Vojt's methode: voordelen voor diagnoses? Wanneer te gebruiken + oefeningen, punten

Wat is de Vojt-methode?
Wanneer is reflexmatige motoriek relevant?
Welke oefeningen en triggerpoints worden gebruikt?
Heeft het negatieve effecten?
Kan het worden gebruikt bij volwassenen en in welke gevallen?

De ontdekker van de Vojta Methode is Prof. Václav Vojta, M.D., naar wie de methode zijn naam ontleent.

Deze Tsjechische kinderneuroloog werkte aan de Universiteitskliniek voor Orthopedie in Keulen en ging later werken in het Kindercentrum in München, waar hij de reflexbewegingsmethode ontwikkelde.

Na zijn terugkeer naar Praag bleef hij dit diagnostische en therapeutische systeem verder ontwikkelen.

De basis van het Vojta principe werd gelegd tijdens het werken met verlamde kinderen.

Tijdens zijn praktijk in Duitsland werkte hij met verlamde kinderpatiënten (patiënten met cerebraal-cerebrale parese). Het was toen dat hij opmerkte dat infaustische spasticiteit slechts een functionele blokkade was in de ontwikkeling van motorische vaardigheden.

Door observatie ontdekte hij dat bepaalde bewegingspatronen, die aangeboren zijn en elk individu bezit, intenser en in steeds coherentere eenheden naar voren komen door hun constante herhaling.

In het begin zijn ze niet erg zichtbaar omdat ze slechts tot op zekere hoogte worden geactiveerd. Dit kan met tijd en oefening veranderen.

Door geduldig te werken met het kind en herhaalde stimuli in verschillende posities, was hij in staat om deze onbewuste motorische reacties uit te lokken. De bewegingen waren het meest merkbaar aan de romp en ledematen van het kind.

Welke positieve resultaten observeerde Vojta tijdens zijn observaties?

1. verbetering in spraakvaardigheid
2. zelfverzekerder verticaliseren
3. verbeterde motorische functie

Vojta's methode wordt gebruikt bij de behandeling, maar ook bij de vroege diagnose van bewegingsstoornissen.

Deze ongeëvenaarde methode neemt niet alleen een onvervangbare plaats in bij de behandeling van bewegingsstoornissen, maar ook bij de vroegtijdige diagnose ervan.

De methode wordt nog steeds gebruikt en wordt beschouwd als een unieke vorm van diagnose van bewegings- en houdingsstoornissen. De afwijkingen kunnen al vanaf zes levensmaanden worden gedetecteerd. Hierdoor kan vroegtijdig een therapie worden gestart en is de prognose beter.

De diagnose zelf is gebaseerd op de realistische aanname van aangeboren bewegingspatronen die genetisch gecodeerd zijn in elk individu. Al bij de pasgeborene manifesteren ze zich tot op zekere hoogte als ongecoördineerde bewegingen van het lichaam en de ledematen, die geleidelijk gecoördineerd en doelgericht worden.

Wat is het precies en hoe werkt deze methode eigenlijk?

De basisprincipes van de Vojta-methode

De Vojt-methode is een diagnostische en therapeutische methode die wordt gebruikt voor de vroegtijdige diagnose en behandeling van motorische stoornissen.

Het werkt volgens het principe van reflexmatige motoriek.

Onder reflexmatige motoriek verstaan we elke automatische beweging die in ons centrale zenuwstelsel is gecodeerd. Vojta beschouwde dit automatisme en aangeboren bewegingspatronen als een soort "basisbouwstenen" (draaien, tillen, voorwerpen vastpakken, klimmen, lopen).

• REFLEX ⇒ ook een voortdurende reactie op een bepaalde stimulus
• LOComotie ⇒ voorwaartse beweging

Deze bewegingspatronen zijn automatisch bij gezonde kinderen, maar om verschillende redenen niet bij kinderen met cerebrale spasticiteit (hersenverlamming).

Vojta geloofde, en bewees later, dat het zelfs bij zieke kinderen met motorische beperkingen mogelijk is om het centrale zenuwstelsel te activeren door herhaalde oefeningen en vervolgens deze in het centrale zenuwstelsel gecodeerde functies om te zetten in spontane motorische activiteit.

Eenvoudig gezegd betekent dit dat door het regelmatig oefenen van een bewegingsstereotype (bijvoorbeeld klimmen) automatisme kan worden bereikt. Er kunnen zelfs compleet nieuwe aangeleerde bewegingspatronen worden gecreëerd.

Interessant:
De Vojt-methode wordt nu gebruikt in veel landen waar er positieve ervaringen mee zijn.

Hieronder vallen natuurlijk Tsjechië en Duitsland.
De methode wordt ook gebruikt in Oostenrijk, Polen, Roemenië, Noorwegen, Zweden, Frankrijk, Spanje, Italië, maar ook in Chili, Mexico, Colombia, Venezuela, Korea, Japan, Taiwan en India.

Hoe activeer je reflexmatige motoriek?

