Welke functies heeft de dunne darm? De meest voorkomende ziekten en symptomen

De dunne darm is een inwendig orgaan dat de maag en de dikke darm verbindt. Het is uiterst belangrijk voor de vertering, absorptie en verplaatsing van voedsel. De dunne darm wordt het tweede brein genoemd vanwege de nauwe verbinding met het centrale zenuwstelsel.

In dit artikel leer je de functie, het belang, ziekten, risicofactoren, preventie en nog veel meer interessante informatie.

Dunne darm: basisinformatie

De dunne darm wordt technisch gezien de intestinum tenue genoemd.

Het is een buisvormig orgaan dat anatomisch gezien de maag en de dikke darm met elkaar verbindt. In het darmkanaal vinden twee belangrijke basisprocessen plaats - de vertering van voedsel en de opname van voedingsstoffen in het lichaam.

De dunne darm is verdeeld in 3 aaneengesloten delen:

1. De twaalfvingerige darm (duodenum)
2. De twaalfvingerige darm (jejunum)
3. De kronkeldarm (ileum)

In de twaalfvingerige darm komt opgenomen voedsel samen met spijsverteringssappen van de alvleesklier en gal van de galblaas. Chemische afbraak van voedsel vindt plaats.

Het tweede deel van de darm, de kronkeldarm, zorgt voor de hoogste absorptiesnelheid van voedingsstoffen. De darm gaat dan vloeiend over in de kronkeldarm, die ongeveer 3/5 van de totale lengte van de darm uitmaakt.

Om het opgenomen voedsel door het spijsverteringskanaal te laten bewegen, voert de dunne darm peristaltische bewegingen uit. Door het samentrekken en ontspannen van de spieren beweegt het voedsel soepel en vermengt het zich met de spijsverteringssappen.

De dunne darm is rijkelijk voorzien van bloedvaten, lymfe en zenuwen.

Je vraagt vaak wat de lengte van de dunne darm is...

De dunne darm is 3-5 meter lang. De gemiddelde breedte van de darmwand is 3-4 centimeter.

De wand van de darm bestaat uit 4 lagen:

• Mucosa (slijmvlies)
• submucosa
• Musculatuur
• Membraan (serosa)

1. Slijmvlies (mucosa)

Het slijmvlies van de dunne darm bestaat uit karakteristieke uitsteeksels die darmvlokken worden genoemd.

Het slijmvlies van de dunne darm is lichtroze van kleur. Het hele oppervlak van het darmslijmvlies is gevuld met vingervormige uitsteeksels die darmvlokken worden genoemd en die het absorberende oppervlak van de darm vergroten.

De darmvlokken vergroten het binnenoppervlak en het absorptiegebied van de darmwand. Deze speciale uitsteeksels zorgen voor de opname van vitaminen en mineralen in de bloedbaan door het hele lichaam.

Het slijmvlies is bedekt met een specifiek cilindrisch epitheel dat verschillende soorten cellen bevat:

• Bekervormige cellen die een laagje beschermend slijm vormen
• Cilindervormige cellen enterocyten die voedingsstoffen opnemen
• M-cellen die de verbinding tussen het lymfestelsel en de dunne darm verzorgen
• Stamcellen

2. Submucosaal weefsel

Submucosaal weefsel, submucosa genoemd, is een laag dun bindweefsel rijk aan bloed- en lymfevaten en zenuwen.

3. Spier

Spierlaag die bestaat uit twee lagen gladde spieren - de binnenste cirkelvormige laag en de buitenste longitudinale laag.

4. Serosa

Serosa (adventitia) is een transparante peritoneale laag (membraan) bestaande uit een enkele laag plat epitheel dat de organen van het spijsverteringskanaal uitwendig bedekt.

De dunne darm: functie en belang in het lichaam

Zoals vermeld in de vorige paragraaf, zijn de belangrijkste functies van de dunne darm de vertering van voedsel en de opname van voedingsstoffen in het lichaam.

Gedeeltelijk verteerd voedsel, technisch chyme genoemd, vermengt zich in de dunne darm met darmsappen. Onderweg wordt voedsel in alle delen van de dunne darm geleidelijk afgebroken door spijsverteringsenzymen.

Vervolgens worden deze afgebroken voedseldeeltjes klein genoeg om door de darmwand in de bloedbaan en zo in het lichaam te komen. Alle onverteerde en niet-geconsumeerde voedseldeeltjes worden verder naar de dikke darm gebracht.

De belangrijkste functie van de dunne darm is de vertering van voedselresten, de opname van voedingsstoffen uit voedsel en de opname van water in het lichaam.

