Waarom treedt gordelroos op en wat is de meest effectieve behandeling?

Gordelroos is zeer pijnlijk. Het komt voor in de buurt van de zenuwuiteinden en uit zich in de vorming van blaasjes. De diagnose is niet moeilijk, maar dit kan niet gezegd worden van de langdurige behandeling.

Het wordt veroorzaakt door het 3e menselijke herpes DNA-virus. De veroorzaker is het varicella zoster-virus, het zogenaamde VZV-virus. Het blijft in het lichaam aanwezig als gevolg van waterpokken (varicella).

Normaal gesproken blijft het diep in de zenuwen verborgen. Als de immuniteit om wat voor reden dan ook vermindert, begint het zich te vermenigvuldigen en komt het langs de zenuwvezels weer naar de oppervlakte als de bekende gordelroos.

Hoe ontstaat gordelroos?

Gordelroos is een acute virusziekte die wordt veroorzaakt door het VZV-virus dat in het lichaam achterblijft na het oplopen van waterpokken in de kindertijd. Het is een secundaire ziekte.

Het virus bevindt zich in de sensorische zenuwen van de basale ganglia, met name de spinale en craniale zenuwen. Hier kan het ofwel onopgemerkt blijven zonder de ziekte te manifesteren, of het kan zich manifesteren in een uitbraak.

Manifestatie (uitbraak) van de ziekte komt niet bij elk individu voor. Slechts ongeveer 10% van de bevolking wordt getroffen.

De juiste omstandigheden moeten aanwezig zijn om de ziekte te laten uitbreken.

De belangrijkste uitlokkende factor is de verzwakking van het immuunsysteem bij andere chronische infecties die ernstig genoeg zijn, bij immunodeficiëntieziekten met de noodzaak van immunosuppressieve therapie(AIDS), bij kanker met cytostatica of chemotherapie, bij de ziekte van Hodgkin, lymfoom of diabetes mellitus.

Naarmate de leeftijd toeneemt, worden de afweermechanismen van het lichaam zwakker en daarom komt gordelroos vaker voor bij ouderen.

Het risico is bijna 50% hoger bij mensen ouder dan 65 jaar.

Verschillende soorten straling zijn ook een uitlokkende factor.

In contact met een zieke persoon kan een andere persoon die de waterpokken in de kindertijd heeft overwonnen en voldoende immuniteit heeft ontwikkeld, slechts in zeer zeldzame gevallen besmet raken. Dergelijke gevallen worden echter wel geregistreerd.

Symptomen van het herpes zoster-virus in de verschillende stadia

Latente fase - geen symptomen

Dit is een periode waarin de patiënt geen uiterlijke symptomen heeft, hoewel het virus aanwezig is in het lichaam van de gastheer.

Degenen die als kind de pokken hebben overwonnen en tijdens hun leven nooit herpes zoster hebben gehad, hadden een sterke immuniteit die sterk genoeg was om de pokken te onderdrukken door het herpes zoster virus te reactiveren (heractiveren).

Het latente stadium kan vele tientallen jaren duren zonder dat het virus zich volledig manifesteert. Bij de meeste mensen verschijnt het echter nooit.

Prodromaal stadium

Gaat vooraf aan het actieve stadium zelf met blaren. Het begint subtiel met algemene zwakte, vermoeidheid, spier-, gewrichts- en hoofdpijn, malaise en een licht verhoogde lichaamstemperatuur.

De eerste symptomen komen vaak voor bij meer algemene ziekten en lijken bijvoorbeeld op griepsymptomen of symptomen van andere veelvoorkomende infecties.

Er treedt een onaangename, plaatselijke jeuk op, die de lijder dwingt om te gaan krabben. Hoe meer hij dit doet, hoe meer de jeuk overgaat in pijn, waar hij uiteindelijk toch in overgaat.

De pijn zit op de plek waar later de blaasjes verschijnen. Deze pijn is meestal hevig, ondraaglijk of zelfs tintelend in intensiteit. Het is branderig en scheurend van karakter, met veel uitstraling naar de omgeving.

De pijn komt meestal voor in de rug aan één kant en straalt uit via de zijkant van de borstwand naar de ribben of de borstkas. Het is in dit stadium vaak moeilijk om onderscheid te maken met andere ziekten die zich presenteren met symptomen op de borst. Het kan lijken op een acuut myocardinfarct, pleuritis of pijn in de nieren (nierkoliek).

Er begint zich een rood erytheem (roodheid) te vormen op de huid in de vorm van een band, wat duidt op een overgang naar het volgende stadium.

Actief stadium

Na het vorige prodromale stadium verschijnen er binnen 12 tot 24 uur kleine blaasjes in het erytheem (roodheid).