De activering van reflexbewegingen is gebaseerd op de irritatie van de zogenaamde activeringszones.

Irritatie betekent in dit geval het uitoefenen van druk of tractie op deze zones. Dit wordt bereikt door het kind te positioneren.

De positionering zelf wordt aangevuld door de hoekuitlijning van de romp en de ledematen, die druk of tractie op de gewrichten veroorzaakt. Dit creëert weerstand tegen beweging, wat paradoxaal genoeg beweging oproept en helpt om de spiergroepen correct te activeren, met de daaropvolgende uitbreiding naar het hele lichaam.

Interessant:
De mate van druk en het gebruik van activeringszones neemt toe in directe verhouding tot de ernst van een bepaalde aandoening!

Druk en stuwkracht om de motoriek te activeren worden bereikt vanuit drie basisposities van het kind:

1. de rugligging op de buik
2. rugligging
3. buikligging

Tabel met activeringszones, punten

Het hele principe van deze methode is gebaseerd op twee basisbewegingen, namelijk kruipen en draaien. Deze bewegingen gaan automatisch bij gezonde kinderen. Bij zieke kinderen moeten we ze helpen.

Reflexmatig kruipen wordt bereikt vanuit de uitgangspositie van de baby die op de buik ligt.

In deze houding is het hoofd naar één kant gedraaid. Het bovenste ledemaat, dat zich dichter bij het gezicht bevindt, is iets hoger geplaatst dan het ledemaat aan de andere kant. De onderste ledematen zijn extraroterend bij het heupgewricht (naar buiten gedraaid) en licht gebogen bij de knieën.

Deze positie veroorzaakt afwisselende bewegingen van de bovenste ledematen en ook rotatie van het hoofd naar de tegenovergestelde kant en terug.

Bij het draaien van het hoofd moet de palm van de hand worden gebruikt om de beweging tegen te houden, wat helpt om de spieren te activeren. Tegelijkertijd resulteert het leunen op één van de bovenste en tegenovergestelde onderste ledematen in een lichte opheffing van de romp, wat overeenkomt met de beweging bij het kruipen.

Deze schijnbaar triviale oefening helpt niet om individuele spieren te activeren, maar zelfs spiergroepen in het hele lichaam. Het is een belangrijke voorwaarde voor kruipen en verder rechtop staan en later lopen. Het helpt ook om voorwerpen vast te pakken.

Reflexief draaien wordt bereikt vanuit de uitgangspositie van de baby liggend op zijn rug of op zijn zij, die hij ook inneemt tijdens het draaien.

De baby ligt op zijn rug en het hoofd wordt iets opzij gedraaid.

Bij ernstigere diagnoses moet de draaiing van het hoofd, die in het begin mogelijk niet overeenkomt met de beginpositie van het hoofd, geleidelijk worden geoefend. De ledematen liggen naast het lichaam in verschillende posities, afhankelijk van de leeftijd (bij pasgeboren baby's zijn ze licht gebogen, bij oudere baby's zijn de onderste ledematen recht gestrekt).

De tweede positie is op de zij, waarbij de bovenste en onderste ledematen ter ondersteuning op de mat rusten.

Tijdens het draaien zijn de bovenste en onderste ledematen hierboven verantwoordelijk voor ondersteuning en stabiliteit van het lichaam. Deze positie is een belangrijke voorwaarde voor het lopen op handen en voeten.

Bij wie kun je terecht voor training?

Belangrijke informatie:
De bovenstaande informatie over activering van reflexmatige motoriek is algemeen en puur informatief.
Hoewel de ouder een essentiële schakel is in de regressie (verbetering) van de conditie van hun kind, mogen zij deze oefeningen alleen in de thuissituatie uitvoeren na voorafgaande consultatie en training door een arts of Vojta-fysiotherapeut.

De International Vojta Society (IVG) werd in 1984 in München opgericht door Vaclav Vojta zelf, een vereniging van gekwalificeerd personeel in het kader van de Vojta-therapie.

De vereniging bestaat vandaag de dag nog steeds en houdt zich onder andere bezig met het opleiden van andere fysiotherapeuten en artsen. Deze zijn dan bevoegd om ouders (leken) op te leiden om de therapie thuis uit te oefenen.

Het grote voordeel is niet alleen de effectiviteit, maar ook de lage kosten. De therapie kan na de training in de thuissituatie worden uitgevoerd.

Al enkele jaren worden er regelmatig cursussen gegeven in Tsjechië, Duitsland, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Noorwegen, Spanje, Thailand, Chili, Japan en Korea. De meest recente cursussen zijn begonnen met het opleiden van artsen uit Frankrijk, Italië, Colombia en Taiwan.

Wat mag niet vergeten worden tijdens de behandeling?

Een belangrijk aspect van de behandeling is niet alleen de relatie tussen het kind en de fysiotherapeut, maar ook de relatie tussen de fysiotherapeut en de ouder. Deze laatste kan de behandeling beïnvloeden.