Door de verbinding met het lymfestelsel is de dunne darm een belangrijk immunologisch orgaan dat betrokken is bij het handhaven van de immunologische balans van het lichaam. Het is ook het grootste endocriene orgaan in het lichaam.

Functies van de dunne darm:

• Vertering van voedsel
• Absorptie (opname van voedingsstoffen)
• Motiliteit (beweeglijkheid van de darmen)
• Uitscheiding
• Immunologische functie
• Endocriene functie

De dunne darm is het tweede brein (de verbinding tussen de darm en de hersenen)

Misschien ben je de naam tweede brein of darmbrein wel eens tegengekomen. Deze naam verwijst naar de nauwe verbinding tussen het CZS (centrale zenuwstelsel) en het menselijke darmkanaal.

De dunne darm bevat honderd miljoen neuronen en wordt het enterische zenuwstelsel (ENS) of, in lekentaal, het "tweede brein" genoemd. De nauwe verbinding tussen de hersenen en het darmkanaal is wetenschappelijk bewezen.

Het darmmicrobioom is de verzameling micro-organismen die niet alleen het darmkanaal koloniseren, maar het hele menselijk lichaam. Dit zijn bacteriën, virussen, gisten, schimmels of protozoën die in het lichaam voorkomen. De toestand van dit microbioom speelt een belangrijke rol in de lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Darmmicro-organismen geven verschillende stoffen af die via verschillende mogelijke routes in de hersenen terechtkomen. De eerste route is via de binnenbekleding van de dunne of dikke darm in de bloedbaan naar de hersenen.

De tweede route is via de nervus vagus, die van de darm naar de hersenen gaat en vice versa. Via deze zenuw beïnvloedt het CZS de bloedtoevoer naar het darmkanaal, en een hogere bloedtoevoer betekent ook een betere opname van voedingsstoffen.

Veel wetenschappelijke onderzoeken hebben in de loop der jaren een sterke correlatie aangetoond tussen de gezondheid van de darmen en het immuunsysteem, de geestelijke gezondheid, de stemming, auto-immuunziekten, endocriene aandoeningen en zelfs kanker.

Ziekten van de dunne darm

De etiologie van dunne darmziekten is multifactorieel. Het kan een ontstekingsproces zijn veroorzaakt door infectie met ziekteverwekkers of een chronische handicap. Een veel voorkomende oorzaak van een niet-fysiologische darmfunctie is voedselallergie en -intolerantie.

Kanker van de dunne darm is daarentegen zeldzaam binnen het spijsverteringsstelsel.

Hieronder volgen voorbeelden van ziekten van de dunne darm:

Infectieuze ontstekingsziekten

Net als bij andere inwendige systemen van het lichaam kunnen ontstekingsprocessen optreden in het darmkanaal als gevolg van infectie met een bepaalde ziekteverwekker. Schadelijke bacteriën, virussen en parasieten dringen de dunne darm binnen.

Intestinale influenza, beter bekend als gastro-enteritis, is een acute infectieziekte die de maag en het darmkanaal aantast. Het wordt voornamelijk veroorzaakt door ziekteverwekkers in slecht bewaard, besmet of ongekookt voedsel of water. De infectie wordt overgedragen via de fecaal-orale route.

Deze darmziekten gaan meestal gepaard met problemen met ontlasting (diarree), braken en een verhoogde lichaamstemperatuur - koorts.

Ziekten van bacteriële oorsprong zijn salmonellose, cholera, campylobacteriose, Escherichia coli en shigella. Virussen omvatten de rotavirusgroep.

In de context van pathogene infecties van de dunne darm is professionele behandeling door een arts noodzakelijk voor volledige genezing van de infectie zonder gezondheidsrisico's en gevolgen.

De diagnose wordt gesteld op basis van een bloedmonster. De behandeling hangt af van de specifieke ziekteverwekker, maar omvat in de meeste gevallen een medische behandeling met antibiotica, rust en dieetmaatregelen.

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn treft meestal de dunne darm. Het is een chronische ontstekingsziekte met fasen van rust en acute ontsteking.

Deze auto-immuunziekte veroorzaakt ontstekingsprocessen in verschillende delen van het darmkanaal, maar meestal in het gebied waar de dunne en dikke darm samenkomen.

De ziekte van Crohn manifesteert zich op een vergelijkbare manier als voedselallergieën, voornamelijk met een opgeblazen gevoel, diarree, pijn en buikkrampen. De etiologie van de ziekte wordt niet volledig begrepen, maar de belangrijkste factor is de onjuiste reactie van het immuunsysteem van het individu en de familiegeschiedenis.

