Heb je thuis een hyperactief kind? Hoe onderscheid je hyperactiviteit van ADHD?

Verschillende psychiatrische stoornissen die geassocieerd worden met de kindertijd worden al vele jaren bestudeerd. In de jaren 1960 werden ze collectief milde cerebrale encefalopathieën genoemd.

Vanaf 1962 werd de naam milde cerebrale disfunctie gebruikt en deze wordt nog steeds gebruikt door veel psychiaters, ondanks de nieuwere classificatie in de International Classification of Diseases.

ADHD is een relatief nieuwe term die in 1992 in de publieke belangstelling kwam, maar deze aandachtstekortstoornis die gekenmerkt wordt door impulsiviteit en hyperactiviteit en die behoort tot de subcategorie van milde hersendisfunctie, is pas de laatste jaren populair geworden.

Nog in het begin van de 20e eeuw werd het door velen beschouwd als een opvoedings- en morele stoornis.

Milde hersenstoornis omvat ook een breed scala aan andere stoornissen, zoals spraak- en taalontwikkelingsstoornissen, specifieke ontwikkelingsstoornissen bij leren en schoolvaardigheden, motorische ontwikkelingsstoornissen, gemengde specifieke ontwikkelingsstoornissen, pervasieve ontwikkelingsstoornissen zoals autisme en het syndroom van Asperger, en andere en niet nader gespecificeerde psychiatrische ontwikkelingsstoornissen.

Waar staat de Engelse afkorting ADHD voor?

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een hyperkinetische, neurologische ontwikkelingsstoornis die behoort tot de milde hersenstoornissen. Volgens de International Classification of Diseases valt het onder kinderpsychiatrische stoornissen.

Hoewel het een kinderstoornis is die zich niet later dan het zevende levensjaar manifesteert, houdt de symptomatologie aan tot in de volwassenheid.

Dit Engelse acroniem omvat aandachtstekortstoornis, verhoogde activiteit (hyperactiviteit) en buitensporige impulsiviteit bij een kind. Dit zijn de drie pijlers waarop een definitieve diagnose kan worden overwogen en gesteld.

Wanneer moet je gaan denken dat je kind ADHD heeft?

De ontwikkeling en het leren van een kind omvat veel momenten waarop je geduldig moet zijn en je volledige aandacht moet geven. De nieuwsgierigheid van een kind naar alles om hen heen is een normaal verschijnsel en een fysiologisch proces als onderdeel van hun leren, het verwerven van nieuwe informatie en ervaringen.

Soms is een ouder aan het eind van zijn of haar Latijn en is het kind altijd ergens in geïnteresseerd. Dan zullen velen tegen zichzelf zeggen dat het kind hyperactief is. Let op! Hyperactief misschien, maar niet alle hyperactiviteit betekent meteen ADHD. Wanneer is het nodig om aan ADHD te denken?

Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit

Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit is de belangrijkste pijler van een ADHD-diagnose. Het uit zich als een gebrek aan concentratie en focus op bepaalde taken thuis of op school.

Als een kind zich bijvoorbeeld begint te concentreren, duurt dat niet lang. Hij of zij heeft moeite om de aandacht lang genoeg vast te houden.

Hetzelfde geldt voor activiteiten die hij begint, maar meestal niet afmaakt.

Meestal vermijdt het kind complexere en veeleisendere taken, vooral op school. In plaats daarvan speelt hij of houdt hij zich bezig met andere activiteiten.

Hij concentreert zich niet, luistert niet en doet niet wat er van hem gevraagd wordt. Vooral in de schoolperiode maakt dit hem onverantwoordelijk, afgeleid en lui. Stemmings- en controlestoornissen komen vaak voor.

Hij laat een puinhoop achter en vergeet zijn huiswerk, waardoor hij op school minder goed presteert dan zijn leeftijdsgenoten.

Hyperactiviteit

Hyperactiviteit manifesteert zich op psychologisch niveau (verhoogde mentale activiteit) en op lichamelijk niveau (verhoogde motorische activiteit). Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit is op psychologisch niveau nauw verwant aan hyperactiviteit.

Het kind kan het niet verdragen om naar autoriteit of iemand anders te luisteren. Maar zijn geest raast door duizend andere gedachten over duizend andere dingen, zoals andere activiteiten en zijn favoriete bezigheden.

