Koortskrampen met koorts? Houd het hoofd koel! Je lichaamstemperatuur verlagen helpt...

Wanneer treden koortsstuipen op?

Koortsconvulsies komen alleen bij kinderen voor en niet bij volwassenen.

De naam geeft al aan dat koortsconvulsies gepaard gaan met koorts. Ze treden typisch op wanneer de temperatuur stijgt, daarom worden ze ook initiërende convulsies genoemd.

Febris (Latijn) = koorts = lichaamstemperatuur boven 38 °C.
Koorts boven 39 °C is riskant.
Bij sommige kinderen met aanleg kunnen ze optreden bij een lagere temperatuur, boven 38 °C.

Ze kunnen voorkomen bij kinderen van 6 maanden tot 5 jaar,
soms tot 7 jaar.
Koortsstuipen komen voor bij ongeveer 5-9% van de verder gezonde kinderen.

De vatbaarheid voor koortsconvulsies is erfelijk. Wetenschappers hebben zelfs de genen gelokaliseerd die verantwoordelijk zijn voor deze overerving. Ze bevinden zich op chromosomen 8 en 19.

Als koortsconvulsies in de kindertijd bij een van de ouders of bij een broer of zus voorkwamen, is er dus tot 50% kans dat het kind van deze ouders ook koortsconvulsies krijgt bij hoge koorts.

Epilepsie is een neurologische aandoening die zich ook uit in tonisch-clonische convulsies. Als een broer of zus of ouder van een kind epilepsie heeft, neemt het risico dat het kind op koorts reageert met koortsconvulsies toe tot 10%.

Hoe herken je koortsconvulsies?

Koortsconvulsies zijn tonisch-clonisch van aard. Dit betekent dat ze afwisselend spastische verstijving van de ledematen en stuiptrekkingen met ontspanning van de spieren vertonen. Op basis van de aard van de convulsies worden ze onderverdeeld in ongecompliceerde en gecompliceerde convulsies. Op basis van deze onderverdeling verschilt ook de behandeling van de aandoening.

Ongecompliceerde koortsconvulsies:

• begin tussen de 6e maand en het 5e levensjaar van het kind
• korte krampen, meestal tot 3 minuten, niet langer dan 10 tot 15 minuten
• de aanval komt niet terug
• de aanval heeft geen neurologische gevolgen

Gecompliceerde koortsstuipen:

• optreden bij een zuigeling jonger dan 6 maanden of bij een kind ouder dan 5 jaar
• de aanval duurt langer dan 10 tot 15 minuten
• komt binnen 24 uur terug
• de convulsies waren gelokaliseerd, bv. slechts op één lichaamshelft
• de aanval werd gevolgd door verlamming van de ledematen, misselijkheid, hoofdpijn met braken, 'lappen' of stijve spieren, enz.
• positieve familieanamnese, bijv. epilepsie bij het naaste familielid (ouder, broer of zus)
• aanwezigheid van ontwikkelingsstoornissen vanaf de geboorte, gecompliceerde geboorte, bijv. verstikking of hersenbloeding, mentale retardatie, hoofdletsel, vermoedelijke neuroinfectie

We vragen ons vaak af of ze ook bij volwassenen kunnen voorkomen...
Koortsstuipen komen alleen voor bij kinderen.
Maar...
Koortsstuipen kunnen voorkomen bij temperaturen boven 40°C bij volwassenen.

Koortsstuipen verschillen van een koortsachtige inzinking. Bij een koortsachtige inzinking is er een plotse zwakte van de ledematen en beven door het hele lichaam. Deze aandoening komt voor bij hoge temperaturen boven 40°C.

In sommige gevallen kunnen koortsstuipen en koude rillingen ook door elkaar worden gehaald.

Hoe het kind thuis helpen zonder medische hulp?

Het belangrijkste bij de verzorging van een ziek kind is het voorkomen van koortsstuipen door de temperatuur niet boven 39 °C te laten stijgen.

Het is belangrijk om te weten dat koortsstuipen gepaard gaan met een stijging van de temperatuur. Daarom is het nodig om de temperatuur van het kind regelmatig te controleren en de dynamiek van de stijging te registreren.

Als de temperatuur begint te stijgen, kun je het beste medicijnen geven uit de groep van koortswerende middelen, zoals paracetamol of ibuprofen.

Pas de dosering aan aan de leeftijd en het gewicht van het kind. Volg de aanwijzingen in de bijsluiter, geef geen hogere doses en herhaal de toediening niet met kortere tussenpozen.

We proberen de temperatuur langzaam te laten dalen. We leggen het kind niet in koud water of douchen het niet met koud water. Na een sterke daling van de temperatuur volgt weer een sterke stijging, wat het meest riskant is voor de ontwikkeling van koortsstuipen.

Wikkels gemaakt van een handdoek gedrenkt in lauw water zijn geschikt. Deze natte handdoek moet worden afgedekt en er moet een andere droge handdoek overheen worden gelegd.

Laat het kind een paar minuten in de omslagdoek liggen. Doe de omslagdoek dan open en laat de warmte vrij in het gebied uitstralen. De kamer moet geventileerd maar niet koud zijn.

Interessant weetje: De omslagdoek helpt effectief koorts te verlagen. Weet je hoe je hem op de juiste manier maakt?

Laat de kortdurende krampen verdwijnen.

De meeste zullen binnen 2-3 minuten verdwijnen. Probeer de stuiptrekkingen niet tegen te houden door de baby stevig vast te houden en vermijd schokken. De stuiptrekkingen vinden plaats onder sterke druk en door de ledematen vast te houden, kun je de baby pijn doen.

