Roodvonk en de typische symptomen: hoe herken je het op tijd?

Roodvonk (scarlet fever) is een van de meest voorkomende infectieziekten bij kinderen tussen 3-10 jaar.

Het is een bacteriële ziekte die zich uit door exantheem (uitzaaiingen op de huid). Het wordt veroorzaakt door ß-haemolytische groep A streptokokken (Streptococcus pyogenes). Het is een erytrogene toxine-producerende stam (SPE-A) met verschillende antigene types.

In het verleden had roodvonk een ernstig verloop en ernstige complicaties.

Epidemiologie of hoe kan een kind besmet raken?

De incidentie is hoger in het voorjaar en wordt voornamelijk in groepen overgedragen. De bron van infectie is een zieke persoon of een bacillaire drager (een persoon die drager is van de ziekte maar momenteel asymptomatisch is).

De meest voorkomende vorm van overdracht is door druppelinfectie in de lucht via de neus-keelholte. Minder vaak wordt de ziekte overgedragen door direct contact of besmette voorwerpen.

In zeldzame gevallen wordt roodvonk overgedragen via een huidwond. In deze vorm van de ziekte is er geen tonsillitis of ontwikkelt deze zich later.

Streptokokken produceren verschillende soorten toxines. Het lichaam van het kind ontwikkelt antilichamen tegen deze toxines en er ontstaat immuniteit.

Als het kind echter besmet raakt met andere soorten streptokokken en het lichaam de andere toxines niet herkent, komt de ziekte terug met tonsillitis of uitslag. Roodvonk kan dus gemakkelijk meerdere keren per jaar terugkomen.

De incubatietijd is meestal 3 dagen, variërend van 1 tot 6 dagen.

De ziekte is aangifteplichtig.

Roodvonk heeft onmiskenbare symptomen!

Roodvonk uit zich als streptokokkenamandelontsteking (faryngitis, tonsillitis), gaat gepaard met koorts en al snel met een kleine lichtrode maculopapulaire huiduitslag die binnen 1 tot 6 dagen verschijnt.

Als roodvonk wordt vermoed, controleert de arts de keel en de knobbels van het kind. Aan de hand van de anamnese (interview) vraagt hij de begeleider naar de lichaamstemperatuur van het kind, of het koude rillingen heeft gehad, misselijk is (gevoel van braken), of het graag eet (verlies van eetlust).

Daarna concentreert hij/zij zich op het huidonderzoek.

De fijne maculaire seeding op de borst is geaccentueerd in de plooien (nek, axillae - armen, inguinae - liezen, onderbuik, elleboogkassen). Op deze plaatsen kunnen lineaire petechiën zijn - Pastio's teken. Het erytheem (roodheid) verdwijnt, verdwijnt binnen 4-5 dagen.

Interessant is dat de handpalmen en voetzolen vrij zijn van exantheem, maar dat de huid hierop afschilfert. Het afschilferen is soms het enige teken van een aanhoudende infectie.

Het gezicht is meestal rood met een periorale uitstraling (blancheren rond de mond).

In de mondholte zijn typische manifestaties aanwezig.

• rode keelholte
• Forschheimerplekken (kleine rode petechiën op het harde en zachte gehemelte en de huig)
• en manifestaties op de tong:
  • witte tong met rode papels aan het begin
    • witte aardbeientong
  • op dag 4 komt het hyperkeratotische membraan los en is rood
    • frambozenrode tong

De huid is ruw (cutis anserina) en manifesteert zich als "kippenvel".

Het teken van Shramek verschijnt, d.w.z. kleine witachtige papeltjes op de huid rond het nagelbed en de pinnae.

De huid pelt zachtjes af nadat de uitzaaiing voltooid is.

