoening.

De behandeling bestaat meer in het verlichten van de symptomen en het vertragen van de progressie van de degeneratie.

Farmacologische behandeling omvat twee soorten geneesmiddelen:

• Zogenaamde cognitieve middelen - Geneesmiddelen in deze groep zijn bedoeld voor de symptomatische behandeling van cognitieve tekorten. Hun effect is het vertragen van de progressie van de ziekte. Het gaat om cholinesteraseremmers, NMDA-receptorantagonisten, memantine en ginkgo biloba-extract.
• Secundaire behandeling bestaat uit het innemen van geneesmiddelen om de neuropsychiatrische symptomen van dementie (bv. depressie) te helpen beheersen.
• Niet-farmacologische behandelingen zijn onder meer aromatherapie, muziektherapie, het nemen van een huisdier, voorlichting aan verzorgers over goede zorg of psychologische ondersteuning van de familie.

Preventie van dementie begint al op jonge leeftijd. Dementie kan worden voorkomen door een gezonde levensstijl. Voeding, vooral vis met een hoog gehalte aan vetzuren, is belangrijk.

Een ander hulpmiddel bij het voorkomen van dementie is koffie, waarvan de beschermende werking zelfs in verschillende wetenschappelijke studies is bevestigd.

Een andere vorm van dementiepreventie is regelmatige hersentraining. Diverse leuke opdrachten, puzzels, Sudoku en dergelijke zijn populair.

Onderschat ook een goede lichamelijke conditie niet. In studies had regelmatige lichaamsbeweging een nog beter beschermend effect dan het doen van kruiswoordpuzzels.