Hij zet zijn gedachten om in spraak, die we naar buiten toe waarnemen als polyspeak en voortdurende onderbrekingen.

Motorische hyperactiviteit staat op de voorgrond, zoals het het meest waarneembaar is voor de mensen om hem heen. Het uit zich in rusteloosheid, het onvermogen van het kind om op één plaats te blijven. Hij is voortdurend in beweging, zelfs in situaties waarin dat sociaal onbeleefd is.

Kalm blijven is mogelijk voor een bepaalde periode met de juiste aanwijzingen, maar erg moeilijk voor het kind.

Toegenomen impulsiviteit

Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit en hyperactiviteit zelf gaan gepaard met een verhoogde impulsiviteit, waardoor het er naar buiten toe heel brutaal uitziet. Kinderen met ADHD zijn niet alleen breedsprakig, maar wat nog belangrijker is, ze praten wanneer het ongepast is.

Ze flappen er een zin uit zonder erover na te denken tot ze er later achter komen wat ze hebben gezegd.

Vaak laten ze een ander niet uitpraten en springen in andermans woorden, vaak in hun daden.

Dit is het resultaat van hun ongeduld en onvermogen om ergens op te wachten. Ze zijn uitdagend, wispelturig en hebben moeite om zich aan te passen. Dit is de reden voor de verschillende gradaties van agressie.

De onbetwistbare triade

De symptomen blijven niet onopgemerkt door zowel de ouder als de leerkracht. Het gedrag van kinderen met ADHD is zeer uitgesproken. De meeste ouders begrijpen heel goed de pathologie van het gedrag van hun kind, ook al zijn het leken.

Vroeger werden zulke kinderen vaak geslagen of naar tuchthuizen gestuurd. De onverbeterlijkheid werd door deskundigen ook toegeschreven aan een slechte opvoeding, zeden of een slechte sociaaleconomische achtergrond. Maar tegenwoordig weten we dat sommige spraak-, aandachts- of gedragsstoornissen niet de schuld zijn van je kind of van jou.

Met kinderen met ADHD en andere stoornissen kan tot op zekere hoogte worden gewerkt. Er zijn speciale schoolfaciliteiten waar opvoeders worden opgeleid om specifiek met kinderen met verschillende stoornissen te werken.

Waarom treedt ADHD op? Kan deze stoornis worden voorkomen?

Voor de meeste stoornissen komen we het concept van preventie tegen, dat wil zeggen het voorkomen van het ontstaan van de ziekte. Dit wordt gedaan door een gezonde levensstijl en inspanningen om risicofactoren te elimineren.

Bij ADHD kan het begrip preventie een beetje een contradictio in terminis zijn. Dit komt omdat preventie niet bestaat, wat je ook doet. Waarom is dat?

ADHD wordt voor het overgrote deel veroorzaakt door oorzaken die we niet kunnen controleren. We kunnen het ontstaan van de stoornis dus niet voorkomen. Het beetje dat we kunnen controleren garandeert niet dat de stoornis niet zal ontstaan door bijvoorbeeld een genetische factor.

Wat zijn de oorzaken van aandachtstekortstoornis?

Er is niet slechts één oorzaak van ADHD. In sommige gevallen kan de etiopathogenese niet eens worden vastgesteld, maar alleen worden verondersteld.

Desalniettemin heeft de stoornis, ongeacht de oorzaak, dezelfde symptomen en dezelfde impact op het sociale leven. Dit is misschien niet significant, maar er zijn toch een aantal problemen die geassocieerd worden met de stoornis.

Oncontroleerbare genetische aanleg

Genetica speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van deze stoornis, net als bij veel andere stoornissen.

Tot 30% van de gevallen van ADHD wordt toegeschreven aan erfelijke factoren, oplopend tot maar liefst 80% bij monozygote tweelingen.

De genen voor de dopaminereceptor DAT1, D2, D4 en vele andere zijn betrokken bij de ontwikkeling van ADHD.

Deze genetische aandoeningen zijn niet verzonnen, maar wetenschappelijk bevestigd en onderbouwd.

