Euthanasie betekent een goede dood: wat is het en wat is het juridische en ethische perspectief?

Euthanasie komt van het Griekse eu thanatos en kan ook vertaald worden als een goede dood. In de meeste landen is euthanasie in de zin van levensbeëindiging op verzoek van de patiënt illegaal.

Het is verboden om het leven van een patiënt te beëindigen, zelfs als de patiënt lijdt aan een terminale ziekte, pijn en veel gezondheidscomplicaties. Zelfs hulp bij zelfdoding in de zin van het verstrekken van een middel om het leven te beëindigen is meestal illegaal, zelfs als de patiënt het middel zelf toedient.

Beide methoden leiden tot voortijdige beëindiging van het leven. Daarom zijn het illegale activiteiten die op dezelfde manier worden behandeld als moord.

Een patiënt met een ernstige ziekte heeft echter het recht om behandeling te weigeren, waardoor hij dichter bij de dood komt. Tegelijkertijd heeft hij het recht op verlichting van de pijn en de symptomen van zijn ziekte.

Binnen Europa is euthanasie legaal in België, Nederland, Luxemburg, Spanje en Zwitserland.

Oudheid en eerste meningen

Al in de oudheid ging het over verlossing en het beëindigen van lijden. Maar zelfs hier waren filosofen verdeeld in hun meningen. Hippocrates had een andere mening en was principieel tegen elke vorm van euthanasie, of het nu ging om actieve hulp of passieve niet-bijstand.

Plato, Aristoteles en de Stoïcijnen waren meer geneigd tot een positieve kijk op euthanasie. Hun visie sprak van een natuurlijke dood voor terminaal zieken en zwakken en ook van het doden van mensen met een slechte, zieke en ongeneeslijke ziel.

Seneca spreekt zelfs over euthanasie voor wie vernedering, angst voor de toekomst, ziekte en veroudering onder ogen moet zien. De dood is in dit geval eervol, vredig en moedig.

In de oudheid komen we de term mors voluntaria nog tegen. Zoals de naam al zegt, gaat het om een vrijwillige dood. In dit geval gaat het om een goede en vreedzame dood, die bedoeld is om een morele en ethische patstelling op te lossen. Een patstelling betekent in dit geval een ongeneeslijke ziekte, onmenselijke leefomstandigheden of een enorme klap van het lot.

Misbruik van euthanasie

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er voortdurend sprake van misbruik en gruwelijke beëindiging van het leven van onschuldige kinderen of volwassenen.

In de nazi-propaganda van Adolf Hitler was euthanasie alleen van toepassing op het behoud van een sterk en gezond mens. Anderen werden beschouwd als nutteloos of zelfs cavalier.

Zo werden kansarme kinderen kort na de geboorte gedood en werd er gemoord in gevallen van geestelijke en lichamelijke ziekten.

Ze kostten geld en middelen die gebruikt moesten worden door Hitler's uitverkorenen. Euthanasie werd door Hitler gezien als barmhartigheid. Het moest gezien worden als een voorrecht en een geschenk aan anderen.

Euthanasie vandaag de dag

De hedendaagse geneeskunde richt zich alleen op het redden van leven en het verlichten van ziektesymptomen en pijn.

Nog in de eerste helft van de vorige eeuw werd euthanasie vaak gegeven aan ernstig zieke patiënten. Het werd gezien als een manier om het ernstige verloop van de ziekte te verzachten en de patiënt te helpen een vredige dood te sterven. Daarna richtten medische professionals zich meer op het verlengen, herstellen en genezen van het leven.

Dit werd geholpen door de ontdekking van medicijnen, behandelingen en zelfs moderne apparaten. De regel en het motto werden om het leven van de patiënt zoveel mogelijk te verlengen, zelfs als we het niet meer kunnen redden.

We kunnen zeggen dat de dood vroeger werd gezien als een natuurlijk onderdeel van het leven, maar tegenwoordig wordt het gezien als een vijand die bestreden moet worden.