De therapie zelf en de duur ervan is individueel. In sommige gevallen duurt het jaren, dus een goede relatie is een must. In een goede omgeving is de behandeling gemakkelijker.

Therapie moet nauwkeurig zijn en daarom moet iedereen die de therapie uitvoert een expert zijn of op zijn minst door een expert zijn opgeleid.

De therapeut ontwikkelt een nauwkeurig plan voor de patiënt op basis van de ernst van zijn/haar diagnose. Oefeningen moeten volgens schema worden uitgevoerd zonder over te slaan, voor de duur die is voorgeschreven voor de patiënt.

Zoals beschreven in de inleiding, wordt de motoriek geactiveerd door regelmatige herhaling en geduld.

Contra-indicaties voor de Vojt Methode:

• koortsachtige ziekten
• ontstekingsziekten
• binnen 10 dagen na vaccinatie
• hartziekten
• osteogenese
• zwangerschap

Interessant:
De Vojt-methode werd beoordeeld door deskundigen om te zien of het een negatieve invloed had op de psyche van de patiënt en verdere psychologische ontwikkeling. Het tegendeel was waar.
Het heeft niet alleen geen negatieve effecten, maar het heeft zelfs een positieve invloed op de psyche en ervaring van de patiënt.

De effecten van Vojta therapie - wanneer is het geschikt?

Deze wonderbaarlijke, maar toch zo eenvoudige behandeling heeft een breed scala aan toepassingen. Het is voornamelijk gericht op pediatrische patiënten, maar wordt ook gebruikt door volwassen patiënten met een grote verscheidenheid aan diagnoses.

Bij kinderen wordt het meestal gebruikt voor verlamming veroorzaakt door hersenverlamming of een ander neurodegeneratief proces. Volwassenen gebruiken het voor traumatische verlamming of na een beroerte.

Lijst van positieve effecten bij sommige diagnoses:

• cerebrale parese/obrasies
• centrale coördinatiestoornissen
• spieraandoeningen zoals myasthenia gravis
• ademhalings- en kaakspierproblemen
• beroertes
• multiple sclerose
• heupdysplasie en luxatie
• scoliose van de wervelkolom
• perifere verlamming van de bovenste en onderste ledematen (plexusparese, dwarslaesies van het ruggenmerg)
• traumatische verwondingen

Bij welke kinderaandoeningen wordt het aanbevolen?Wat zegt de professionele ervaring?

De Vojt-methode wordt voornamelijk toegepast bij kinderen met cerebrale parese (CP). Dit is een aandoening van het centrale zenuwstelsel die leidt tot mobiliteitsstoornissen. Het wordt veroorzaakt door aangeboren ontwikkelingsstoornissen van de hersenen of beschadiging ervan in de prenatale periode (alcohol-, drugs- en medicijnafhankelijkheid van de moeder, prenatale infecties, buikletsel, enz.)

Al in de neonatale periode zijn verschillen in de abnormale tonus van de spieren (hypotonie/hypertonie) en in de reactie van het kind op stimuli (strelen, kussen, aanraken), die minimaal zijn, merkbaar.

Later merken ouders zwakte van gezichtsuitdrukkingen, gebaren en een verminderde spraakontwikkeling op. Moeite met het bijten van voedsel, verminderde spraak en bewegingen zijn typisch.

Visuele en auditieve beperkingen kunnen atypisch lijken.

Kinderen met deze stoornissen hebben echter meestal motorische problemen. Visueel gehandicapte pediatrische patiënten hebben een gebrek aan visuele prikkels en dove kinderen hebben een gebrek aan auditieve prikkels.

Dit veroorzaakt een zwakkere activiteit van het CZS.

Blinde patiënten hebben enig respect voor bepaalde bewegingen, zoals klimmen. In de regel bewegen ze door op hun billen te glijden. Lopen is meestal voorzichtig, langzamer met het vermijden van objecten.

De Vojta-methode kan ook worden gebruikt voor andere hersenaandoeningen zoals mentale retardatie, ADHD of pervasieve ontwikkelingsstoornissen.

Kunnen volwassen patiënten er ook gebruik van maken?

De Vojta Methode vindt zijn oorsprong in het werken met kinderen. Het wordt heel vaak bij hen gebruikt, maar het is niet alleen voor hen. Het heeft ook positieve effecten bij volwassenen voor verschillende aandoeningen met motorische stoornissen.

Een goed voorbeeld hiervan is een beroerte, waarbij een slagader in de hersenen geblokkeerd wordt door een stolsel en een deel van de hersenen geen zuurstof krijgt. Dit uit zich in visuele stoornissen, spraakstoornissen, verlamming van de helft van de gezichtsspieren, verlamming van de spieren van de ledematen aan één kant en vegetatieve symptomen.

Verlamming na verwondingen of verkeersongevallen kan ook aanzienlijk verbeterd worden door oefeningen volgens deze methode.

Het wordt weinig gebruikt, maar is ook effectief bij rugaandoeningen zoals scoliose.