Interessant feit: In sommige literatuur kun je de term ADHD-achtig gedrag tegenkomen, die meer bekend is bij psychologen. Deze term benoemt een gedrag dat lijkt op ADHD, maar wordt veroorzaakt door externe omgevingsinvloeden. Het heeft geen genetische basis en daarom is het een gemakkelijk omkeerbare en behandelbare aandoening in het behandeltraject.

Huidige risico's tijdens de intra-uteriene ontwikkeling

Tijdens de intra-uteriene ontwikkeling neemt de foetus genetische aanleg van de moeder en vader over die niet te controleren is.

De negen maanden durende ontwikkeling kan echter ook worden beïnvloed door externe invloeden van de moeder.

Met deze term bedoelen we alles wat zijn groei in de buik positief maar vooral negatief beïnvloedt en verstoort. De baby kan hier niets aan doen, dus het uitgangspunt voor een gezonde ontwikkeling ligt bij de moeder.

Zij moet proberen zo gezond mogelijk te leven, zodat haar bestaande kwaaltjes geen problemen veroorzaken voor de baby. Met kwaaltjes bedoelen we een ongezonde levensstijl, roken, alcohol, drugs, stress, ongelukken en andere.

Infecties veroorzaken schade die later ontdekt kan worden

Een gewone seizoensinfectie is meestal niet ernstig en de meeste mensen komen er als het ware "overheen". Maar bij zwangere vrouwen kan zelfs de gewone griep een probleem zijn.

Het betekent niet dat ziek worden tijdens de zwangerschap automatisch leidt tot schade aan de baby, maar er zijn wel bepaalde voorwaarden.

Het risico op schade aan de foetus neemt toe met de ernst van de infectie. Tot de meest risicovolle ziekten tijdens de zwangerschap behoren toxoplasmose, ziekten veroorzaakt door herpesvirussen, het Zika-virus met microcefalie als gevolg, ziekten veroorzaakt door meningokokkenbacteriën en diverse andere ziekten met verschillende effecten op de foetus.

Zwangere vrouwen moeten proberen contact met zieke mensen helemaal te vermijden (vooral ernstige ziekten met bewezen effecten op de foetale ontwikkeling binnen de baarmoeder) en moeten zichzelf niet blootstellen aan het risico op exotische infecties door naar risicolanden te reizen.

Ondanks vooruitgang is onbekende etiologie nog steeds een bekend begrip

Niet in alle gevallen wordt de werkelijke oorzaak van aandachtstekortstoornis vastgesteld. Vaak speculeren artsen over de mogelijke oorzaak, verzamelen ze anamnestische gegevens, voeren ze genetische tests uit en identificeren ze de meest waarschijnlijke risicofactor als de oorzaak.

Vaak vind je in het medische rapport dat de etiopathogenese onduidelijk is. De reden is een negatief resultaat van genetische testen en inderdaad een groot aantal andere veronderstelde factoren voor de ziekte, maar de ware etiologie blijft onontdekt.

Wanneer grenst de verhoogde activiteit van een kind aan een stoornis?

Overmatige activiteit is niet genoeg om te vermoeden dat je kind ADHD heeft. Kinderen gaan tijdens hun ontwikkeling door een fase van leren en het herkennen van mensen, dingen en situaties om hen heen.

Het is heel normaal dat ze overal willen kijken, grijpen en zijn. Overmatige speelsheid en nieuwsgierigheid bij kinderen is dus een fysiologisch verschijnsel. Dat een kind langer actief kan blijven dan de ouders is heel gewoon.

Alleen een arts kan de diagnose ADHD stellen. Dit wordt gedaan door anamnestische gegevens van de familieleden van het kind, meestal de ouders, te nemen, hen en ook de patiënt te ondervragen, risicofactoren te beoordelen, de aanwezigheid van de basistriade van symptomen vast te stellen en natuurlijk genetisch onderzoek te doen. Het gedrag van het kind wordt gedurende een langere periode gevolgd in combinatie met een reeks sessies met een psychiater.

Is het gewoon verhoogde activiteit of is het meer een stoornis?

Hoewel ADHD een van de aandachtsstoornissen is, staat hyperactiviteit op de voorgrond van alle symptomen. Dit grenst aan morbiditeit als het excessief en constant is.