Coeliakie

Coeliakie wordt ook wel glutenenteropathie genoemd. Het is een auto-immuunziekte van de dunne darm. Het is het onvermogen om gluten in het darmkanaal te verteren. De diagnose wordt gesteld door een allergoloog en een gastro-intestinoloog.

De levenslange behandeling bestaat uit een glutenvrij dieet. Als de patiënt gluten niet uit zijn dieet schrapt, kunnen de darmvlokken krimpen en glad worden. Daardoor bestaat het risico dat het darmslijmvlies onvoldoende voedingsstoffen kan opnemen en dat er ondervoeding optreedt.

Voedselintolerantie en allergieën

Lactose-intolerantie is een ziekte die wordt veroorzaakt door een tekort aan het enzym lactase, dat melksuiker (lactose) afbreekt. Het is dus een stoornis in het spijsverteringskanaal bij het afbreken en verwerken van melksuiker.

Een allergie voor melkeiwit (in de meeste gevallen koemelkeiwit) is een pathologische reactie van het immuunsysteem. De allergie is dus gerelateerd aan de consumptie van melkeiwit, niet aan de consumptie van lactose.

Het is de inname van lactose of melkeiwit die spijsverteringsproblemen en bijwerkingen veroorzaakt, waaronder buikpijn, diarree, een opgeblazen gevoel en, in het geval van allergie, huidverschijnselen (uitslag, eczeem, jeuk...).

Histamine is een stof die fysiologisch in ons lichaam voorkomt. De afbraak van overmatige hoeveelheden histamine wordt uitgevoerd door het enzym diaminoxidase, dat in de dunne darm wordt geproduceerd. Als de productie van dit enzym echter laag is, kan in verschillende mate histamine-intolerantie optreden.

Overmatige inname van voedsel met een hoog histaminegehalte (tomaten, kool, kaas, gebak...) is een trigger voor onaangename spijsverteringsproblemen.

Oncologische ziekten

Hoewel kanker van het spijsverteringskanaal veel voorkomt onder de kankers, is kanker van de dunne darm eerder zeldzaam.

De meest voorkomende kankers van de dunne darm zijn adenocarcinoom, carcinoïd, sarcoom en lymfoom. Naast kwaadaardige tumoren komen er echter ook goedaardige tumoren voor in de dunne darm.

Genetische factoren, familiegeschiedenis, coeliakie, chronische darmontsteking, een verzwakt immuunsysteem en een langdurig ongezonde levensstijl (alcohol, roken, gebrek aan lichaamsbeweging, overmatige inname van suiker, zout en sterk bewerkte voedingsmiddelen) verhogen het risico op kanker.

Symptomen van dunne darmkanker zijn voornamelijk buikpijn, bloed in de ontlasting, algemene zwakte, toegenomen vermoeidheid en gewichtsverlies.

Hoe wordt de dunne darm onderzocht?

Het eerste onderzoek van het darmkanaal bestaat uit een uitgebreide anamnese, een gesprek met de patiënt over de klinische symptomen en ten slotte een basisonderzoek door te kijken, te luisteren en aan te raken.

Het basisonderzoek omvat ook laboratoriumonderzoek van bloed-, urine- of ontlastingmonsters. Echografisch onderzoek van de buikorganen is een veel voorkomend onderzoek.

Bij problemen met de spijsvertering en de uitscheiding wordt een colonoscopisch beeldvormend onderzoek uitgevoerd. Bij deze methode wordt een speciaal aangepaste camera in de endeldarm van de patiënt ingebracht. Dit onderzoek richt zich voornamelijk op de dikke darm, maar de arts kan ook het eindgedeelte van de dunne darm controleren.

Een mogelijke endoscopische methode is gastroscopie, waarbij opnieuw de maag en het begin van de dunne darm kunnen worden gecontroleerd. Enteroscopie is een specifiek beeldvormend onderzoek van de dunne darm.

CT-enterografie (computertomografie) wordt voornamelijk gebruikt bij de diagnose van ziekten van de dunne darm. De patiënt krijgt op een lege maag een contrastmiddel ingespoten voor een gedetailleerd beeld van het gebied. Een andere beeldvormingsmethode is magnetische resonantiebeeldvorming (MRI). Welke specifieke beeldvormingsmethode de arts kiest, is individueel.