Er zijn ook verschillende betekenissen van de term

De perceptie van euthanasie wordt op verschillende manieren begrepen. In zekere zin is het ook een natuurlijke dood, zelfmoord of hulp bij zelfdoding.

Euthanasie wordt ook beschouwd als de verlichting van ernstige symptomen van een ziekte, het verdoven van pijn, en dus als een vreedzame begeleiding van een waardige natuurlijke dood. Het is de hulp en ondersteuning van een medische professional tijdens het stervensproces. Deze vorm is echter ook meestal illegaal.

In dit geval hebben we het over vrijwillige euthanasie.

In het algemeen kan het worden onderverdeeld in passieve en actieve euthanasie. Passieve euthanasie wordt gekenmerkt door het niet geven van behandeling, het stopzetten van noodzakelijke medicatie of het intrekken van een beademingsapparaat.

Actieve euthanasie is al een directe en opzettelijke handeling om het leven van de patiënt te beëindigen. Het kan direct zijn wanneer de arts een stof toedient om het leven van de patiënt te beëindigen. Indirect is het wanneer de toediening van een slaapmiddel leidt tot een sneller intreden van de dood.

Ethische code voor zorgverleners

De missie van een gezondheidswerker is om mensen te helpen en te verzorgen. Hij of zij moet dit uitvoeren met een diep menselijke houding.

Het is de plicht van gezondheidswerkers om leven te behouden, gezondheid te beschermen, bevorderen en herstellen, ziekte te voorkomen en lijden te verlichten, ongeacht nationaliteit, ras, religie, seksuele geaardheid, politieke voorkeur, sociale status, moreel of intellectueel niveau of reputatie van de patiënt.

De Ethische Code staat op geen enkele manier toe dat het leven van een patiënt wordt beëindigd.

De gezondheidswerker heeft echter ook de plicht om zorg te dragen voor de gezondheid van het individu en de samenleving in overeenstemming met de principes van menselijkheid, in een geest van respect voor het menselijk leven vanaf het begin tot het einde, met respect voor de waardigheid van de menselijke persoon.

Het leven behouden

Spreekt de Ethische Code over het koste wat kost behouden van het leven of over waardig afscheid nemen zonder het huidige lijden van de patiënt onnodig te verlengen? Het hangt vooral af van de beslissing van de patiënt.

In het geval van behandeling is de plicht van de zorgverlener duidelijk: de patiënt moet medische hulp krijgen. Het is belangrijk om de toestand van de patiënt, de behandelopties en andere procedures waarheidsgetrouw en duidelijk uit te leggen.

Het is altijd raadzaam om de patiënt schriftelijke toestemming en informatie over zijn/haar gezondheidstoestand te geven. Als de patiënt een behandeling weigert die de dood tot gevolg zou hebben, moet er een verklaring worden opgesteld.

Hierin verklaart de patiënt dat hij of zij een behandeling weigert. Hij of zij bevestigt ook dat hij of zij zich bewust is van de gevolgen van een dergelijke actie.

Weigering van behandeling moet worden onderscheiden van euthanasie. De patiënt onderneemt geen actieve stappen in de richting van zelfmoord. Hij is het er alleen niet mee eens en ondergaat de aanbevolen behandeling niet.

Uitzonderlijke gevallen

Er zijn echter ook gevallen van patiënten die lijden aan bijvoorbeeld psychische aandoeningen, zich niet bewust zijn van de gevolgen van hun handelingen en de situatie niet goed kunnen inschatten. In deze gevallen is het gepast om naar de rechter te stappen.

Er is ook het concept van distantiëren, dat het tegenovergestelde is van euthanasie. Hierbij wordt een patiënt kunstmatig of zelfs gedwongen in leven gehouden met puur kunstmatige middelen.

In dit geval wordt voorkomen dat iemand de wereld verlaat, ook al neigt zijn toestand daar onmiskenbaar naar.

De behandeling brengt geen voordeel of verlichting voor de patiënt, integendeel, het vergroot zijn pijn en lijden.