Wat is HPV en het HPV-vaccin? Het zijn niet alleen wratten...

Wat is HPV en waarom is HPV-vaccinatie zo belangrijk? Het is belangrijk om te begrijpen dat dit virus verantwoordelijk kan zijn voor ernstige ziekten.

De afkorting HPV is afgeleid van de Engelse term Human papillomavirus. Het humaan papillomavirus is een groep papillomavirussen die ziekten kunnen veroorzaken bij mensen.

Dit virus komt al duizenden jaren voor in de mensheid. De vroegste gegevens gaan terug tot 4500 voor Christus.

Hippocrates, 460-370 voor Christus, beschreef zweren van de baarmoederhals en stelde vast dat gevorderde stadia van baarmoederhalskanker ongeneeslijk zijn.

Je vraagt je misschien af: waarom nog een vaccin? Moet ik me laten vaccineren?

HPV hoeft geen onschuldig virus te zijn.

Vooruitgang in wetenschap en onderzoek heeft geleid tot de ontdekking dat HPV niet alleen onschuldige wratten veroorzaakt, maar ook verschillende soorten kanker. Er zijn meer dan 200 typen van dit virus. Verschillende typen hebben verschillende biologische eigenschappen.

Sommige HPV-virussen kunnen tumoren veroorzaken. Daarom is het tegenwoordig meer dan wenselijk om hier de nodige aandacht aan te besteden.

Misvattingen en mythes

Veel mensen denken ten onrechte dat dit virus alleen vrouwen treft en gezondheidsproblemen veroorzaakt.

Veel mensen denken ook ten onrechte dat dit virus alleen voorkomt bij promiscue mensen.

Een groot deel van de samenleving gelooft ten onrechte dat HPV-besmetting alleen tijdens geslachtsgemeenschap kan voorkomen.

Mensen geloven ten onrechte dat het helemaal hun probleem niet kan zijn.

Wie kan HPV krijgen?

HPV-infectie treft vrouwen, mannen en kinderen. Vaak zijn er geen symptomen, dus de meeste mensen weten niet dat ze HPV hebben.

Veel HPV's veroorzaken goedaardige laesies op de huid over het hele lichaam en in het anogenitale gebied (rectum en genitaal gebied), evenals op de slijmvliezen van de genitale, ademhalings-, spijsverterings- en uitscheidingsorganen bij mannen, vrouwen en kinderen.

Deze types worden laag-risico HPV types 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81, 89 genoemd.

Een verhoogde incidentie van deze papillomen wordt gezien bij immuungecompromitteerde patiënten.

Welke HPV's zijn bijzonder gevaarlijk?

HPV-types met een hoog risico:

HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82.

Deze HPV-types hebben een hoog oncogeen potentieel. Dit betekent dat ze een aanzienlijk vermogen hebben om gezonde cellen aan te vallen en kanker te veroorzaken.

Deze oncogene HPV's kunnen direct en onomkeerbaar het kankerproces in gang zetten (carcinogenese).

Het proces van het onomkeerbaar in gang zetten van de transformatie (omzetting) in kankercellen is complex en verloopt in verschillende stappen. Oncogene HPV-types veroorzaken niet altijd onmiddellijk carcinoom (invasieve kanker).

Ze kunnen vaak op een speciale manier in de cel overleven en binnen 12-24 maanden volledig door het immuunsysteem worden onderdrukt.

HPV-infecties hoeven daarom vaak niet te persisteren.

Als de HPV-infectie echter langer aanhoudt, ontwikkelen zich verschillende stadia van kwaadaardige voorlopers die dan ernstige veranderingen ondergaan.

Om persistentie te bereiken, gebruikt het virus verschillende mechanismen om de immuunrespons van de gastheer te omzeilen.

Het HPV-virus kan bijvoorbeeld de menselijke immuunrespons onderdrukken, zodat het bij vermenigvuldiging (replicatie) geen ontstekingsreactie vertoont.

Als het geïnfecteerd is, infecteert HPV epitheelcellen (speciaal weefsel dat verschillende oppervlakken in het lichaam bedekt, bijv. slijmvliezen, huid).