Ze doen oppervlakkig aan, maar breiden zich eigenlijk uit naar de diepere lagen van de huid en slijmvliezen.

De blaasjes zijn gevuld met heldere vloeistof die miljoenen virusdeeltjes bevat en die in de loop van een dag geleidelijk groter worden en zich bundelen tot een grotere afzetting. Sommige blaasjes kunnen samensmelten tot visueel grotere macula.

De blaasjes kunnen afzonderlijk buiten de laesie gevonden worden, maar dit is eerder sporadisch. De vloeistof verandert van hoofdzakelijk helder naar troebel (ondoorzichtig) door de invloed van leukocyten.

Het hele proces is ook erg pijnlijk, en de vroegere onaangename jeuk van de huid kan herhaaldelijk optreden. Het aangetaste deel van de huid is meestal met lokale zwelling en oedeem in de omgeving van de huid.

De blaasjes beginnen normaal gesproken op zijn vroegst na een week op te drogen, maar deze periode varieert in lengte.

Naarmate ze uitdrogen, veranderen ze in bruinrode gezwollen blaasjes, die ook de poort zijn naar secundaire bacteriële infectie.

Er vormt zich een rode ring rond de zweer, waardoor hij omcirkeld lijkt.

De korst is aanvankelijk gelig van kleur, zacht en vormt na het ongewild loslaten een gezwollen en zeer pijnlijke wond, die meestal licht begint te bloeden. De pijn is pulserend.

Het is belangrijk dat de korstjes zonder verdere mechanische schade genezen, want ze kunnen onesthetische littekens achterlaten.

Welke complicaties en gevolgen kunnen we verwachten tijdens en na een herpeskuur?

Gordelroos is een onaangename ziekte die gepaard gaat met pijn, maar het is niet altijd schadelijk. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het in de meeste gevallen zonder gevolgen verloopt of in ieder geval zonder grote gevolgen. In zeldzame en ernstigere gevallen komen ze wel voor.

Het zoster virus en het gevaar ervan hangen ook af van de plaats waar het wordt aangetroffen.

Herpes zoster hemorragicus

Herpes zoster haemorrhagicus is een aandoening waarbij de blaasjes niet alleen gevuld zijn met serum maar ook gedeeltelijk met bloed zodat een hemorrhagisch (bloedend) exantheem en vergrote lymfeklieren ontstaan. In de omgeving worden gangreneuze veranderingen gevonden en gangreneuze herpes ontwikkelt zich.

Herpes zoster gangraenosus

De blaasjes kunnen overgaan in necrose (dood weefsel). Deze aandoening wordt herpes zoster gangraenosus genoemd. Het dode weefsel is een broedplaats voor bacteriën en er bestaat een risico op secundaire infectie en zelfs levensbedreigende sepsis.

Herpes zoster oticus

Als het oor is aangetast, is er sprake van herpes zoster oticus. De blaasjes bevinden zich in het buitenoor en in het oor. Ze kunnen ook de binnenste gehoorgang beschadigen en gehoorverlies in verschillende mate, duizeligheid en verlamming van de aangezichtszenuw veroorzaken.

Herpetische encefalitis

Vanuit het oor kunnen ze zich gemakkelijk dieper verplaatsen en de oorzaak zijn van herpetische encefalitis (ontsteking van de hersenen). Een zeldzamere maar ernstigere aandoening is acute gedissemineerde encefalitis. Beide zijn echter levensbedreigend voor de patiënt.

Herpes zoster ophtalmicus

Herpes zoster ophtalmicus is een aandoening van het oog, met name de vorming van zweren op het hoornvlies en rond het oog tot aan de wang. Dit resulteert in verschillende aandoeningen tot volledig verlies van het gezichtsvermogen. Verspreiding van de herpes zoster naar het gezicht veroorzaakt verlamming van de aangezichtszenuw.

Neuralgie

Pijn is niet alleen een symptoom tijdens de actieve fase van gordelroos, maar houdt soms maanden of jaren na gordelroos aan. Dit worden neuralgieën genoemd. Ze hebben een langere pijnduur en daarom zoekt de patiënt meestal medische hulp.

Hoe omgaan met het herpes zoster virus?

Behandeling van herpes zoster heeft geen zin tijdens de latentiefase. Het virus blijft in het lichaam aanwezig en reageert in deze fase niet op algehele virostics.

Het is het meest effectief om de therapie te starten binnen 72 uur na het begin van de symptomen, dat is wanneer er blaren op het lichaam verschijnen.

De gestarte therapie moet worden voltooid volgens de voorschriften van de arts en moet, in het geval van resistente infectie of verspreiding van blaasjes naar de omgeving, langer worden voortgezet totdat er droge korstjes beginnen te verschijnen. Dit duidt op de genezingsfase, waarin virostics niet langer nodig zijn.

