Zoutzuur in de maag: functie, lage en hoge niveaus? Hoe houd je het in de norm?

Zoutzuur is de inhoud van maagsap. Het creëert een zuur milieu, activeert spijsverteringsenzymen en helpt zo bij de goede vertering van voedsel. Veranderingen in de zuurtegraad kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken.

De functie en inhoud van maagsap, symptomen van een hoge en lage zuurgraad, diagnose, thuiszorg en nog veel meer interessante informatie vind je in het artikel.

Wat is maagzuur?

Maagsap is een waterige, kleurloze vloeistof die zoutzuur bevat, afgekort HCL. De belangrijkste rol ervan is het creëren van een zuur milieu in de maag. Het helpt bij het afbreken en verteren van ingenomen voedsel en het opnemen van voedingsstoffen in het lichaam.

En last but not least, activeert HCL de spijsverteringsenzymen.

Het maagsap vormt:

• Zoutzuur (activeert spijsverteringsenzymen, creëert een zuur milieu en helpt bij de spijsvertering)
• Het enzym pepsine (bevordert de vertering en eiwitafbraak)
• Gastrine (een hormoon dat de werking van het spijsverteringskanaal regelt)
• Mucine - slijm (bescherming van het slijmvlies tegen zuur en het doorlaten van voedsel)
• Lipase-enzym (bevordert de spijsvertering en vetafbraak)

Functie en rol van zoutzuur:

• Activering van spijsverteringsenzymen
• Omzetting van pepsinogeen in pepsine
• Vertering en afbraak van voedsel
• Absorptie van voedingsstoffen in het lichaam (vitaminen, mineralen)
• Bescherming tegen ziekteverwekkers uit de voeding
• Regeling van de darmflora

Zoutzuur is een irriterende en zeer zure vloeistof, maar het komt fysiologisch voor in de maag. Een verandering in pH naar een hogere of lagere zuurgraad kan onaangename gezondheidsproblemen veroorzaken.

De wanden van het maagslijmvlies worden beschermd tegen de bijtende werking van zoutzuur door neutraliserend slijm - mucine.

Als het zuur echter vanuit de maag in de slokdarm en hoger gelegen delen van het spijsverteringskanaal terechtkomt, die niet beschermd zijn tegen de sterke werking ervan, ontstaat een onaangenaam branderig gevoel(brandend maagzuur) of pijn.

Het niveau en de pH van maagsap

Het niveau van maagsap is ongeveer 1,5 tot 3,5. Dit is een zeer zure pH-omgeving.

Zoutzuur wordt afgescheiden door pariëtale cellen in de maagwand. De pH-waarde van deze afscheiding is ongeveer 0,9. Wanneer deze afscheiding echter wordt gemengd met andere componenten van slijm, speeksel en voedsel, stijgt de pH-waarde van de maag tot 1,5 tot 3,5.

De productie van maagsap is ongeveer 2 tot 3 liter per dag.

Laag gehalte aan maagzuur

Een laag maagzuurgehalte wordt gekenmerkt door brandend maagzuur. Als er weinig zoutzuur in de maag is, sluit de sluitspier niet en gaat de maaginhoud vervolgens terug naar de slokdarm.

Het uit zich ook in een overmatig opgeblazen gevoel, een vol en moe gevoel na het eten, problemen met de stoelgang (diarree/constipatie), vaak boeren of pijnlijke buikkrampen.

Een laag maagzuur is een trigger voor een slechte spijsvertering. Ingenomen voedsel en voedingsstoffen worden niet goed afgebroken, wat slechte bacteriën en spijsverteringsproblemen veroorzaakt.

Symptomen en symptomen van een HCl-tekort:

• Buikpijn en krampen
• Brandend maagzuur
• Winderigheid
• Boeren
• Constipatie/diarree
• Opgeblazen gevoel
• Volheid en vermoeidheid na het eten
• Slechte adem
• Tekorten aan voedingsstoffen (bloedarmoede, gewichtsverlies, slechte haar- en nagelkwaliteit)

Waarom komt een laag HCL-gehalte voor?

