Hoe astma onder controle te krijgen en te verlichten: in vijf punten

Astma is een wereldwijd probleem dat ongeveer 3-5% van de volwassenen treft en tot 10% van de kinderen. Hypothetische schattingen voor de komende 5 jaar verdubbelen dit cijfer bijna.

De stijgende trend in de prevalentie van astma is tot op zekere hoogte ook te wijten aan het stijgende aantal mensen uit zwakkere sociale klassen en natuurlijk de casus socialis.
De leefomstandigheden van deze groepen zijn ook de perfecte trigger of aanleiding voor de ziekte.
Tegelijkertijd is dit een groep waarbij astma zeer slecht onder controle is.
Onderwijs aan de midden- en hogere klassen is niet problematisch.

Krijg astma voor eens en voor altijd onder controle!

Ondanks voldoende kennis over de oorzaken en risicofactoren van astma, neemt het aantal gevallen toe. Dit komt door de eerder genoemde groepen mensen die ofwel niet voor hun gezondheid zorgen, niet de middelen hebben om dit te doen of tot een risicogroep van patiënten behoren.

Ondanks de schrikbarende aantallen astmapatiënten wereldwijd, is er een aanzienlijke toename in kennis over de ziekte, een verandering in de manier waarop tegen de ziekte wordt aangekeken en, last but not least, een effectievere behandeling en crisisinterventie.

Deze medische vooruitgang geeft patiënten een breed scala aan mogelijkheden om astma onder controle te krijgen en een volwaardig leven te leiden met minimale beperkingen.

Lees verderop in dit artikel hoe je dit kunt doen.

Wat is astma, hoe uit het zich, wat veroorzaakt het?

Astma bronchiale of ook wel bronchiale astma is een chronische ontstekingsziekte van de luchtwegen, in het bijzonder de bronchiën. De ziekte wordt veroorzaakt door hyperactiviteit van de bronchiale boom, wat leidt tot vernauwing van de bronchiën (bronchiolen) en ook tot overproductie van slijm.
Uiteindelijk veroorzaken de vernauwing en gelijktijdige verstopping van de luchtwegen ademhalingsmoeilijkheden.

Belangrijk:
Een astma-aanval uit zich meestal door een fluitend geluid bij uitademing, dat we stridor noemen.
Als je een astma-aanval hebt (kortademigheid met andere symptomen) zonder stridor en er geen pathologische verschijnselen of ademgeruis hoorbaar zijn door auscultatie (fonendoscoop), spreken we van een 'stille borstkas'.
Een 'stille borstkas' betekent een progressie van de aandoening en een ernstig risico. De patiënt loopt een onmiddellijk risico om te overlijden.

Typische symptomen van een astma-aanval

Een astma-aanval is een progressieve verergering van astma, d.w.z. een toestand van ademnood die optreedt als gevolg van verschillende factoren. De frequentie van de aanvallen is niet voor elke patiënt dezelfde. Voor sommige mensen komen ze meerdere keren per week voor, voor anderen één keer per maand.

Classificatie van astma volgens de frequentie van de symptomen:

1. intermitterende vorm van astma - symptomen zijn sporadisch en de longfunctie is niet aangetast.
2. aanhoudende vorm van astma - de symptomen komen vaak voor en de longfunctie is aangetast.

Tabel met de basissymptomatologie van bronchiale astma:

Ben ik een risicopatiënt?

Naast de bovenstaande groep mensen zijn er patiënten bij wie astma iets moeilijker onder controle te houden is. In deze gevallen moet de patiënt niet alleen voorgelicht worden over de ziekte, maar ook over het plotselinge begin en de mogelijke gevolgen die ermee gepaard gaan.

Risicopatiënten:

• Patiënten die in het verleden moesten worden gesedeerd, geïntubeerd en op kunstmatige longbeademing geplaatst vanwege ademhalingsmoeilijkheden.
• patiënten met een voorgeschiedenis van ernstige astma-exacerbatie waarvoor opname op de intensive care nodig was
• patiënten die het afgelopen jaar minstens één acute ziekenhuisopname hebben gehad
• patiënten die het afgelopen jaar herhaaldelijk door de medische spoeddiensten zijn behandeld omdat hun behandeling niet effectief was
• patiënten die een lage dosis corticosteroïden gebruiken
• patiënten van wie de medicatiedosis herhaaldelijk moest worden verhoogd
• patiënten die afhankelijk zijn van medicatie
• patiënten die geen inhalatiecorticosteroïden hebben
• patiënten die onhandelbaar zijn (niet gebruiken van medicatie, intermitterend gebruik van medicatie, psychiatrische patiënten - angst, depressie)

Negatieve factoren en triggers van bronchiale astma

Bronchiale astma kan ofwel ermee geboren worden of op volwassen leeftijd verworven worden. Het ontstaat bij een gesensibiliseerd (overgevoelig) individu door endogene en exogene factoren. Zo'n individu wordt ook wel een vatbaar individu genoemd.

Lees ook het artikel in het tijdschrift.

