Carpaal tunnel syndroom: wat zijn de mogelijkheden voor preventie, training en behandeling?

Waar je ook werkt, elke baan brengt risico's met zich mee. Elke baan brengt het risico van een andere beroepsziekte met zich mee. Sommige mensen belasten hun ogen, anderen hun armen. Zelfs iemand die "op zijn kont zit" heeft last van zijn ruggengraat.

De hand is een onmisbaar instrument dat veel activiteiten kan uitvoeren. Een blessure of ziekte veroorzaakt niet alleen pijn, maar ook functionele beperkingen die gevolgen hebben.

Een van de bekendste beroepsziekten is het carpale tunnelsyndroom. Het komt voor bij mensen die een permanente of frequente buiging in de pols hebben tijdens het werk. Een typisch voorbeeld is het werken met een computer.

Carpaal tunnel syndroom

Het carpale tunnelsyndroom (syndroma canalis carpi) wordt ook wel tunnelsyndroom of acroparesthesia nocturna (nachtelijk acraal carpaal tunnelsyndroom) genoemd. Het is een neuropathische aandoening van de hand. Het is zelfs de meest voorkomende neuropathie in het algemeen.

Het ontstaat door vernauwing van de carpale tunnel met daaropvolgende compressie van de nervus medianus. De vernauwing van de carpale tunnel en de druk op de nervus medianus treden acuut, maar ook chronisch op. De oorzaak is meer dan alleen ondeskundig werk en constante belasting van de hand of het verkeerd vasthouden van de hand.

Uiteindelijk leidt het tot ernstige ischemische pijn (pijn door gebrek aan bloedtoevoer) veroorzaakt door hypoxie (zuurstofgebrek) van de zenuwweefsels die door de carpale tunnel lopen.

Oorzaken van carpaal tunnel syndroom

Wat is de carpale tunnel en de nervus medianus?

Deanatomische structuur van de hand is een complex van kleine botjes, gewrichten, spieren, ligamenten, zenuwen en bloedvaten.

De gewrichten en ligamenten van de hand beginnen op het punt waar de onderarm eindigt. Dit punt wordt het radiocarpale gewricht (articulatio radiocarpalis) genoemd. Het is de verbinding van het uiteinde van de onderarm met de botten van de pols.

Tussen de twee rijen polsbotten bevindt zich het middelhandsgewricht (articulatio mediocarpalis).

De handwortelbeentjes zijn met elkaar verbonden door een sterk ligament, dat een groef vormt. Een andere doorgang van de hand omsluit het benige kanaal van de pols (canalis carpi), ook wel de carpale tunnel genoemd.

Dit is een vrije ruimte door het midden waarvan de pezen van de spieren, de neurovasculaire bundel en de voortzetting van de nervus medianus lopen. Deze komt uit de onderarm en zorgt voor het gevoel en de beweging van de vingers van de hand.

Daarna volgen de carpometacarpale gewrichten (articulationes carpometacarpales), de middenhandsbeentjes (ossa metacarpi), de metacarpofalangeale gewrichten (articulationes metacarpophalangeae), de interfalangeale gewrichten (articulationes interphalangeae manus) en de afzonderlijke polsbeentjes van de vingers.

Hoe manifesteert het carpaal tunnel syndroom zich?

De symptomen beginnen subtiel. In het begin zijn er tintelingen (paresthesie) van de vingers van de hand, met name de vingers I, II en III aan de duimzijde.

Deze drie vingers worden gevoed door de nervus medianus. Wanneer de zenuw bekneld is, is er onvoldoende bloedtoevoer en zuurstoftoevoer naar de zenuwvezels, wat resulteert in paresthesieën en gevoelsstoornissen.

De tintelingen in de handen treden vooral 's nachts op en maken de patiënt vaak wakker uit zijn slaap. Het is vaak 's nachts dat er een verhoogde druk in de carpale tunnel optreedt.

Dit ongemak gaat gepaard met toenemende pijn in hetzelfde gebied als de paresthesieën. De pijn neemt om dezelfde reden 's nachts toe en wordt ook veroorzaakt door de horizontale positie van de hand. De pijn straalt vaak uit naar de onderarm, soms tot aan de schouder (mediane pathway).

Paresthesie, gevoelloosheid en pijn veroorzaken samen een motorische stoornis van de hand, die zich uit in een soort onhandigheid van de hand, moeite met het vastpakken van voorwerpen, veelvuldig vallen van voorwerpen uit de hand en verzwakking van de flexie en oppositie van de duim (duimbewegingsstoornis).

Minder vaak, en vooral als de pijn hevig is, kan er een plaatselijke zwelling optreden. Deze symptomen staan echter vaak op zichzelf en komen niet bij iedereen voor.

