Bekkenbodem: wat is de functie en het belang ervan bij vrouwen + Oefeningen voor versterking en ontspanning

Basisinformatie over de anatomie van de bekkenbodem

Anatomisch gezien bestaat de bekkenbodem uit een groep spieren die samen de vorm van een kom hebben. Hij bestaat uit een groot aantal kleine spieren. Functioneel gezien is hij verdeeld in twee basisdelen: het bekken en het urogenitale musculaire septum.

De bekkenbodem vormt de functionele afsluiting van de bekkenholte.

De bekkenbodem beïnvloedt in belangrijke mate de positie, stabiliteit, mobiliteit en functie van de interne organen van het kleine bekken.

Functie en belang van de bekkenbodemspieren

Vanwege de anatomische ligging van de bekkenbodem is het belang en de functionaliteit ervan uitgebreid beschreven in vakboeken.

De basisfuncties van de bekkenbodem kunnen echter simplistisch worden onderverdeeld in:

• Stabiliserende (houdings)functies
• Sluitende functie
• Ontspanningsfunctie
• Seksuele functies

Stabiliserende functies

De bekkenbodem stabiliseert en handhaaft de juiste positie van de inwendige organen van het kleine bekken - de blaas, baarmoeder en endeldarm. Hij houdt de organen in de juiste positie door fysiologische spierspanning.

Hij regelt de mobiliteit (beweging) en stabiliteit van de bekkenorganen. De bekkenbodem fixeert ook het bekken en de bekkenplexus in rust en tijdens beweging.

De bekkenbodemspieren werken nauw samen met de ademhalingsspier, het middenrif. Samen handhaven en reguleren ze de fysiologische intra-abdominale druk tijdens de ademhaling.

De bekkenbodem, middenrifspieren, diepe ruggengraatspieren en dwarse buikspieren vormen samen de HSS - het diepe stabilisatiesysteem van het lichaam.

Het HSS zorgt voor interne stabiliteit van de romp en het middenlichaam, reguleert de intra-abdominale druk en het ademhalingspatroon (respiratie) zelf.

Sluitende functie

De afsluitfunctie van de bekkenbodemspieren is vooral belangrijk in veelvoorkomende situaties zoals hoesten, niezen of het hanteren van zware lasten. De bekkenbodemspieren trekken samen en sluiten reflexmatig de sluitspieren.

Als de blaas of spijsverteringskanaal op een bepaald moment vol is, is de bekkenbodem een reflexieve redder in nood.

Omdat de bekkenbodem ook door de wil wordt aangestuurd, regelen we zelf de ledigingsfunctie en tegelijkertijd het samentrekken van de sluitspieren.

Ontspanningsfunctie

Het tegenovergestelde van de sluitfunctie van de bekkenbodemspieren is de openings- en ontspanningsfunctie. We gebruiken deze functie elke dag tijdens het legen van urine en ontlasting. Er is een bewuste regeling van het samentrekken van de spieren en het ontspannen van de spierspanning.

De openende functie is belangrijk voor een vrouw tijdens de bevalling, wanneer de sluitspieren en de vaginale ingang ontspannen zijn.

Op dezelfde manier is de functie van het ontspannen van de bekkenbodem ook belangrijk in de context van geslachtsgemeenschap en het toelaten van het geslachtsorgaan in de vaginale ingang van de vrouw.

Seksuele functie

De bekkenbodem is functioneel en structureel verbonden met de voortplantingsorganen van het kleine bekken en speelt een belangrijke rol in het goed functioneren van de geslachtsorganen en in de beleving van seksualiteit en geslachtsgemeenschap bij zowel mannen als vrouwen.

De conditie van de bekkenbodem kan van invloed zijn op het vermogen om een erectie te krijgen bij mannen en op de ervaring (gevoeligheid, pijn) bij vrouwen.

De bekkenbodem kan de functie van organen beïnvloeden

Als de bekkenbodemspieren geen fysiologische spanning, juiste positie en kracht hebben, kan de functie van de bekkenorganen negatief worden beïnvloed.

Het is daarom belangrijk om aandacht te besteden aan de bekkenbodemspieren, die de juiste positie en fysiologische functie van de bekkenorganen handhaven.

Bij een verhoogde spiertonus en spierkramp (verstijving van de spiervezels) kan de bloedtoevoer naar de bekkenbodem onvoldoende zijn.

Onvoldoende bloedtoevoer en reflexmatige contracties van de gladde spieren van bloedvaten en organen kunnen vervolgens leiden tot ongewenste symptomen. Voorbeelden zijn bekkenpijn of functiestoornissen van de menstruatiecyclus, zoals een overmatig pijnlijke en onregelmatige menstruatie.

Omgekeerd kan onvoldoende spieractivatie van de bekkenbodemspieren leiden tot verzwakking van de spieren of sluitspieren van de organen.