De bekendste virostatica

Acyclovir - we kennen het onder verschillende namen. Het wordt geproduceerd in de vorm van topische crèmes, maar ook systemisch werkende tabletten. De crème wordt in een dunne laag aangebracht op het aangetaste gebied en mag ook niet worden vergeten rond ongeveer 0,5 cm rond de blaasjes.

In het geval van eenvoudige herpes, zoals herpes simplex, duurt de behandeling ongeveer 5 dagen. De behandeling mag niet langer duren dan 10 dagen of meer. De crème kan worden gebruikt bij zwangere vrouwen, zogende moeders en kinderen. De absorptie van het geneesmiddel is minimaal en niet meetbaar. De orale vorm (via de mond) van het geneesmiddel wordt in deze gevallen echter niet aanbevolen.

Valaciclovir - dit is de metabole precursor van acyclovir. Dit betekent dat het wordt omgezet in acyclovir nadat het in het lichaam is opgenomen. Als het eenmaal in de cellen terechtkomt, is de concentratie in de cellen hoog.

Het wordt aanbevolen om zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen. Het is niet wetenschappelijk bewezen dat het na 72 uur minder effectief is. Het is zeer effectief bij de behandeling van gordelroos. Het moet 5 dagen worden ingenomen, maximaal 10 dagen zoals acyclovir. Als het op tijd bij de eerste symptomen wordt gebruikt, kan het huidlaesies voorkomen.

Famciclovir - wordt in het lichaam gemetaboliseerd tot penaciclovir. De generieke naam famciclovir is ook de naam waaronder het vaak in de apotheek te vinden is. Het bereikt hoge serumconcentraties wanneer het wordt ingenomen. Dit betekent dat het minder vaak hoeft te worden ingenomen. Meestal wordt 3 keer per dag een tablet voorgeschreven.

De behandeling van herpes zoster met dit preparaat is effectiever en sneller als tegelijkertijd raloxifeen wordt gegeven, dat de basisstof in het geneesmiddel sneller omzet in penaciclovar. Het werkt dus als een remmer. Wat zwangerschap en borstvoeding betreft, zijn er nog niet genoeg klinische studies om het effect van het geneesmiddel op zwangerschap en foetale schade en borstvoeding (lactatie) te bevestigen.

Bijwerkingen zijn echter niet duidelijk uitgesloten.

Brivudine - is een zeer effectief virostaticum op recept. Het is in tabletvorm en wordt eenmaal daags met één tablet ingenomen. Ook hier geldt dat de behandeling niet langer dan 72 uur mag duren.

De therapie zelf duurt meestal 7 dagen. Bij ernstigere en recidiverende (aanhoudende) vormen is het noodzakelijk om een arts te raadplegen en de duur van de behandeling niet willekeurig te overschrijden. Over het algemeen is het alleen geïndiceerd voor kortdurende behandeling.

Het preparaat is gecontra-indiceerd (verboden) bij zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven en wordt door gebrek aan kennis en een groot aantal bijwerkingen niet gebruikt om kinderen te behandelen.

Wat te doen bij een ernstigere vorm van herpes zoster?

Therapie met virostatica alleen is bij ernstige vormen van het herpes zoster virus niet altijd voldoende. De combinatie van acyclovir met corticosteroïden (corticosteroïden alleen hebben geen waarde) geeft positieve resultaten. Ze worden in de spier of in een ader toegediend. Ze versnellen het verloop van de ziekte, verbeteren de behandeling, verlichten de pijn.

Als pijnstiller alleen zijn ze echter niet voldoende. Bij ernstige pijn en neuralgie wordt aanbevolen om de patiënt een pijnstillende behandeling (pijnmedicatie) te geven.

Voor pijn tijdens de actieve fase van de ziekte volstaan gewone preparaten. Voor ondraaglijke pijn wordt tramadol gebruikt. Dit geneesmiddel behoort tot de opioïdenklasse, werkt in op het centrale zenuwstelsel en bij langdurig gebruik bestaat het risico op verslaving.

Gordelroos zelf, het onaangename en lange verloop en niet in de laatste plaats neuralgie als pijnlijke complicatie verminderen de levenskwaliteit van de patiënt.

Hoe meer terugvallen iemand heeft, hoe slechter het beloop en hoe ernstiger de neuralgie en andere gevolgen, hoe slechter de patiënt het ervaart.

In sommige gevallen, ten minste tijdens een uitbraak, is antidepressieve therapie noodzakelijk. Het verbetert de psychologische toestand van de patiënt en verlicht depressie, waardoor de ervaring van de patiënt verbetert.