Mogelijkheden van HPV-overdracht:

• De meest voorkomende manier van overdracht is seksueel (genitaal) contact. De belangrijkste risicofactoren zijn wisselende seksuele partners en riskant seksueel gedrag (herhaalde HPV-infecties).
• Orale transmissie
• Diep tongzoenen is beschreven als een risicofactor voor HPV-overdracht.
• Intieme aanrakingen (huid/mucosaal contact met het anogenitale gebied vereist)
• Tijdens de bevalling
• In het geval van wratten vindt infectie meestal plaats door direct contact met een getroffen persoon met wratten, maar ook door indirect contact met een geïnfecteerd voorwerp, bijvoorbeeld een handdoek of een bezoek aan een zwembad.

Verschijnselen van HPV-infectie

Welke infecties en hun manifestaties kennen we?

Overzicht van HPV-ziekten:

• Huidwratten (verucae)
• Genitale wratten (condylomen)
• Nasofaryngeale kanker (orofaryngeaal carcinoom)
• Baarmoederhalskanker (orofaryngeaal carcinoom)
• Kanker van de vagina en uitwendige geslachtsorganen (carcinoom van de vagina en vulva)
• Kwaadaardig gezwel van het rectum (rectumcarcinoom)
• Kwaadaardig gezwel van de penis (peniscarcinoom)

Huidwratten (verucae)

• Er zijn verschillende soorten wratten met verschillende verschijningsvormen
• Op verschillende delen van het lichaam, meestal op handen en voeten
• Ze kunnen pijn veroorzaken, vooral op meer gevoelige plekken
• Ze kunnen ook pijnloos zijn
• Vaak bij kinderen en jonge volwassenen
• De meeste verdwijnen vanzelf binnen twee jaar
• Meestal veroorzaakt door HPV 1, 2 en 4

Wat zijn wratten en hoe bescherm je jezelf tegen besmetting (+ soorten wratten)

Genitale wratten (condylomen)

• Kleine gezwellen
• Kunnen plat tot bloemkoolvormig zijn
• In het rectale en genitale gebied, komen ook voor in de keel na oraal contact
• Seksueel (niet-seksueel) overdraagbare aandoening, maar kan worden overgedragen door vingers, mond, intieme aanraking, zelf-overdracht van infectie
• Meestal veroorzaakt door HPV 6 en 11
• Kan zelden Buschke-Lowenstein tumor, kanker van de luchtwegen, veroorzaken

Symptomen:

• Ongemak (jeuk, branderig gevoel) tot pijn
• bloeding
• pijnlijke geslachtsgemeenschap
• Bij vrouwen kan het eerste symptoom vaginale afscheiding zijn
• geur in het geval van gezwollen condylomen

Genitale wratten: wat zijn de oorzaken en symptomen, hoe zien ze eruit?

Kwaadaardige tumor van de neuskeelholte (orofaryngeaal carcinoom)

• Dramatische toename van HPV-positieve infectie in de afgelopen dertig jaar
• Toename vooral onder jongere mensen, van wie de meesten HPV-positief zijn
• Traditionele risicofactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik kunnen afwezig zijn bij deze jongere HPV-positieve personen
• Risicovol seksueel gedrag, aantal seksuele en orale partners is belangrijk, roken, overmatig alcoholgebruik, slechte mondhygiëne zijn ook risicofactoren.
• De meest voorkomende plaatsen van betrokkenheid zijn de amandelen en de tongwortel
• Meer dan 90% is bewezen HPV 16 positief

Symptomen:

• Pijnloze zwelling in de hals (inclusief pijnloze zwelling van lymfeklieren), palpatie tot een laesie die met het blote oog zichtbaar is
• chronische ulceratie van het slijmvlies, bloeding, halitose
• stemstoornissen, heesheid, ademhalingsmoeilijkheden
• moeite met slikken, beweeglijke tong
• vreemd lichaamsgevoel in de mond of keel tot chronische pijn
• andere algemene lichamelijke symptomen bij gevorderde tumoren, uitzaaiingen van de ziekte, bijv. cachexie (aanzienlijk gewichtsverlies)

Diagnose van neuskeelholtekanker

De diagnose van neuskeelholtekanker is meestal gebaseerd op een klinisch onderzoek door een gespecialiseerde arts (KNO-arts), een endoscopisch onderzoek (een modern onderzoek waarbij een optisch apparaat wordt gebruikt om de inwendige holtes te bekijken) en een biopsie (het nemen van een monster).