Leg de baby in een stabiele positie op zijn zij. Bescherm het hoofd van de baby zodat het niet tegen de vloer of meubels stoot.

Probeer niet de tong van de baby uit te trekken of iets in de mond van de baby te stoppen. Als de baby overgeeft, maak de mond van de baby dan schoon zodat er geen braaksel is om in te ademen.

Geef geen medicijnen om de temperatuur te controleren tijdens koortsstuipen. Geef zetpillen in plaats van tabletten nadat de stuipen gestopt zijn. Dit voorkomt het risico op aspiratie als het kind opnieuw begint te stuiptrekken.

Lees ook: Thuis bloeddruk, polsslag of lichaamstemperatuur meten: hoe kom je achter de waarden?

Wanneer hulp inroepen?

Koortsstuipen die langer dan 3 minuten duren, vereisen medische hulp.

Als de stuiptrekkingen niet binnen 5 minuten na de eerste zetpil stoppen, moet er nog een zetpil worden gegeven.

Als de stuiptrekkingen na twee zetpillen diazepam niet verdwijnen, moet het kind naar het ziekenhuis worden gebracht. In het ziekenhuis wordt diazepam intraveneus toegediend en wordt de toestand van het kind tijdens de opname grondig gediagnosticeerd.

De profylactische toediening van diazepam aan kinderen ter preventie van koortsstuipen wordt niet aanbevolen. Diazepam heeft, zoals elk geneesmiddel, veel bijwerkingen.

Als een kind regelmatig koortsachtige convulsies heeft, kan één zetpil diazepam van 38 °C gemeten in het rectum worden gegeven als profylactische maatregel om herhaling van koortsachtige convulsies te voorkomen.

Deze profylaxe wordt echter altijd door een arts gegeven.

Als het kind blauw aanloopt, is dat een teken van verstikking. Begin onmiddellijk met mond-op-mondbeademing, hartmassage en bel een ambulance. Dergelijke situaties komen echter zeer zelden voor bij koortsstuipen.

Welke onderzoeken ondergaat het kind tijdens de ziekenhuisopname?

Nadat het kind naar het ziekenhuis is gebracht, begint de diagnose van gecompliceerde koortsstuipen.

Eerst wordt vastgesteld of de convulsies werden veroorzaakt door een temperatuursverhoging of dat ze een symptoom zijn van een neurologische aandoening, zoals een infectie van het centrale zenuwstelsel.

Een lumbaalpunctie wordt uitgevoerd als meningitis (hersenvliesontsteking) wordt vermoed en bij convulsies bij kinderen jonger dan 12 maanden.

EEG (elektro-encefalografie) wordt niet aanbevolen bij aanvallen. De opname zou vervormd zijn en geen uitsluitsel geven. Ook is EEG niet nodig in de eerste twee weken na een aanval.

In dit tijdsinterval heeft ongeveer ⅓ van de kinderen voorbijgaande pathologische golven. Deze resultaten kunnen als vals positief worden beschouwd, zelfs bij een volledig gezond kind.

Als ouders het nodig vinden en zich zorgen maken over een ernstigere neurologische aandoening, kan het EEG niet eerder dan 2 weken na de aanval worden onderzocht.

Van de beeldvormende onderzoeken voeren we bij voorkeur een MRI van de hersenen uit bij het kind. Hoewel CT-scans toegankelijker en sneller zijn, wordt het kind blootgesteld aan straling en geven de CT-bevindingen niet zo'n gedetailleerd beeld van het hersenweefsel als een MRI.

Beeldvormingsonderzoek is vooral gerechtvaardigd als de aanval optrad bij kinderen met een bekende neurologische geboorteafwijking, met een eerdere hersenaandoening, bij mentaal gehandicapte kinderen en als de aanvallen gelokaliseerd waren aan één ledemaat of kant van het lichaam.

In het geval van aanvallen bij een zuigeling wordt een aangeboren hersenafwijking of hersenbloeding vermoed. De diagnose wordt bevestigd door MRI van de hersenen. In het geval van een niet-gedetecteerde fontanel kunnen de hersenen ook worden onderzocht door middel van ultrasonografie (USG).

Bij differentiële diagnose wordt het kind ook onderzocht op de aanwezigheid van aangeboren stofwisselingsfouten. Bij veel stofwisselingsziekten is een droge bloeddruppel voldoende om de diagnose te bevestigen, bij sommige is een uitgebreid genetisch onderzoek nodig.

Komen de krampen bij elke temperatuur terug?

Als de krampen ongecompliceerd en eenvoudig zijn en minder dan 3 minuten duren, is de prognose uitstekend en laten ze geen blijvend tekort achter.

Het terugkeren van koortsachtige convulsies hangt af van de leeftijd waarop ze voor het eerst optraden. Als een kind koortsachtige convulsies had voor de leeftijd van 1 jaar, is er tot 50% kans dat ze terugkeren bij de volgende koorts. Convulsies die optraden na de leeftijd van 3 jaar hebben een risico van 20% op herhaling.

Als gecompliceerde convulsies in de kindertijd optreden, neemt het risico op het ontwikkelen van epilepsie op latere leeftijd toe tot 9%. Kinderen die ongecompliceerde koortsconvulsies hebben gehad, hebben slechts 1% kans op het ontwikkelen van epilepsie.

Zie ook andere problemen bij kinderen:

• Epiglottitis: Symptomen en behandeling van keelontsteking? Waarom lopen kinderen er risico op?
• Laryngitis: Wat zijn de symptomen van laryngitis? Vormt het een risico voor kinderen?