Typische symptomen van carpaal tunnel syndroom zijn

• tintelingen in de eerste, tweede en derde vingers van de hand.
• verminderde gevoeligheid van de hand
• pijn in de pols die uitstraalt naar de onderarm of schouder
• plaatselijke zwelling
• verminderde beweeglijkheid aan de duimzijde
• verminderde flexie en oppositie van de duim
• moeite om voorwerpen vast te pakken
• vaak voorwerpen uit de handen laten vallen

Preventie - je handen verdienen aandacht

Preventie is vooral belangrijk voor mensen die door hun werk een risico lopen op het ontwikkelen van carpaal tunnel syndroom.

Mensen die lijden aan aandoeningen die het risico op carpaal tunnel syndroom verhogen, moeten ook waakzaam zijn.

Preventie is niet alleen mogelijk in het acute begin van de ziekte, bijvoorbeeld na een ongeluk en slecht genezen breuken die een mechanische barrière vormen.

Geef je handen rust

Het belangrijkste bij het voorkomen van het ontstaan van de ziekte is om de handen niet te overbelasten. In sommige gevallen is dit echter niet eenvoudig. Vaak wordt dit vergeten in de haast van extra werk.

In je vrije tijd is het een goed idee om vermoeide polsen te oefenen met een reeks cirkelvormige bewegingen. Dit kun je doen wanneer je druk, stijfheid of spanning in je handen voelt. Na het bewegen van de kleine gewrichten is het het beste om je handen te laten rusten en geen andere activiteiten te ondernemen waarbij je ze weer zou moeten gebruiken.

Iedereen heeft het druk, maar korte pauzes tussen activiteiten kunnen altijd worden genomen. Het is het beste en het juiste om een pauze te nemen voordat pijn je daartoe dwingt.

Een regelmatige ochtend warming-up om je gewrichten in beweging te krijgen

Een ochtend warming-up is de beste start van de dag. Het laat het bloed stromen, stijve gewrichten bewegen en maakt je beter wakker dan een kop koffie. In de hectische wereld van vandaag vergeten we dit vaak en nemen we een gezonde levensstijl pas op in onze dagelijkse routine als we gezondheidsproblemen voelen.

De wekker iets eerder zetten is nog nooit iemand fataal geworden. Een paar goede oefeningen, vooral voor mensen met een verhoogd risico, voorkomen het ontstaan van bepaalde ziekten. Bij carpaal tunnel syndroom hoef je niet eens je bed uit.

Noodzakelijke voorzorgsmaatregelen voor gevaarlijke beroepen

Sommige beroepen veranderen niet en de hand wordt regelmatig belast. Er zijn echter een aantal werkhulpmiddelen en ook orthopedische hulpmiddelen die kunnen worden gebruikt en die tot doel hebben de druk op de nervus medianus te minimaliseren.

Bij het werken aan een computer of op kantoor boven een stapel papieren, moeten we niet vergeten om een geschikte, medische stoel, de juiste stoelhoogte, bureauhoogte, algemene lichaamshouding en de juiste elleboog- en polsstand te gebruiken.

De verhoogde positie van het toetsenbord is totaal ongepast, omdat dit een extensorpositie van de handen veroorzaakt. Er moet een ergonomisch toetsenbord worden gebruikt. De handen moeten in een horizontale positie parallel aan de onderarmen liggen.

Welke oefeningen zijn geschikt voor de preventie en behandeling van carpaal tunnel syndroom

Het principe van oefeningen in de preventie van carpaal tunnel syndroom is het bewegen van het belaste gebied en zorgen voor voldoende bloedtoevoer. Bloedtoevoer voorkomt hypoxie en daaropvolgende schade aan de mediane zenuw.

Een eenvoudige oefening door het lichaam zachtjes te bewegen:

Ga op alle vier de ledematen staan, met je voeten op heupbreedte uit elkaar. Plaats je handen op de mat, handpalmen naar beneden, schouderbreedte uit elkaar. Houd je ruggengraat recht en stevig. Beweeg zachtjes je hele lichaam heen en weer, waarbij je je polsen en handpalmen omcirkelt.