Een veel voorkomend symptoom van bekkenbodemzwakte is bekkenpijn, spontaan urineverlies, vooral bij bewegen, hoesten of niezen. Bekkenbodemzwakte komt vaak voor bij vrouwen na de bevalling.

De aandoening, diagnose en therapie van bekkenbodemzwakte moet worden besproken met een specialist (gynaecoloog, uroloog, fysiotherapeut). Het is echter altijd nodig om een organische oorzaak van het gezondheidsprobleem uit te sluiten en vervolgens revalidatietherapie voor te schrijven.

Er zijn veel oorzaken voor bekkenbodemdisfunctie, waaronder de meest voorkomende:

• Hormonale veranderingen en onevenwichtigheden
• Overgewicht
• Verkeerde bekkenpositionering
• Spier- en skeletonevenwichtigheden van het bewegingsapparaat
• Overmatige overbelasting van de bekkenspieren
• Onvoldoende activering van de bekkenbodem
• Onjuiste ademhaling en drukregulatie
• Bevalling
• Klimacterium (menopauze)

Mogelijke uitingen van bekkenbodemdisfunctie:

• Urineverlies, incontinentie
• Achteruitgang van bekkenorganen
• Pijn in het bekken en stuitje
• Pijn in de lumbale wervelkolom
• Menstruatiecyclus stoornissen
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap
• Erectiestoornissen
• Problemen met ontlasting

Het belang van de bekkenbodem bij vrouwen

De bekkenbodem is voor beide seksen even belangrijk vanwege zijn stabiliserende en sluitspierfunctie. Ook bij de mannelijke sekse kan de conditie van het bekken van invloed zijn op de erectiele functie en de beleving van seksualiteit.

Bij vrouwen heeft het echter een extra functie met betrekking tot de menstruatiecyclus en de periode van zwangerschap.

Bij vrouwen hebben de bekkenbodemspieren een extra betekenis met betrekking tot hun effect op de menstruatiecyclus, de draagtijd (zwangerschap) en de daadwerkelijke bevalling van de baby. De bekkenbodemspieren spelen ook een rol bij het herstel na de bevalling.

Overbelasting, verzwakking of verkeerde stand van de bekkenbodemspieren kan een merkbaar effect hebben op de vrouwelijke cyclus. Het is daarom raadzaam om bij menstruatiecyclusstoornissen en -problemen samen met een gynaecoloog een organische oorzaak uit te sluiten.

Als een spectrum van diagnoses is uitgesloten, wordt fysiotherapie (revalidatie) in de gynaecologie aanbevolen.

Revalidatie van de bekkenbodem

Bekkenbodemrevalidatie bestaat uit een grondige kinesiologische analyse van het bewegingsapparaat, diagnose van de toestand van de bekkenbodem, het bekken en vervolgens bepaling van de revalidatietherapie.

Tijdens de bekkenbodemfysiotherapie gebruikt de therapeut zachte manuele en mobilisatietechnieken in de wervelkolom en het bekken, zachte en myofasciale technieken. Het is ook mogelijk om aanvullende fysiotherapie te gebruiken (thermotherapie, hydrotherapie, elektrotherapie...).

De belangrijkste focus van bekkenbodem- en bekkenrevalidatietherapie is kinesiotherapie - behandeling met oefeningen.

Tijdens sessies met een fysiotherapeut en zelfstandig thuis voert de patiënt specifieke oefeningen en houdingen uit om de spieronevenwichtigheden in het bekkengebied op te heffen.

Als onderdeel van de diagnose en ontspanningstherapie is het ook mogelijk om een specifieke techniek toe te passen via de anale sluitspier (per rectum) van de patiënt.

In de gynaecologische fysiotherapie is het ook mogelijk om een diagnostische techniek te gebruiken via de vaginale opening (per vaginam). Dit is echter geen voorwaarde om te revalideren.

Gynaecologische fysiotherapie houdt zich ook bezig met verloskunde en biedt gezondheidsdiensten voor vrouwen na de bevalling en in de kraamperiode.

Het bestaat uit het versterken van de bekkenbodem, het elimineren van diastase van de buik (het uit elkaar zetten van de buikspieren), het verzorgen van littekens en het versnellen van de terugkeer van de vrouw naar het normale leven.

Gynaecologische revalidatie strekt zich ook uit tot het gebied van chirurgie als het gaat om urogynaecologische operaties en het daaropvolgende herstel. Er wordt gebruik gemaakt van elementen uit de Ludmila Mojžíšová-methode, Kegel-oefeningen, de DNS- of PNF-behandelmethoden.

De reden om een fysiotherapeut in gynaecologie te zoeken is ook functionele steriliteit - het onvermogen om zwanger te worden voor een lange tijd ondanks goede organische resultaten van diagnostische onderzoeken.