Een veel voorkomende oorzaak van lage HCL-niveaus in de maag is gewoon een ongepaste levensstijl - een ongezond dieet met een overmaat aan suikers, pesticiden en conserveringsmiddelen. Slecht aangepast dieet, weinig zink of fastfood en overmatig gehaast eten bijten.

Overmatige blootstelling aan stress, gebrek aan regelmatige, kwaliteitsvolle slaap en minimale fysieke activiteit. Chronische emotionele stress vermindert de productie van maagzuur. Dit onderdrukt het parasympathische zenuwstelsel, dat belangrijk is voor een fysiologische spijsvertering.

Hypochloorhydria is de term voor een laag gehalte aan zoutzuur in de maag.

Laag maagzuur wordt vaak geassocieerd met andere ziekten of aandoeningen van het spijsverteringskanaal (prikkelbare maag, reflux, infecties, ontstekingsziekten, voedselallergieën en -intoleranties...).

Oorzaken en risicofactoren van een laag HCl-gehalte in de maag:

• Oudere leeftijd
• Overmatige blootstelling aan stress
• Ziekten van het spijsverteringsstelsel
• Helicobacter pylori-infectie
• Diabetes mellitus
• Prikkelbare darm/maagsyndroom
• Reflux van maagsappen
• Aandoeningen na operaties aan en rond de maag
• Onvoldoende inname van voedingsstoffen (vooral zink)
• Overmatige suikerinname
• Voedselallergieën en -intoleranties
• Farmacotherapie met maagzuurremmers

Hoge niveaus van maagzuur

Als het zuurniveau in het maagsap te hoog is, kan het beschermende slijmvlies ineffectief zijn. Als de bescherming van het maagslijmvlies door HCl wordt verstoord, kan dat tot veel gezondheidsproblemen leiden.

Een hoge maagzuurproductie uit zich ook in brandend maagzuur, dat gepaard kan gaan met reflux van maaginhoud naar de slokdarm en hogere stadia van het spijsverteringskanaal.

Er is een verhoogd risico op maagzweren of gastro-oesofageale reflux als gevolg van hoge HCl-niveaus.

Hyperchlorhydria is de term voor hoge niveaus van zoutzuur in de maag.

Symptomen en verschijnselen van hoge HCl-niveaus in de maag:

• Pijn en druk in de buik
• Zure/bittere smaak in de mond
• Brandend maagzuur
• Misselijkheid
• Winderigheid
• Ziek gevoel en overgeven
• Verminderde eetlust
• Verstoorde stoelgang (diarree)

Oorzaken en risicofactoren voor een hoog HCl-gehalte in de maag:

• Helicobacter pylori infectie
• Onbalans van het hormoon gastrine
• Overmatig alcohol- en koffiegebruik
• Roken
• Ongezonde voeding en verkeerde levensstijl

Diagnose van maagzuur

De diagnose bestaat in eerste instantie uit het afnemen van een anamnese, interview en beoordeling van de klinische symptomen door de behandelend arts (huisarts, gastro-enteroloog).

De diagnose kan worden gebaseerd op het meten van pepsinogeenspiegels uit een bloedserummonster van de patiënt.

Een andere methode is het testen op de aanwezigheid van pepsine in het speeksel van de patiënt.

Pepsine wordt fysiologisch aangetroffen in de maag. Als het ook buiten de maag (keel en sinusstreek) wordt aangetroffen, kan er sprake zijn van een medisch probleem in verband met reflux.

De zuurtegraad van de maag kan worden onderzocht door de pariëtale cellen van de maag te stimuleren (histamine, insuline, gastrine...). Na de maagsonde en het opvangen van maagsap volgt de laboratoriumbepaling van het gehalte aan vrij en totaal HCl in het maagmilieu.

De Heidelberger test bestaat uit orale inname van een speciale elektronische capsule ter grootte van een normale vitamine. Het doel van de test is om de pH in het maagdarmkanaal en de functie van de pariëtale cellen om zoutzuur te produceren te controleren.