De symptomen kunnen worden onderverdeeld in:

• Algemeen
• In de mondholte
• Cutaan

De symptomen zijn samengevat in de volgende tabel

+ over symptomen:

• Koorts - Verschijnt meestal onverwacht. Gaat gepaard met koude rillingen en misselijkheid. Wanneer de uitslag wegtrekt, daalt de temperatuur meestal.
• Braken en misselijkheid - Deze komen vaak voor bij kinderen en treden onmiddellijk op nadat de lichaamstemperatuur is gestegen.
• Angina - treedt op kort na een temperatuurstijging. Er verschijnen spelden en naalden en etterige plekken op de amandelen. In het begin van de ziekte is de tong bedekt met een witte laag. Na twee tot drie dagen laat de laag los en ontstaat er een typische frambozentong.
• Lymfadenopathie - De lymfeklieren in de nek zijn vergroot en voelen pijnlijk aan.
• Uitslag - Verschijnt 12 tot 24 uur na het begin van de ziekte. Verschijnt eerst in de onderbuik, later op de romp en verspreidt zich snel naar andere delen van het lichaam.
• Schilferen van de huid - Na 3-4 dagen begint de uitslag af te nemen. De huid begint te vervellen door een verhoogde verhoorning van de huid.

Hoe wordt roodvonk gediagnosticeerd?

Diagnostisch is het klinische beeld van tonsillitis met exantheem, leukocytose (verhoogd aantal leukocyten) met een verschuiving naar links en eosinofilie doorslaggevend.

CRP (C-reactief proteïne) is meestal verhoogd. Streptokokken tonsillitis kan ook worden vastgesteld (maar niet altijd) en antistreptolysine serologie (ASLO) positiviteit. Dit zijn antilichamen die het lichaam maakt tegen het product van streptokokken tonsillitis (streptolysine O).

De ASLO-niveaus stijgen aan het einde van de eerste ziekteweek. Ze bereiken een piek tussen week 3 en 5. Daarna nemen ze geleidelijk af.

Is roodvonk behandelbaar?

Momenteel is het verloop van roodvonk mild, mits vroege behandeling met antibiotica. De angina is catarraal van aard, de huiduitslag is beperkt en ontsnapt gemakkelijk aan de aandacht.

Een keelkweek (uitstrijkje) wordt aanbevolen voordat antibiotica worden gegeven.

Bij de behandeling worden antibiotica gebruikt: penicillines, cefalosporines of azitromycine of claritromycine. Voor een mild verloop is geen ziekenhuisopname nodig.

Kan roodvonk worden verward met een andere ziekte?

Voordat de arts een diagnose stelt, zal hij het bloed testen op streptokokken en een keeluitstrijkje nemen. De ziekte kan lijken op andere veel voorkomende ziekten:

• Rodehond en mazelen - De uitslag verspreidt zich van het hoofd naar de romp en dankzij vaccinaties komt deze ziekte bij kinderen zeer zelden voor.
• Viraal eczantheem - Een huiduitslag die gepaard gaat met een virale ziekte.
• Toxoallergisch eczantheem - uitslag veroorzaakt door externe blootstelling aan allergenen.

Wat zijn de complicaties van roodvonk?

Vroege opsporing en behandeling van roodvonk brengt bijna geen risico's met zich mee. Het tegenovergestelde kan echter gebeuren als de ziekte in een laat stadium wordt opgelopen.

Tabel met complicaties

Een veel voorkomende complicatie, hoewel zeer zeldzaam na de ontdekking van penicilline, is reumatische koorts.

De gewrichten, het hart en de hersenen worden aangetast.

Het treedt 2-3 weken na het overwinnen van de ziekte op.

Wat is de preventie van roodvonk?

Een besmet persoon, meestal een kind, moet worden uitgesloten van het collectief en ten minste een paar dagen worden geïsoleerd in de huiselijke omgeving. Alle personen die in contact zijn geweest met een besmet persoon moeten een keelswab laten nemen om te controleren op de aanwezigheid van streptokokken. Als ze positief zijn, moeten ze worden behandeld met antibiotica.