Tandheelkundig onderzoek, computertomografie (CT), magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) en positronemissietomografie (PET) helpen bij de diagnose.

Moleculaire en biologische testen op de aanwezigheid van HPV.

Behandeling

De behandeling hangt af van de grootte, de locatie en het stadium van de tumor.

Behandelingsopties zijn chirurgie, radiotherapie (bestraling), chemotherapie of doelgerichte therapie.

Baarmoederhalskanker (cervixkanker)

• Ongeveer 630.000 gevallen per jaar wereldwijd
• Meer dan 24.000 nieuwe gevallen gediagnosticeerd in Europa per jaar
• De meest voorkomende leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld is rond de 45 jaar
• Ongeveer 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door HPV-types 16 en 18
• In een vroeg stadium is baarmoederhalskanker effectief behandelbaar

Baarmoederhalskanker is een te voorkomen ziekte.

Symptomen:

• Vrouwen in een zeer vroeg stadium ervaren mogelijk geen symptomen, het zogenaamde asymptomatische beloop
• veranderingen in de menstruatiecyclus (bloedingen buiten de cyclus)
• pijn in het heiligbeen
• pijn in de onderbuik en het bekken
• gevoel van een opgeblazen, volle buik (winderigheid)
• vaginale afscheiding
• pijnlijke geslachtsgemeenschap
• bloeding na geslachtsgemeenschap
• zwelling van de buik (ascites),
  • Vrouwen denken vaak ten onrechte dat ze snel in de buik zijn aangekomen.
• zwelling van de onderste ledematen
• vergroting van plaatselijke lymfeklieren
• algemene kankersymptomen zoals zwakte, vermoeidheid, misselijkheid, gewichtsverlies
• symptomen die verband houden met de aanwezigheid van verre uitzaaiingen

Let op: een vrouw die slechts met één partner samenwoont, kan besmet raken.

Helaas presenteert een vrouw zich vaak met symptomen in een vergevorderd stadium.

Regelmatige preventieve gynaecologische onderzoeken of screeningstests maken vroegtijdige opsporing mogelijk.

Wat is CIN en wat betekent het?

CIN staat voor abnormale veranderingen van de baarmoederhals:

• C (Cervicaal) - baarmoederhalsgebied
• I (Intraepitheliaal) - met betrekking tot de oppervlaktecellen
• N (Neoplasie) - neoplasma

CIN I, II, III

III stadia van precancereuze veranderingen (stadia die voorafgaan aan kwaadaardige veranderingen) volgens de ernst van de veranderingen.

Diagnose van baarmoederhalskanker

De diagnose baarmoederhalskanker wordt meestal gesteld op basis van een klinisch onderzoek door een gespecialiseerde arts (gynaecoloog), een colposcopie (een onderzoek met een optisch instrument om de baarmoederhals zorgvuldig te bekijken) en een biopsie (het nemen van een monster).

Andere aanvullende onderzoeksmethoden zijn computertomografie (CT), magnetische resonantiebeeldvorming en positronemissietomografie (PET).

Behandeling

De behandeling van baarmoederhalskanker hangt af van de grootte, de exacte locatie en het stadium van de kanker.

Chirurgie is zeer belangrijk bij de behandeling van baarmoederhalskanker in de vroege stadia. In gevorderde stadia kan chemoradiotherapie (een combinatie van chemotherapie en radiotherapie), chemotherapie, radiotherapie of doelgerichte therapie worden gebruikt.

In Europa zijn steungroepen opgericht om patiënten en hun familie te helpen bij de behandeling van de ziekte.

Een belangrijke rol bij preventie wordt gespeeld door:

Primaire preventie - vaccinatie

Secundaire preventie - screening

Vaccinatie - HPV-vaccinatie

Het HPV-vaccin spoelt de nodige antilichamen het lichaam in. Hoewel antilichamen ook worden uitgespoeld tijdens een natuurlijke HPV-infectie, zijn deze op veel lagere niveaus en is de immuunrespons van het lichaam lager.

