Wat is gangreen? Wat zijn de symptomen en behandeling?

Gangreen is een gevaarlijke, zelfs levensbedreigende aandoening. De essentie is het afsterven van de aangetaste weefsels, waarbij er onvoldoende toevoer van voedingsstoffen en zuurstof is. Infecties met bacteriën die leven zonder lucht nodig te hebben (anaeroob) komen vaak voor.

Wat is gangreen?

Gangreen is necrose gewijzigd door secundaire veranderingen, meestal uitdroging en infectie.

Er zijn 3 soorten gangreen:

1. Droog gangreen (gangraena sicca) - Komt meestal voor aan de extremiteiten wanneer een bloedvat is afgesloten. Het wordt veroorzaakt door onvoldoende zuurstoftoevoer.
   De kleur van de concreties verandert geleidelijk van paars naar zwart tot donkerbruin. De huid verliest water, elasticiteit en lijkt op perkamentpapier.
2. Vochtig gangreen (sphacelus) - Necrose gemodificeerd door putrefactieve bacteriën. Necrotisch weefsel ziet er vochtig uit, ruikt en breekt af. De kleur is groen, veroorzaakt door bacteriën die inwerken op hemoglobine.
   Als bacteriën overgroeien, kan een ernstige, levensbedreigende aandoening - sepsis - optreden.
3. Gasgangreen (gangraena emphysematosa) - Necrose die wordt veroorzaakt door de gasvormende bacterie clostridia. Het treedt op na een verwonding wanneer de clostridiale infectie diep in de wond doordringt (bv. als er aarde in de wond terechtkomt).
   Het weefsel is gezwollen, kan etteren. Je kunt gasbelletjes voelen die lijken te barsten als je ze aanraakt.

Zodra een bepaald type bacterie in de omliggende weefsels en de bloedbaan terechtkomt, vormt gangreen een dodelijk gevaar.

Risico's van gangreen

De factor die het risico op gangreen het vaakst verhoogt, is de vernauwing van bloedvaten - atherosclerose. Geleidelijke vernauwing kan leiden tot een beperkte zuurstoftoevoer en later tot volledige weefseldood.

Diabetes is een van de belangrijke factoren. Het is algemeen bekend dat diabetes patiënten blootstelt aan het risico op de eerder genoemde bacteriële infecties.

Het risico wordt ook verhoogd door:

• Ontstekingsziekten van de bloedvaten
• Verminderde immuniteit (chemotherapie, HIV, drugsverslaving)
• Brandwonden
• Bevriezing
• Roken
• Obesitas

Diabetisch gangreen

De term diabetisch gangreen omvat een breed scala aan acrale laesies op het diabetische been, van minimale tekenen tot gangreen van het hele been. Het is een van de ernstigste complicaties van diabetes.

Bij diabetici komt voetletsel 20 tot 50 keer vaker voor dan bij gezonde mensen.

Factoren die diabetisch gangreen veroorzaken

Bij patiënten die behandeld worden voor diabetes zijn er veel factoren die de uitkomst bepalen.
Enkele van de meest voorkomende zijn:

• Neuropathie - schade aan het zenuwstelsel (motorisch, sensorisch, visceraal)
• Circulatiestoornissen - onvoldoende bloedtoevoer en daardoor gebrek aan vascularisatie van weefsels
• Hyperglykemie - schommelingen in de bloedsuikerspiegel die leiden tot een eerder begin van latere complicaties
• Beperkte beweeglijkheid van gewrichten - samen met sensorimotorische neuropathieën die leiden tot verminderde spiertonus, stijfheid, gevoelloosheid, waardoor meer druk ontstaat bij staan of lopen

Interessante informatie is te vinden in het artikel:
Diabetische voet als complicatie van diabetes?

Diabetisch gangreen is een ernstig gevolg van het diabetische voetsyndroom. Het leidt vaak tot amputatie van het aangetaste ledemaat. Het kan ook ontstaan door een kleine verwonding of vaak een onderschatte blaar.

Preventie van deze aandoeningen is regelmatige voetverzorging en een bezoek aan een diabetoloog.

Diagnose en behandeling van diabetisch gangreen

De diagnose wordt door de arts gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis. Patiënten verwaarlozen vaak milde verschijnselen, de zogenaamde waarschuwingssignalen, en komen in een vergevorderd stadium van de ziekte naar de polikliniek.

• Anamnese - Op basis van het vraaggesprek verzamelt de arts de nodige informatie over de huidige en vroegere toestand van de patiënt.
• Lichamelijk onderzoek - Met behulp van het gezichtsvermogen en palpatie bepaalt de arts de omvang en het stadium van de ziekte. Door palpatie bepaalt hij of zij de gevoeligheid en zwelling in het gebied.
• Laboratoriumonderzoek - Er wordt een bloedmonster genomen en opgestuurd voor het bepalen van ontstekingsparameters (CRP, aantal leukocyten, FW).
• Beeldvorming - Bepaalt de omvang, mate en diepte van de betrokkenheid.
  • Röntgen (röntgenonderzoek) - Wordt gebruikt om de omvang op vaste structuren (bot) te bepalen.
  • USG (ultrasonografie) - Wordt gebruikt om afwijkingen in de bloedsomloop op te sporen.
  • CT (computed tomography), MRI (magnetic resonance imaging) - Wordt vooral gebruikt bij ernstige ziekte om de betrokkenheid van diepere structuren vast te stellen.
• Uitstrijkje - Met behulp van speciale steriele borsteltjes wordt een uitstrijkje genomen van het aangetaste gebied en opgestuurd voor bacteriologisch onderzoek (om de aanwezigheid van anaerobe, aerobe of gasbacteriën op te sporen).