De capsule wordt door het spijsverteringskanaal geleid en de zuurgraad in de maag wordt gecontroleerd. De patiënt drinkt water met zuiveringszout, dat de zuurgraad in de maag neutraliseert.

Als de zuurgraad in de maag niet binnen een bepaalde tijd is hersteld, heeft de patiënt een tekort aan HCl in de maag.

De test duurt ongeveer 1 tot 2 uur. De informatie over de zuurtegraad wordt naar een monitor gestuurd waar het door de behandelend arts wordt geëvalueerd.

Behandeling en preventie van maagzuurbalans

De therapeutische aanpak hangt af van de klinische symptomen van de patiënt en van het bepalen van de exacte oorzaak van de verandering in de maagzuurspiegel.

De diagnose is de sleutel tot een succesvolle behandeling.

Het is mogelijk dat ondanks het gevoel van een oververzuurde maag, de zoutzuurspiegel laag is. Daarom is een gespecialiseerde diagnose door een arts nodig.

Als de oorzaak van de verandering in de hoeveelheid maagsap een infectieziekte is (bijv. Helicobacter pylori), is de basis van de behandeling het verwijderen van het pathologische organisme met antibiotica of antivirale geneesmiddelen.

Bij chronische ontstekingsziekten van het spijsverteringsstelsel moet de methode van langdurige behandeling en het elimineren van klinische symptomen worden overlegd met een arts.

In de meeste gevallen schrijven artsen maagzuurremmers voor.

Farmacotherapie met HCl in de vorm van betaïne is vaak aangewezen om de productie van maagzuur te verhogen.

De dosering van betaïne is echter individueel voor elk individu. De dosering moet geleidelijk worden afgebouwd. Als er na het stoppen geen verslechtering van de spijsvertering optreedt, is de maag waarschijnlijk voldoende gestimuleerd om zelf HCl te produceren.

HCL tabletten worden echter niet aanbevolen bij gebruik van andere medicijnen die de maagwand verstoren. Er moet voor worden gezorgd dat de maag niet verzuurt en er geen maagzweer ontstaat. Overleg met een arts is noodzakelijk.

Probiotica zijn nuttige bacteriën die de darmflora en het spijsverteringsproces ondersteunen. Deze goede bacteriën helpen bij het afbreken van onverteerbare vezels die gas of een opgeblazen gevoel veroorzaken.

Een verandering in levensstijl en dieet maakt ook deel uit van de behandeling. Een voldoende inname van groenten (sla, spinazie, broccoli, kool...) wordt aanbevolen. De vorming van HCl wordt vooral ondersteund door de inname van bijvoorbeeld natrium, zink, vitamine B1, B3 en B6.

Een thuisrecept is appelciderazijn en gember, dat een gunstig effect heeft op de vorming van maagzuur, waardoor reflux en brandend maagzuur verdwijnen.

Appelciderazijn is een gefermenteerde vloeistof die bestaat uit geplette appels, goede bacteriën en gist. Het is rijk aan eiwitten en enzymen die bacteriën helpen afbreken, waardoor het maagzuurgehalte toeneemt.

Gember staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen en zijn positieve effect op de behandeling van reflux en andere maagdarmstoornissen. Gember kan worden fijngehakt of geraspt om te eten en te drinken (thee). Het kan ook worden geconsumeerd als voedingssupplement.

Als preventieve maatregel en verandering van dieet wordt het aanbevolen:

• Langzaam eten met een goede voedselverwerking in de mondholte
• Een volledig regelmatig dieet (eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels)
• Voldoende drinken (gewoon water, mineraalwater, thee)
• Beperk de inname van sterk bewerkte voedingsmiddelen
• Beperk alcoholgebruik en roken
• Beperk overmatige inname van suikers
• Voldoende inname van vitaminen en mineralen (zink, vitamine B)
• Voldoende inname van (gefermenteerde) groenten en fruit
• Natuurlijke hulp met appelciderazijn, gember of citroen