Oefeningen die je kunt doen terwijl je werkt

1. Een oefening, of eigenlijk een massage, die gemakkelijk op het werk kan worden gedaan tussen korte pauzes door, bestaat uit het uitoefenen van druk met de tegenovergestelde duim op het polsgebied aan de bovenkant, binnenkant. De duim gaat vanaf het beginpunt distaal naar de vingers toe. Deze eenvoudige oefening zal het gebied doorbloeden. Het masseren van de pols is ook geschikt.
2. Het oefenen van de voorste en achterste buigers (buigspieren) en strekspieren kan ook overal worden gedaan. Een muur in een kantoor of een ander steunpunt werkt goed als oefenhulpmiddel. Richt de uitgestrekte bovenste ledematen in de richting van het steunpunt. Plaats de handpalmen en dan afwisselend de volledige lengte van de voorkant van de handen tegen de muur en oefen lichte druk uit.
3. Als je buiten werkt en geen muur hebt om tegenaan te leunen, kunnen de strekspieren zelfstandig worden geoefend door de ellebogen te buigen met de onderarmen omhoog gericht tot gezichtshoogte. De handpalmen van beide handen raken elkaar over het hele oppervlak (handen als in gebed). Druk de handpalmen afwisselend tegen elkaar en laat ze los.
4. Een zachte bal die wordt vastgepakt, herhaaldelijk met de handpalm wordt samengeknepen en losgelaten is ook een eenvoudig hulpmiddel voor training en bloedcirculatie in de handpalmen. Een flexibele driehoek met gaten voor vijf vingers kan ook worden gekocht bij een winkel voor medische benodigdheden, waarbij de top van de driehoek eindigt in een halve bol die naar de pols wijst. Het principe van de oefening is hetzelfde als voor de bal.
5. De bureautafel kan op verschillende manieren gebruikt worden. Leg je onderarmen op de tafel met de handpalmen naar boven. Maak herhaaldelijk vuisten en ontspan. De oefening is goed voor de bloedcirculatie in het polsgebied.
6. Voordat je je handen van de tafel haalt, beweeg je de palm van de andere hand met gelijkmatige druk van de binnenkant van de elleboogkom naar de pols en wissel je handen af.

Diagnose en behandeling

De diagnose van de ziekte is niet moeilijk en de behandeling van de symptomen is effectief, maar mogelijk niet in de hogere stadia.

Chirurgisch ingrijpen kan nodig zijn.

Bij de behandeling mag niet worden vergeten om de onderliggende ziekte te behandelen, die ook een trigger kan zijn voor het carpale tunnelsyndroom.

Diagnostisch minimum

De uiteindelijke diagnose moet worden gesteld door een neuroloog op basis van anamnestische gegevens, typische symptomen en factoren die de verslechtering veroorzaken. De patiënt moet ook een lichamelijk onderzoek, echografisch onderzoek en EMG-onderzoek ondergaan.

Bij lichamelijk onderzoek detecteert de arts het onvermogen om de handpalm volledig samen te knijpen en het optreden van paresthesieën na provocatiemanoeuvres. Meestal wordt de pols in een gebogen positie gebracht na het buigen van de arm bij de elleboog.

Het meest zekere is het zogenaamde Tinel's teken. De arts tikt met een hamer op het volaire, carpale ligament en de patiënt ontwikkelt paresthesieën en gevoeligheid van de eerste drie vingers aan de duimzijde.

Een echografie of röntgenfoto bevestigt of sluit een carpale tunnelvernauwing uit. Een EMG-scan kan objectief een defect in de geleiding van de nervus medianus aantonen.

Thuisrecepten en behandelingen om de pijn te verlichten

Gipskompressen die plaatselijk op de pijnlijke pols worden aangebracht, verlichten niet alleen de pijn maar verminderen ook de zwelling. De hand moet tijdens de koude behandeling in rust en onbeweeglijk zijn, wat de druk en spanning verlicht.

Beweging in het aangedane ledemaat moet tot een minimum worden beperkt. Dit kan worden bereikt door orthopedische polshulpmiddelen te gebruiken, maar ook door een eenvoudige elastische zwachtel om de hand te verstevigen. De zwachtel voorkomt beweging maar vermindert zwelling.

Farmacologische behandeling van symptomen en pijn

Corticosteroïden zijn de eerste keuze om de symptomen van een reeds ontwikkeld tunnelsyndroom te behandelen. Ze worden het meest effectief lokaal toegediend in injectievorm. Kenalog of Diprophos worden het meest gebruikt. Slechts één injectie met corticosteroïden verlicht de pijn. Het komt zelden voor dat ze niet effectief zijn.

Er zijn ook verschillende soorten pijnstillers beschikbaar, maar pijnstillers zijn niet erg effectief vanwege de druk die door de zwelling wordt veroorzaakt. Zolang de druk aanhoudt, houden de symptomen aan.

Wanneer is een operatie de enige optie? Is het nodig om je zorgen te maken?

Een operatie is nodig als de tunnel zodanig vernauwd is dat de symptomen niet langer acceptabel zijn voor de patiënt, de dagelijkse activiteiten beperken en niet reageren op eerdere behandeling. Ook als de vernauwing te uitgebreid is volgens röntgen- en echografisch onderzoek of als er necrose ontstaat.

Een operatie voor het carpale tunnelsyndroom is helemaal niet gecompliceerd. Het doel van de operatie is het decompresseren van de druk die ontstaat door het uitrekken van de carpale band. Deze eenvoudige ingreep brengt onmiddellijke verlichting voor patiënten. Er kunnen complicaties ontstaan als de aandoening wordt verwaarloosd met de vorming van necrose.