Het proces van overgevoeligheid treedt op tijdens de intra-uteriene ontwikkeling, maar ook tijdens het leven. De interactie van heterogene genetische aanleg en omgevingsinvloeden leidt tot het ontstaan ervan.

Factoren die de ontwikkeling van astma beïnvloeden:

• genetische aanleg
• blootstelling aan infectieuze agentia (virussen, bacteriën, schimmels, parasieten)
• leven in een stoffige omgeving (langdurig, herhaaldelijk)
• regelmatige inademing van chemische dampen (werken met ontsmettingsmiddelen en andere vluchtige stoffen)
• blootstelling aan allergenen

Factoren die van invloed zijn op het optreden van een aanval bij een astmapatiënt:

• Overmatige lichamelijke activiteit (hijgen na sportactiviteit)
• psychologische onrust, overstuur, stress, sterke emoties (aanval geconditioneerd door snelle ademhaling)
• gelijktijdige ademhalingsziekten (viraal, bacterieel, schimmel, parasitair)
• koude lucht (winter, koude wind, werken in vriezers)
• inademing van chemische dampen (aceton in ontvetters, schoonmaakmiddelen, ontsmettingsmiddelen)
• actief roken, verblijf in een rokerige omgeving
• wonen in een stoffige omgeving (stof van het vegen van trottoirs, meer autoverkeer)
• wonen in een omgeving met mijten, parasieten, schimmels (oude huizen, huisjes)
• wonen in een omgeving met dieren (dierenhaar, verendekens)
• pollen, grassen (veel buiten lopen tijdens het pollenseizoen, slechte maatregelen tegen pollen)
• consumptie van voedingsmiddelen die het vrijkomen van histamine bevorderen (oude kaas, zuivelproducten, citrusvruchten, wijn)
• bepaalde bewaarmiddelen die sulfieten, metatasulfieten, tartrazines bevatten (gedroogd fruit, vis in blik, garnalen)
• gebruik van bepaalde geneesmiddelen (niet-steroïde antiflogistica - ibalgin, aspirine, bètablokkers - metoprolol)

Beheer van goed gecontroleerde bronchiale astma

Het is geen regel, maar de meeste patiënten met slecht gecontroleerde astma hebben het aan zichzelf te wijten.
Ze weten verschrikkelijk weinig over de ziekte, gaan alleen naar de dokter als hun toestand aanzienlijk verslechtert, nemen hun medicatie niet en vermijden risicofactoren volledig.

Om je astma goed onder controle te krijgen, heb je eerst en vooral een sterke wil nodig. Als je die hebt, hoef je alleen maar deze vijf regels te volgen en je hebt de overhand.

Belangrijke waarschuwing:
Slecht gecontroleerde of ongecontroleerde astma kan leiden tot spontane pneumothorax.
Slecht gecontroleerde of ongecontroleerde astma leidt tot exacerbatie, ademhalings- en circulatiestilstand!

Lees ook.

1. Ken je ziekte perfect

Om meester te zijn over je gezondheid, moet je je aandoening goed kennen. Weten dat astma verstikking veroorzaakt na het roken van een sigaret of tijdens het pollenseizoen is niet genoeg. Elke astmapatiënt zou meer moeten weten dan dit.

Een wijkarts of een longarts heeft meestal geen tijd om je op de polikliniek de hele pathofysiologie van de ziekte uit te leggen. We weten uit ervaring dat deze vol zitten met patiënten. Daarom is de informatie die je arts je geeft slechts marginaal.

Voorlichting moet serieus worden genomen. Het is belangrijk om de risico's en gevolgen te kennen waarmee je te maken kunt krijgen.
Het bestuderen van een boek of specialistisch materiaal over een specifiek onderwerp op internet kost niet veel tijd en kan je leven redden!

2. Vergeet niet om regelmatig je arts te bezoeken en de nodige onderzoeken te laten doen

Naast preventieve medische controles mogen astmapatiënten niet vergeten om zich te laten controleren door een longarts en om regelmatig longonderzoeken te laten doen. De frequentie van de controles en onderzoeken is individueel afhankelijk van de toestand van de patiënt. De datum van de volgende controle wordt altijd bepaald door de arts op basis van de huidige toestand en de resultaten.

Het is de verantwoordelijkheid van de patiënt om zich hieraan te houden en natuurlijk om onmiddellijk medische hulp in te roepen als de toestand tussen de controles verslechtert.

Wij beschouwen spirometrie als het basisonderzoek. Spirometrie is een onderzoek van de longen. Op basis hiervan bepaalt de arts hun functionaliteit.

Spirometrie richt zich op:

• onderzoek of bepaling van de arteriële zuurstofsaturatie in het bloed
• het testen van de longcapaciteit, d.w.z. het volume lucht dat de longen kunnen vasthouden na inspiratie
• onderzoek van de hoeveelheid lucht die uit de longen stroomt bij uitademing

Naast spirometrie ondergaan patiënten ook andere tests zoals fysieke stresstests, plethysmografie van het hele lichaam, bronchodilatatietests of metingen van de gasdiffusiecapaciteit van de longen.