Het kind is rusteloos, kan niet lang genoeg op één plek zitten, is constant aan het friemelen, aan het bewegen. Als hij zit, is er duidelijke motorische rusteloosheid (constant met zijn handen spelen, tegen zijn stoel schoppen).

We vinden het normaal dat motorische onrust sporadisch is en niet constant. Iedereen, zowel volwassenen als kinderen, heeft wel eens een slechte dag. Om de een of andere reden kan nervositeit, angst of vrees (angst voor een proefwerk, leerkracht, klasgenoot) optreden.

Dit kan zich uiten in voorbijgaande psychomotorische rusteloosheid. Dit is tijdelijk en verdwijnt nadat het onderliggende probleem is opgelost.

Een ander kenmerk is aandachtstekortstoornis.

Het feit dat het kind niet lang genoeg aandacht besteedt aan iets oninteressants of onplezierigs kan niet worden beschouwd als een pathologie.

Als hij of zij zich echter op geen enkele activiteit kan concentreren, alles in zeer korte perioden doet en deze periode lang aanhoudt, is voorzichtigheid geboden. Voor een kind met aandachtstekortstoornis is praten in de klas ook een afleiding.

De triade wordt gecompleteerd door impulsiviteit, die het totaalbeeld van ADHD vormt. Naast het gebrek aan concentratie, de onoplettendheid en het constant in beweging zijn, is het de verhoogde impulsiviteit die het geheel een brutale ondertoon geeft.

Het kind is storend, respectloos ten opzichte van autoriteit (ouder, leerkracht). Hij maakt niets van terechtwijzingen en geeft er vaak commentaar op. Hij springt vaak in spraak.

De aanwezigheid van deze drie kenmerkende en onmiskenbare tekenen betekent dat er iets mis is. Als je het kind nog steeds probeert te berispen en te sturen, maar je inspanningen op de lange termijn vruchteloos zijn, moet je professionele hulp zoeken.

Interessant: In de literatuur kun je ook de afkorting ADD (Attention Deficit Disorder) tegenkomen. Dit is een relatief nieuwe naam voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder.

ADHD op volwassen leeftijd

ADHD ontstaat niet op volwassen leeftijd! Een diagnose van ADHD op volwassen leeftijd betekent dat de stoornis al bestond na de geboorte van een bepaald individu. Het bleef alleen vele jaren onopgemerkt.

Een paar jaar geleden hield niemand zich zo met deze stoornis bezig als nu. De symptomen van ADHD werden beschouwd als gebreken in opvoeding en moraal.

Om deze reden werden adolescenten vaak naar reformatoria gestuurd. Volwassenen werden ten onrechte beschouwd als zonderlingen en gewoon onbeschofte en onverbeterlijke mensen met een slechte moraal, die vaak als dom werden beschouwd. Zelfs nu zijn er mensen die kritiek hebben.

Verschillen tussen volwassenen met ADHD en gezonde mensen

1. Onoplettendheid en onoplettendheid blijven bestaan, wat problemen op het werk kan veroorzaken.
2. Bij een volwassene staan slechte werkorganisatie, onverantwoordelijkheid en een algemeen gebrek aan duidelijkheid op de voorgrond.
3. Comorbide depressie komt vaak voor, verschijnt al in de adolescentie en wordt door jonge mensen meegedragen naar de volwassenheid.
4. Emotionele instabiliteit komt ook voor. Deze stoornissen hebben de neiging om misverstanden en frequente conflicten met andere mensen te veroorzaken.
5. Het hoogtepunt is meestal predeloosheid, waarvan de gevolgen worden aangepakt in de onthouding van alcohol en andere middelen.

Als ADHD onbehandeld blijft tot in de volwassenheid, kan het de stoornis veroorzaken:

1. Frequente veranderingen van baan, conflicten met collega's en leidinggevenden en zelfs verlies van baan.
2. Verstoring van interpersoonlijke relaties, verlies van vrienden en kennissen.
3. Partner- en echtelijke onenigheid, breuken en echtscheidingen.
4. Problemen met de opvoeding van eigen kinderen, kind klampt zich vast aan andere ouder, verlies van ouder-kindrelatie
5. Depressie die leidt tot middelenmisbruik, andere psychiatrische ziekten en zelfmoordneigingen