In de context van bewegingsonevenwichtigheden die van invloed zijn op de bekkenbodem, moet u oppassen voor:

• Anterieure bekkenhouding (duck walk)
• Ontspannen buikspieren
• Overbelasting van de lumbale wervelkolom
• Onvoldoende activering van de bilspieren (billen, achterste keten)
• Ademhaling met onvoldoende activering van het middenrif

Activering van de bekkenbodem

Tip: Het samentrekken en activeren van de bekkenbodemspieren is vergelijkbaar met het stoppen van de urinestraal, het samentrekken van de wangen, het tegenhouden van ontlasting of, bij vrouwen, het samentrekken van de vaginale ingang.

Geïsoleerde bekkenbodemcontractie

De uitgangspositie is liggend op de rug met de onderste ledematen gebogen bij de kniegewrichten en de schouderbladen vastgeplakt aan de mat. Er is geen ruimte tussen de wervelkolom en de mat.

Het hoofd ligt in het verlengde van de wervelkolom en de schouders rusten vrij op de mat, weg van de oren. Het doel van de oefening is geïsoleerde contractie van de bekkenbodem.

De beoefenaar probeert zich bewust te worden van de bekkenbodemspieren en deze in te trekken/aan te spannen, soepel te ademen met behulp van de abdominopelvic breathing en de spieren vervolgens te ontspannen.

Bij het activeren van de bekkenbodem wordt aanbevolen om de bilspieren tijdens de oefening geïsoleerd samen te trekken.

Brug met bekkenbodemactivering

De basispositie is dezelfde als bij de vorige oefening. Knieën gebogen, schouderbladen rusten op de mat en de wervelkolom is vastgeplakt aan de mat. Kniegewrichten liggen op gelijke hoogte met de breedte van de heupgewrichten. Armen losjes naast het lichaam geplaatst, handpalmen naar beneden.

Het bekken wordt geleidelijk naar het plafond geheven. De schouderbladen blijven tijdens de hele oefening ondersteund.

In de bovenste brugpositie is er een geïsoleerde contractie van de bekkenbodemspieren en activering van de bilspieren. Met een uitademing laat de beoefenaar zich terug op de mat vallen en ontspant hij de geactiveerde spieren.

Oefeningen om het bekkengebied te ontspannen

Oefening in kinderhouding

De basispositie is liggend op de rug, de onderste ledematen zijn in de lucht en natuurlijk gebogen bij de kniegewrichten. De wervelkolom is vastgelijmd aan de mat. Het hoofd ligt denkbeeldig in het verlengde van de wervelkolom.

Met haar armen in elkaar gestrengeld, omhelst de patiënte haar eigen knieën zodat haar ellebooggewrichten gestrekt zijn. Vanuit deze positie trekt ze vervolgens haar knieën naar haar borst zodat de halswervelkolom en het stuitbeen van de mat zijn.

Na ongeveer 5 seconden vrij ademen in deze positie ontspant de patiënt en keert terug naar de basispositie of legt de onderste ledematen op de mat. De gewrichten in de halsstreek, het bekken en het stuitbeen zijn geautomatiseerd.

Oefening in de kikkerpositie

De startpositie is liggend op de buik met de onderste ledematen gestrekt en de bovenste ledematen gespreid zodat de romp ongeveer in een rechte hoek staat. Het hoofd is in het verlengde van de wervelkolom en lichtjes naar rechts gedraaid.

De beoefenaar buigt dan het rechter onderbeen bij het kniegewricht. De gebogen knie wordt gekruld in een denkbeeldige boog langs de mat naar het lichaam toe ter hoogte van de borst en de ribben. Het is mogelijk om de handen te gebruiken om de knie naar het lichaam toe te trekken.

In deze kikkerhouding houdt de beoefenaar de knie enkele seconden vast, ademt vrij en brengt de knie dan langzaam terug naar de basispositie. Hij of zij wisselt dan van been en draait het hoofd naar de tegenovergestelde kant.

De wervelkolom, ribben en heupgewrichten worden gestrekt en geautomatiseerd.

Oefeningen om de bekkenbodem te activeren en te ontspannen

De positie van de oefening is liggend op de buik met de onderste ledematen gestrekt. Het hoofd is naar de mat gericht of lichtjes opzij gedraaid. Met de handpalmen pakt de beoefenaar de bilspieren vast.

De bekkenbodemspieren worden geactiveerd en naar binnen getrokken terwijl de bilspieren samentrekken. Na een paar seconden samentrekken wordt de greep van zowel de bekkenbodemspieren als de bilspieren losgelaten met een uitademing.

Terwijl we uitademen en de spieren ontspannen, rekken (openen) we met onze eigen handen de bilspieren iets omhoog in de richting van de wervelkolom. De spiervezels van de bekkenbodem worden geactiveerd en vervolgens ontspannen.