Vaccins bevatten geen genetisch materiaal van het virus.

Vaccinatie tegen HPV-infectie wordt aanbevolen.

Statistieken tonen aan dat HPV-vaccinatie de incidentie van ernstige baarmoederhalsafwijkingen vermindert.

Bijwerkingen van het HPV-vaccin

De veiligheid en werkzaamheid van vaccins zijn bewezen zeer hoog.

Zoals bij alle medicijnen kunnen bijwerkingen optreden.

De meest voorkomende zijn roodheid, jeuk en zwelling op de plaats van toediening. Hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid kunnen voorkomen.

Voorbijgaand ongemak van het spijsverteringsstelsel, zoals misselijkheid, braken, diarree of buikpijn, is ook beschreven.

In de praktijk worden drie soorten vaccins gebruikt:

• CERVARIX - een bivalent vaccin tegen twee typen HPV 16 en 18.
• GARDASIL - een quadrivalent vaccin tegen vier typen HPV 6, 11, 16 en 18.
• GARDASIL 9 - een negenvalent vaccin tegen negen typen HPV, aangeduid als HPV-typen 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 en 58.

HPV-vaccinatie is voor kinderen (meisjes en jongens) van 9 jaar en ouder.

Zowel vrouwen als mannen kunnen gevaccineerd worden.

Waarom moet het vaccin op zo'n jonge leeftijd gegeven worden?

De immuunrespons is op dat moment verhoogd en daarom is het vaccin op dat moment het meest effectief.

Het ideale moment om het vaccin te krijgen is voordat je seks hebt, omdat er dan een grote kans is dat je geen HPV-infectie oploopt.

Vaccinatie is echter ook mogelijk tijdens het leven.

Waarom laten vaccineren?

Het vaccin is veilig en effectief.

Een hoge vaccinatiegraad heeft geleid tot een significante afname van HPV-gerelateerde infecties (90% van de HPV-infecties, 90% van de genitale wratten, 45% van de laaggradige precancereuze veranderingen, 85% van de hooggradige precancereuze veranderingen).

Als gevolg hiervan zal het vaccin naar verwachting meer dan 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker voorkomen.

Waarom zouden zowel vrouwen als mannen gevaccineerd moeten worden?

Beide geslachten hebben een aanzienlijke last van HPV-gerelateerde kankers.

De incidentie neemt toe bij zowel mannen als vrouwen.

Lees ook: Wat zijn de resultaten van HPV-onderzoek?

• Wat is de preventie van baarmoederhalskanker? Risicofactoren en symptomen
• Wat is cervixconisatie en hoe wordt het uitgevoerd? Herstel en zwangerschap

Screening op baarmoederhalskanker

Wat is screening?

Er wordt actief gezocht naar mensen (in dit geval vrouwen) die geen klinische tekenen van de ziekte hebben of zich in het preklinische stadium van de ziekte bevinden.

De meest gebruikte methode is cytologisch onderzoek (PAP-baarmoederhalsuitstrijktest, genoemd naar de arts Papanicolaou).

HPV DNA-testen zijn ook mogelijk.

Cytologische afname wordt uitgevoerd door gynaecologen en geëvalueerd door gecertificeerde cytologische laboratoria.

De eerste twee monsters worden met tussenpozen van een jaar genomen en als deze monsters negatief zijn, wordt de screening voortgezet met tussenpozen van drie jaar. Als de laatste drie cytologische monsters negatief zijn, wordt de screening op 64-jarige leeftijd gestopt.

Het doel van screening is om de ziekte op te sporen in een stadium waarin deze nog te genezen is.

Een vrouw moet gynaecologische onderzoeken ondergaan vanaf haar 18e of na het begin van seksuele gemeenschap.

Onthoud de gouden regel

1. Preventie komt op de eerste plaats...
2. Luister naar je lichaam en negeer de waarschuwingssignalen niet.
3. En last but not least, wees niet bang om medische hulp te vragen, te praten en te zoeken.

...het kan letterlijk je leven redden...