Hyperpigmentatie: wat zijn de oorzaken van donkere vlekken op de huid?

Hyperpigmentatie (verhoogde pigmentatie van de huid) wordt gekenmerkt door een verhoogde productie van een kleurstof door de cellen van de huid. Deze kleurstof is er in twee soorten. De eerste is melanine. Het wordt geproduceerd door speciale huidcellen en de kleurstof is bruinzwart van kleur.

Hyperpigmentatie = zones van de huid, kleiner of groter, met verhoogd pigment = donkere vlekken.
Het kan vaak gaan om: post-inflammatoire hyperpigmentatie, donkere huid in het gezicht, op handen of voeten, ouderdomsvlekken.

Dit komt bijvoorbeeld voor bij zonnebaden.

Sproeten, of epheliden, zijn ook een teken van een teveel aan melanine. Dit zijn eigenlijk scherp afgetekende vlekjes tot een paar millimeter groot.

Grotere vlekken zijn melasma, ook bekend als chloasma uterinum, dat wordt veroorzaakt door hormonale invloeden, meestal tijdens de zwangerschap. Ze komen het vaakst voor op de slapen en in het gezicht. Ze zijn ook scherp afgetekend en hun kleur is geelbruin of gelig.

Poikilodermie van Civatte komt voor bij vrouwen van middelbare leeftijd, vooral in de hals.

Zonnevlekken worden ook wel aangeduid met de ongepaste naam ouderdomsvlekken. Ze ontstaan meestal na de leeftijd van 40 jaar door langdurige blootstelling aan UV-stralen. Het zijn kleine, donkere maar vlakke hyperpigmentaties.

Melanine hyperpigmentatie komt ook voor bij bijvoorbeeld het Peutz-Jehens syndroom of het Bloch-Sulzberg syndroom, wat relatief zeldzame ziekten zijn.

Het tweede type kleurstof is hemosiderine, dat roestbruin van kleur is. Deze kleurstof vindt zijn oorsprong in de bloedkleurstof hemoglobine. Soms is de hyperpigmentatie van slechts één type, soms is het gemengd.

Verhoogde pigmentatie met hemosiderine komt vaak voor bij verschillende vaatziekten, bijvoorbeeld op de enkels van de benen bij chronische veneuze insufficiëntie, of bij ziekten van verhoogde bloedingen met uitingen op de huid.

Secundaire hyperpigmentatie

Dit treedt op na andere ziekten, huidontstekingen, maar ook na trauma en mechanische schade aan de huid. Het kan ook worden veroorzaakt door chemische stoffen, maar ook door fysieke blootstelling.

Postinflammatoire hyperpigmentatie.

Dit komt vaak voor bij psoriasis, eczeem of atopisch eczeem.

Bij verschillende vormen van huiduitslag, bij de genezing van psoriasis. Ook bij sommige ziekten van het endocriene systeem kan een grotere pigmentatie van de huid als een van de symptomen worden waargenomen. Het komt bijvoorbeeld voor bij het syndroom van Cushing.

Deze ziekte wordt gekenmerkt door een verhoogde productie van cortisol. Cortisol is een hormoon dat wordt geproduceerd in de bijnieren. In dit geval treedt hyperpigmentatie op bij vrouwen die een verhoogde groei van gepigmenteerde haren hebben, specifiek op het gezicht, de kin en de bovenlip, als een van de symptomen van de ziekte.

Overmatige afzetting van ijzer in de weefsels in de vorm van een van de pigmentkleurstoffen is ook een verschijnsel van hemochromatose, een ziekte waarbij hemosiderine, een kleurstof die oorspronkelijk in hemoglobine zit, wordt afgezet in cellen en weefsels.

Daarnaast is er bij deze ziekte sprake van leververgroting. Vaak hebben mensen die aan deze ziekte lijden ook diabetes. Sommige mensen hebben ook hyperpigmentatie van de conjunctiva.

Melanoom, ook wel huidkanker genoemd, is ook een vorm van kanker die ontstaat in melanocyten - de huidcellen die dit type huidpigment produceren.

Deze huidziekte wordt ook veroorzaakt door de zon en overmatige blootstelling aan de zon. De laatste jaren is het aantal mensen met melanoom snel toegenomen. Dit komt vooral door onvoldoende bescherming tegen de zon, door overmatige blootstelling aan de zon of door geen zonnebrandcrème te gebruiken. De behandeling bestaat in dit geval ook uit chirurgische verwijdering.

Een andere huidziekte waarbij een verhoogde pigmentatie van de huid kenmerkend is, is basaalcelcarcinoom. Dit is een kwaadaardige huidtumor die vooral voorkomt bij mensen op oudere leeftijd, boven de 70 jaar.

Deze tumor verschijnt op huid die anders gezond zou kunnen zijn. In de meeste gevallen bevindt de tumor zich in het gezicht. De tumor is echter relatief gemakkelijk te behandelen omdat hij niet uitzaait naar andere delen van het lichaam. Hij wordt meestal behandeld door chirurgische verwijdering.

Vlekken op de huid worden ook veroorzaakt door ziekten of exogene agentia zoals:

• ziekte van Addison.
• hypofysehyperfunctie
• melanoderma
• neurofiromatose
• herpes zoster
• voorbijgaande diffuse hyperpigmentatie
• melanose bij rokers
• Nelson syndroom (zeldzaam hypofyse adenoom)
• Cockayne-syndroom
• chronische veneuze insufficiëntie van de onderste extremiteiten
• spataderen of spataderen van de onderste ledematen
• na medicatie (cytostatica)
• na brandwonden
• leverziekte
• diabetes
• scleroserende cholangitis