Een endoscopische capsule is een diagnostische blik op een deel van de dunne darm dat niet met andere methoden kan worden onderzocht. De patiënt slikt een kleine capsule in die een camera bevat. Deze capsule zendt vervolgens drie beelden per seconde naar een externe machine die de gegevens ontvangt die van de camera komen terwijl deze door het darmkanaal gaat.

Negatieve factoren voor de gezondheid van de dunne darm

Risicofactoren kunnen worden onderverdeeld in intrinsieke en extrinsieke risicofactoren. Intrinsieke risicofactoren kunnen niet worden beïnvloed; extrinsieke risicofactoren kunnen wel worden beïnvloed.

Interne factoren zijn onder andere genetische factoren, positieve familieanamnese, auto-immuunziekten, allergieën, intoleranties en hoge leeftijd.

Externe factoren zijn onder andere een ongepaste levensstijl en ongezonde eetgewoonten.

Een ongeschikt voedingspatroon betekent een onevenwichtig dieet met weinig vitaminen, mineralen, eiwitten en vezels. Aan de andere kant is een overmatige inname van eenvoudige suikers en verzadigde vetten schadelijk.

Geraffineerde simpele suikers zijn ook een vijand van het darmmicrobioom. In grote hoeveelheden worden ze in verband gebracht met de proliferatie van gist, wat leidt tot ontstekingen in het lichaam.

De consumptie van pesticiden heeft een negatief effect op de darmmicrobiota en op het hormonale en zenuwstelsel. Het is daarom raadzaam om te kiezen voor een kwalitatieve en bewezen voedingsbron.

Alcoholgebruik is een risicofactor omdat het de hoeveelheid schadelijke bacteriën verhoogt.

Roken, het gebruik van antibiotica en andere geneesmiddelen dragen bij aan een onevenwicht van bacteriën. Veelvuldig gebruik van pijnstillers heeft een negatieve invloed op de darmen en verhoogt het risico op darmdoorlaatbaarheid.

De vijand van het evenwicht van darmbacteriën is chronische stress. Te veel stress veroorzaakt onvoldoende bloedtoevoer naar het darmgebied en beperkt de productie van spijsverteringssappen.

Negatieve externe factoren:

• Onvolledige voeding
• Alcoholgebruik
• Roken
• Lage inname van vitaminen en mineralen in de voeding
• Overmatige inname van geraffineerde suiker
• Overmatige inname van verzadigd vet
• Lage inname van vezels, groenten en fruit
• Overmatig gebruik van bepaalde geneesmiddelen (antibiotica, pijnstillers...)
• Overmatige chronische blootstelling aan stress
• Weinig dagelijkse lichamelijke activiteit
• Onregelmatige slaap van slechte kwaliteit
• Het niet respecteren van voedselintoleranties

Gunstige factoren voor de gezondheid van de dunne darm

De gezondheid van het darmmicrobioom kan aanzienlijk worden beïnvloed door een aangepast dieet en levensstijl.

We moeten regelmatig fruit, groenten en volkorenproducten in ons dieet opnemen. Voldoende vezelinname is essentieel om de darmbacteriën in evenwicht te brengen en de spijsvertering te ondersteunen.

Gefermenteerde groenten (komkommers, kool) en gefermenteerde zuivelproducten (kefir melk) zijn ook geschikt. Deze voedingsmiddelen zijn natuurlijke bronnen van probiotica en prebiotica. Aanvulling met probiotica in de vorm van een voedingssupplement is ook nodig na het overwinnen van ziekte en verzwakking van het darmbacteriële evenwicht.

Voedingsmiddelen die gunstig zijn voor het darmkanaal vanwege hun antiparasitaire werking zijn knoflook, uien, kurkuma, chlorella en spirulina.

Voldoende vocht heeft een gunstig effect op het darmslijmvlies en de balans van nuttige bacteriën, zoals gewoon water, kruidenthee, mineraalwater en verse groente- en vruchtensappen.

Schoon water moet de basis zijn van het drinkregime.

Het elimineren van stressfactoren, zittend werk en regelmatige lichaamsbeweging dragen bij aan een goede bloedcirculatie en motiliteit (beweging) van de darmen.

Gunstige factoren:

• Regelmatige voedzame voeding
• Voldoende vezelinname
• Voldoende proteïne-inname
• Voldoende fruit en groenten
• Voldoende drinken en hydratatie
• Naleving van voedselintoleranties
• Eliminatie van stressfactoren
• Voldoende regelmatige slaap van goede kwaliteit
• Voldoende dagelijkse lichaamsbeweging
• Supplementatie van probiotica en prebiotica tijdens ziekteperiodes
• Bezoek aan professionele hulp niet uitstellen