3. Verwaarloos de voorgeschreven behandeling niet

Astmabehandeling moet worden gevolgd. Voorgeschreven medicijnen worden regelmatig of naar behoefte ingenomen!
Farmacologische behandeling omvat een groot aantal antiastmatica.

Antiastmatica worden onderverdeeld in twee basisgroepen:

1. geneesmiddelen die het spasme ontspannen met een korte halfwaardetijd - geneesmiddelen die de bronchiën verwijden en het lumen ervan vergroten
2. langwerkende ontstekingsremmende geneesmiddelen - verminderen de ontsteking in het bronchiale slijmvlies

Krampverlichtende geneesmiddelen (bronchodilatatoren genoemd) worden niet regelmatig ingenomen, maar zouden door elke astmapatiënt altijd bij zich gedragen moeten worden. Hiertoe behoren betamimetica en anticholinergica. Ze zijn meestal in de vorm van sprays (ventolin) of zelfs siropen of tabletten.
Ze worden gebruikt bij een astma-aanval wanneer de bronchiën vernauwen. Door het geneesmiddel in te ademen zetten ze weer uit en wordt het ademen gemakkelijker. Ze behandelen geen ontstekingen.

Ontstekingsremmende medicijnen omvatten geïnhaleerde maar ook systemische corticosteroïden (dexamethason), leukotriënen (montelukast), cromonen (cromoglycaat) en sommige langwerkende bronchodilatoren (theofylline).

Deze geneesmiddelen worden ook wel astmacontrolemiddelen genoemd. Enerzijds behandelen ze astma, anderzijds voorkomen ze allergeengeïnduceerde bronchoconstrictie.

Biologische behandelingen kunnen ook helpen.

4. Vermijd factoren die astma verergeren

Verschillende endogene en exogene factoren die bronchiale astma uitlokken en verergeren zijn al beschreven in het artikel. Al deze factoren werken als allergeen in een vatbaar individu.

Het vermijden van deze factoren is cruciaal bij de behandeling en wordt zelfs beschouwd als een niet-farmacologische behandeling voor astma.

Wat moet een astmapatiënt vermijden?

• Overmatige lichamelijke inspanning (marathon, trappen lopen)
• psychologische beroering als gevolg van sterke emoties (stress, huilen, lachbuien)
• een bron van mogelijke infectie (een ziek persoon)
• koude lucht (lange wandelingen in de wind in de winter)
• inademen van chemische dampen (haar bleken, schoonmaken met chemische en irriterende middelen)
• roken, maar ook verblijf in een omgeving met veel rook (bars, pubs, nachtclubs)
• verblijf in stoffige omgevingen (in stadscentra met veel autoverkeer)
• wonen in een omgeving met mijten, parasieten, schimmels (oude huizen, huisjes)
• wonen in een omgeving met dieren (op bezoek bij een vriend die honden, katten of vogels houdt)
• pollen (beperk het wandelen tijdens het pollenseizoen, volg de pollenvoorzorgsmaatregelen)
• consumptie van voedingsmiddelen die het vrijkomen van histamine bevorderen (oude kaas, zuivelproducten, citrusvruchten, wijn)
• consumptie van bepaalde conserveringsmiddelen die sulfieten, metatasulfieten, tartrazines bevatten (gedroogd fruit)
• gebruik van bepaalde geneesmiddelen (niet-steroïde antiflogistieke middelen - ibalgin, aspirine, bètablokkers - metoprolol)

5. Controleer je toestand zelf thuis - zelfcontrole

Om de huidige status van astma te controleren, wordt een expiratoire debietmeter gebruikt. Dit apparaat meet het piekdebiet, een indicator van de snelheid waarmee lucht uit de longen van de patiënt wordt uitgeademd.

Het is van groot belang in de praktijk. Het helpt de patiënt om luchtwegobstructie vroegtijdig op te sporen en zo de doeltreffendheid van de therapie te controleren.
Om het thuisgebruik door leken te vereenvoudigen, is het resultaat kleurgecodeerd in drie basiskleurenzones.

Tabel met kleurzones van de blaastest met beschrijving

Hoe gebruik je de blaastest?

Thuiscontrole is heel eenvoudig. Het apparaat zelf lijkt op een thermometer met een eenvoudige schaalverdeling en een bewegende aanwijzer. Het gebruik is vergelijkbaar met blazen in een dreger.

Het mondstuk (meegeleverd met het apparaat) moet in het apparaat worden gestoken.

De wijzer moet voor gebruik altijd in de beginstand (nulstand) staan.
Het onderzoek mag alleen staand worden uitgevoerd!

De patiënt moet diep ademhalen (volle longen) en het instrument in zijn/haar mond stoppen. Hij/zij moet zijn/haar lippen rond het instrument houden zodat er geen lucht kan ontsnappen. Alle lucht uit de longen moet zo ver mogelijk in het instrument worden uitgeademd.
Daarna moet het resultaat worden afgelezen op de schaal met gekleurde zones (tabel hierboven).