Behandeling van diabetisch gangreen

De behandeling van gangreen is meestal langdurig en moeilijk. Van de mogelijkheid van genezing tot radicale chirurgie. De belangrijkste en eerste stap is het compenseren van diabetes.

• Medische behandeling - Toediening van antibiotica via het bloed (in een ader).
• Lokale chirurgische behandeling - Afhankelijk van de lokale bevindingen. Chirurgische behandeling wordt indien nodig uitgevoerd onder lokale verdoving. In het geval van beginnende gangreen, diabetische voet of een zweer op het scheenbeen wordt dode huid en onderhuids weefsel verwijderd. In sommige gevallen wordt ook bot verwijderd. Wondspoeling met antibiotische oplossingen wordt ook uitgevoerd.
• Totale chirurgische behandeling - Als de bevinding vergevorderd is en eerdere procedures niet kunnen worden toegepast of niet effectief zijn, moet het aangetaste ledemaat worden geamputeerd.

Interessant feit:
Voor anaerobe infecties wordt een verblijf in een hyperbare kamer aanbevolen.
De patiënt wordt opgesloten in een kamer waar een hoge concentratie zuurstof wordt gehandhaafd. Dit is niet bevorderlijk voor de verspreiding en vermenigvuldiging van dit type bacteriën.

Gangreen van Fournier

Fournier's gangreen (FG) is een levensbedreigend gangreen van de uitwendige genitaliën, het perineum en de perianale streek. Momenteel omvat deze definitie ook aandoeningen van dezelfde aard bij vrouwen, maar het komt vaker voor bij de mannelijke populatie.

De ziekte werd voor het eerst beschreven door Jean Alfréd Fournier in 1883.

FG is een typische necrotiserende fasciitis veroorzaakt door verschillende bacteriën (stafylokokken, streptokokken, coliformen, pseudomonaden, bacteroïden, fusobacteriën, pseudomonaden) uit de huid, urethra, vagina of rectum.

Oorzaken van FG

Een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling van FG is een verminderde (voornamelijk cellulaire) immuniteit en een verminderde immuniteit van de getroffen persoon. Lokale ziekte of trauma in het genitale gebied bevordert de ontwikkeling van bacteriële infectie.

Risicofactoren die de ontwikkeling van FG beïnvloeden

Tabel van risicofactoren die FG veroorzaken

Diagnose en behandeling van Fournier's gangreen

De diagnose FG wordt meestal gesteld op basis van het klinische beeld en de voorgeschiedenis. De belangrijkste symptomen zijn meestal pijn op de plaats van de aandoening, zwelling en in latere stadia koorts.

• Voorgeschiedenis - beoordeling van mogelijke risicofactoren voor FG
• Lichamelijk onderzoek - palpatie, palpatie van de aangetaste gebieden
• Laboratoriumonderzoek - microbiologische diagnose uit bloed (CRP, FW, leukocyten) + urinekweek
• Uitstrijkje - met steriele borsteltjes van het aangetaste gebied
• Biopsie - voorzichtig verzamelen van biologisch materiaal voor grondiger analyse
• Beeldvorming - om de omvang en ernst van de ziekte te verduidelijken
  • USG
  • CT
  • MRI

Interessant:
FG kan zich snel verspreiden, vermoedelijk 2-3 cm per uur.

Behandeling van Fournier's gangreen

Zelfs wanneer FG wordt vermoed, is ziekenhuisopname van de patiënt noodzakelijk. Te late interventies leiden tot een verhoogde mortaliteit.

De meest gebruikelijke behandeling voor FG is als volgt:

• Medisch - Toediening van breedspectrumantibiotica via de bloedroute (in een ader).
• Chirurgisch - Radicale verwijdering van alle gangreneuze weefsels en weefsels die mogelijk risico lopen. Het is noodzakelijk om de wond open te laten voor een betere genezing.
  • Drainage van de urinewegen, epicystectomie
  • Ontlastende colostomie - vooral als het rectale gebied is aangetast
  • Plastische reconstructie - secundaire sluiting van aangetaste gebieden
• Hyperbare kamer - Behandeling met zuurstof onder hoge druk.

Voortdurende controle en hydratatie van de patiënt is een belangrijke factor voor succes. Het stadium waarin de ziekte werd ontdekt is ook cruciaal.

Gangreen van de inwendige organen

Gangreen kan een groot aantal delen van ons lichaam aantasten, maar het kan ook interne organen aantasten.

De meest voorkomende organen die gangreen kunnen aantasten zijn:

• De blindedarm - Ontsteking van de blindedarm in zijn acute vorm kan perforatie en daaropvolgend gangreen veroorzaken.
• Alvleesklier - Bij acute ontsteking van de alvleesklier
• Crevo - Bij ileotische aandoeningen met choroïdale obstructie. Zelden voorkomend gangreen van de dikke darm bij de auto-immuunziekte lupus erythomatosus
• Galblaas - Bij acute cholecystitis
• Maag - Meestal bij kanker
• Long - Als gevolg van een doorgemaakte longontsteking